La Rioja, kathedraal van de wijn

La Rioja is de Spaanse wijnstreek, die buiten eigen land misschien wel het meest bekend is. Het gaat om wijnen met een stevig karakter, die dankzij hun veelzijdigheid goed gedronken kunnen worden bij iedere vorm van voedsel. In Spanje zelf wordt La Rioja dan ook beschouwd als één van de kathedralen van de wijn.

Een korte geschiedenis

La Rioja als wijnstreek heeft een geschiedenis, die terugloopt tot aan het Romeinse rijk. In de vroege Middeleeuwen viel de wijnproductie terug en werd er slechts op kleine schaal verbouwd, in de kloosters en op kleine boerderijen voor eigen gebruik. Rond de twaalfde eeuw, met het ontstaan van de 'Weg van Santiago' kwamen er veel pelgrims door de streek. Omdat ze er langs de weg uitrustten van hun vermoeienissen en dan ook graag van een wijntje kwamen genieten, begon de productie langzamerhand te groeien.

Rond de vijftiende eeuw werden de wijnoverschotten in La Rioja al elders in Spanje, vooral in Baskenland, aangeboden. In de negentiende eeuw was het door van de druifluis (dactylosphaera vitifoliae) dat de wijnoogsten in Frankrijk zodanig werden aangetast dat de boeren moesten uitwijken en in La Rioja een mogelijkheid vonden om wijn te blijven maken. Dit zorgde voor een uitbreiding en modernisering van de wijnproductie in de streek. Tevens werd zo de Franse markt voor de Rioja-wijnen geopend. Dit is één van de redenen waarom de ‘Rioja’ buiten Spanje, een land met legio wijnen en kwaliteiten, nog steeds één van de meest bekende wijnen is.

Productie

De wijnproductie van La Rioja is rond de 250 miljoen liter per jaar, waarvan 85% uit rode wijn bestaat en 15% uit witte en rozé). In sommige gevallen worden er ook ‘cava´s' gemaakt, mousserende champenoise wijnen., De druivensoorten die traditioneel verbouwd worden zijn: (voor rode wijn) tempranillo, rode garnacha, mazuelo (of cariñena) en graciano; (voor wittewijn) viura (of macabeo), malvasía en witte garnacha. Het meest gebruikt worden de ‘tempranillo’ bij rode wijn en de ‘viura’ bij witte wijn.

Kwaliteit

Rioja is een wijn met een uitstekende kwaliteit. In tegenstelling tot vele andere wijnen verlaat het de bodegas, of wijnkelders, niet voordat ze op dronk zijn. Dat maakt het aanbod aan wijnen vrij groot, van ‘cosecha’ (oogstwijn), ‘crianza’ (een jaar op vat en een jaar op fles), ‘reserva’ (een jaar op vat en twee jaar op fles) of ‘gran reserva’ (twee jaar op vat en drie jaar op fles). Bovendien hebben deze wijn dan nog voldoende ‘cuerpo’ (body) om een tijdje (liggend) thuis in een eigen huis‘bodega’ bewaard te worden. De Rioja wijnen hebben een frisse aromatische smaak, een evenwichtige compositie en een uitstekend bouquet.

Denominación de orígen

In 1925 kreeg de Rioja wijn zijn eerste ‘denominación de orígen’ (vergelijkbaar met de Franse ‘Appellation d'origine contrôlée’), waarbij de zeven eerder genoemde druivensoorten gebruikt mochten worden (vier gekleurde en drie witte). In 1991 werd aan de Rioja de zg. ´denominación de orígen calificada’ toegekend, waarmee deze wijn tot op de dag van vandaag de enige in Spanje is met dit predikaat. Vanaf 2007 mogen ook de volgende autochtone druivensoorten worden gebruikt voor deze wijn: (rood) rode maturana (of monastel), (wit) witte maturana, witte tempranillo, turruntés. Tevens de volgende druivensoorten van origine buiten Spanje gebruikt worden: chardonnay, sauvignon blanc en verdejo. De wijnstreek van La Rioja wordt onderverdeeld in La Rioja Alta, La Rioja Baja en La Rioja Alavesa. De laatste ligt buiten de streek La Rioja zelf en valt in Baskenland.

Kathedralen van de wijn

Al is Logroño de politieke hoofdstad van La Rioja, wordt Haro, een kleiner plaatsje aan de Ebro, vanwege zijn ligging beschouwd als de hoofdstad van de wijn in La Rioja. Daar zijn ook in de zg. ‘Barrio de la estación’ de belangrijkste bodega´s van de streek gevestigd, als ‘López Heredia’ (sinds 1877), ‘Bilbaïnas’ (sinds 1901), ‘Muga’ (sinds 1932), ‘Paternina’ (sinds 1922)... Zij, en ook andere van de meer dan 400 bodega’s in de streek, zijn een bezoekje zeker waard, niet in de laatste plaats omdat in de laatste jaren menige installatie werd gemoderniseerd, veelal door klinkende namen als Santiago Calatrava (Bodegas ‘Ysios’) en José María Pascual (‘Darien’). Zo was het Frank Gehry, de architect van het Guggenheim-museum in Bilbao, die de bodega’s van Marqués de Riscal in Elciego (zie foto boven) in een ander jasje stak, geheel volgens zijn stijl. Andere bodega´s hebben zich liever bij een meer traditionele stijl gehouden, met natuursteen of edele houtsoorten, maar allemaal met smaak, zoals het Rioja betaamt.

Curiositeit: de ‘wijnslag’ van Haro

In het eerdergenoemde Haro wordt elk jaar op 29 juni, tijdens de dag van San Pedro, de zg. ‘Batalla del vino’ (de wijnslag) gevierd. Hierbij gaat het erom dat over een traject van zes kilometer alle deelnemers elkaar doordrenken van rode wijn totdat iedereen er paars uitziet.

Dit feest vindt zijn oorsprong in een pelgrimstocht, die sinds de achttiende eeuw gehouden wordt naar het huis van meester Felices de Bilibio, een heilige die in de zesde eeuw in Haro (toen genoemd Bilibio) overleed. Tijdens die pelgrimstochten werd traditioneel een picknick gehouden, waarbij natuurlijk ook een overvloed aan wijn was. Als grap moest men die uit hun eigen laarzen drinken en niet veel later begon men ermee naar elkaar te gooien. Tegen 1949 was dat al een traditie geworden.

Lees verder

• Wijn, een cultuur
• Tokaj, een zeer bijzondere wijn
• D.O. Rueda, witte wijnen met karakter
• Champagne en andere champagnoise-achtige wijnen