Espresso, cappuccino, lungo en de rest: wat is het verschil?

In de meeste huishoudens vind je een koffiezetapparaat. Maar de afgelopen jaren zijn de espressomachines steeds populairder geworden. En in een koffiebar is een groot aanbod van allerlei koffievarianten. We zetten een en ander op een rij, zodat je de weg niet kwijt raakt in de wereld van espresso's cappuccino's, latte's en macchiato's. Voor veel mensen is een kopje koffie zetten een kwestie van een filter plaatsen, vullen met een aantal scheppen gemalen koffie en water in het reservoir gieten. Maar steeds meer mensen raken bekend espresso's en cappuccino's. Dan komt er wat meer kijken bij het zetten van een kopje koffie. Welkom in de wereld van de barista.

Wat is een barista

Een barista is de naam voor iemand die zich bezig houdt met het bereiden van allerlei soorten koffie, waaronder espresso en cappuccino. Een barista heeft het maken van de perfecte kop koffie haast tot een kunst verheven. Een goede barista weet alles van het bereiden van een kop koffie. Hij kent de espressomachine door en door en is op de hoogte van alle stappen en processen die leiden tot de allerbeste espresso.
Zo zijn er in Nederland jaarlijks vier verschillende wedstrijden waar bepaald wordt wie de beste kop koffie kan maken. De deelnemers moeten een espresso, cappuccino en een specialiteit maken.

Wat is een gewone kop koffie

In het dagelijkse leven is een kop koffie niets bijzonders. Maar wanneer je je gaat verdiepen in de wereld van koffie, dan kom je allerlei namen tegen: espresso, lungo, americano, cappuccino, ristretto en ga zo maar veder. Kom je in een koffiebar dan zie je een hele lijst aan mogelijke koffies die je kunt bestellen. Je vindt op de kaart meestal niet een 'gewone kop koffie', dus dan is het nog een hele uitdaging om het juiste te bestellen.

Wat betekenen al die verschillende koffienamen

Al die namen kunnen gemakkelijk tot verwarring leiden. Daarbij worden de namen ook niet altijd goed gebruikt, wat de verwarring natuurlijk alleen maar groter maakt. De namen zijn veelal Italiaans, omdat rond 1900 in Italië de espresso is bedacht. In de jaren die daarop volgende zijn in Italië vele varianten op de espresso bedacht.

De espresso

De espresso zou je de basis kunnen noemen. In Italië wordt de espresso dan ook gewoon een 'caffè' genoemd. Een espresso is een kopje koffie van ongeveer 30 ml. Een stuk kleiner dan wat doorgaans een gewone kop koffie genoemd wordt. Om een espresso te bereiden, wordt het water verhit tot 95 °C. Dit water wordt met een druk van minstens 9 bar door 7 gram koffie geperst. Dat proces neemt ongeveer 25 seconden in beslag. Daarbij ontstaat dat typische crema laagje op de koffie, wat door velen zo wordt gewaardeerd.

De doppio

Een doppio wordt ook vaak een dubbele espresso genoemd. En die naam klopt precies. Een doppio is gewoon twee espresso's in een kop. De reden is voor hand liggend: 30 ml is erg weinig, dus met een dubbele espresso kun je met 60 ml net even langer genieten van je kopje koffie.

De ristretto

De ristretto is net als de doppio ook gebaseerd op de espresso. Maar een ristretto is juist kleiner doordat er minder water gebruikt wordt. In plaats van de 30 ml van een espresso is een ristretto maar 15 ml groot. Omdat dezelfde hoeveelheid koffie gebruikt wordt, is het effect dat een ristretto sterker smaakt dan een espresso. Het water is eerder door de gemalen koffie heen, waardoor er wel minder cafeïne in een ristretto zit, ondanks de sterkere smaak.

De lungo

Een lungo kun je zien als een langgerekte espresso. Er wordt net zoveel koffie gebruikt, maar met veel meer water. Meestal tweemaal zoveel. De bereiding is voor de rest hetzelfde, behalve dat het veel langer duurt voordat al het water door de koffie is geperst. Het water neemt daardoor meer componenten van de gemalen koffie mee, waardoor een lungo bitterder smaakt dan een espresso.

De americano

De americano wordt wel eens verward met de lungo, maar wordt wel degelijk anders bereid. Bij een americano start je niet met een leeg kopje. In het kopje wordt eerst zo'n 25 ml heet water gedaan. Vervolgens wordt daar een enkele of dubbele espresso aan toegevoegd. Het effect van het extra water is dat de koffie minder sterk smaakt. Maar omdat het water al eerst in het kopje gedaan is, krijg je wel het typische crema laagje van een espresso. En je voorkomt de iets bittere smaak die je bij een lungo krijgt doordat er niet meer water door de koffie geperst wordt.

De cappuccino

De cappuccino is de naam die na de espresso het meest bekend is. Van oudsher werd deze variant alleen bij het ontbijt geserveerd, maar tegenwoordig wordt deze variant de gehele dag gedronken. Een cappuccino bestaat uit drie delen: een espresso, melk en melkschuim. Als eerste wordt er een gewone espresso gezet. Daaroverheen komt eenzelfde hoeveelheid melk, gevolgd door nog eens zo'n hoeveelheid melkschuim. Het is vooral het melkschuim dat de cappuccino zijn eigen karakter geeft.

De latte

De latte wordt ook wel caffè latte, grand crème of café au lait genoemd. Het lijkt sterk op wat in Nederland wel een koffie verkeerd genoemd wordt. Voor de latte wordt een ruime hoeveelheid melk gebruikt in combinatie met een espresso. In vergelijking met een cappuccino wordt er meer melk en geen melkschuim gebruikt.

De latte macchiato

Nog een koffie variant met melk en melkschuim. De latte macchiato lijkt op een cappuccino. Het verschil is meer melk en minder melkschuim. Wat dat betreft zit het tussen een caffè latte en een cappuccino in.

De cortado

De cortado vindt zijn oorsprong in Spanje. Deze variant wordt ook wel gibraltar genoemd en lijkt op een latte macchiato. Er wordt echter minder melkschuim gebruikt. Er wordt net zoveel melk gebruikt als espresso. Vaak kan er ook een cortado doppio besteld worden. Je krijgt dan een dubbele espresso (60 ml) met nog eens dezelfde hoeveelheid warme melk.

De espresso macchiato

De espresso macchiato is een reguliere espresso waar een beetje melkschuim aan is toegevoegd. Hierdoor is de smaak minder sterk dan bij een gewone espresso.

Koffie specialiteiten

Er dan zijn ook nog allerlei verschillende koffiespecialiteiten. Door andere ingrediënten toe te voegen zijn er nog vele andere koffievarianten mogelijk. Denk daarbij aan slagroom, pure of witte chocolademelk, karamel, vanille of soms alcoholische dranken. Zelfs een iced coffee is mogelijk, door een of meerdere espresso's in een glas met ijsblokjes te gieten. De beschikbaarheid van dit soort specialiteiten is verschillend per koffiebar. En ook de naamgeving varieert.

En wat is nu een gewone kop koffie?

En wat lijkt nu het meest op een normale kop koffie? Daarmee bedoelen we een kopje koffie gezet met een normaal koffiezetapparaat. Exact hetzelfde is geen van de genoemde soorten, doordat de bereidingswijze anders is. Maar de latte americano komt waarschijnlijk het dichtst in de buurt. Je krijgt dan een grote, niet al te sterke kop koffie.

Lees verder

• Cafeïne: gezond en nuttig of beter vermijden?
• Nespresso: echte espresso met een druk op de knop!
• Senseo Sarista: gemakkelijk koffie maken van verse bonen?
• Dolce Gusto: eenvoudig koffie, espresso en cappuccino maken!
• Senseo: Nooit was een kopje koffie zetten gemakkelijker!