Bloem, meel en gist; de verschillen en het gebruik

Bloem, meel en gist. Drie veel gebruikte producten in elke keuken. Maar wat is nu eigenlijk het verschil tussen bloem en meel? En wanneer gebruik je gist? Zie jij ook door al het bloem en meel het bos niet meer? Dan heb je misschien iets aan deze uitleg over de verschillen tussen bloem, meel en gist en de verschillende bloem-, meel- en gistsoorten.

Inhoud

• Meel; wat is het en welke soorten zijn er?
• Bloem; wat is het en welke soorten zijn er?
• Gist; wat is het en welke soorten zijn er?

Meel; wat is het en welke soorten zijn er?

Meel is gemalen graan. De gehele graankorrel wordt hierbij gebruikt. Omdat er veel verschillende soorten graan zijn, zijn er ook veel verschillende soorten meel.

Maïsmeel

Zoals het woord het al zegt wordt maïsmeel gemaakt van maïs. Maïsmeel bevat geen gluten en kan dus gebruikt worden in een glutenvrij dieet. Wil je er bijvoorbeeld brood mee bakken, dan moet je het maïsmeel laten gisten. Dit lukt alleen als je het maïsmeel combineert met een ander glutenrijk meel. Maïsmeel kan wit of geel zijn en soms zelfs blauw. Welke kleur het meel heeft hangt af van de maïssoort die is gebruikt.

Tarwemeel

Tarwemeel wordt gemaakt van tarwe. Hierbij wordt de hele tarwekorrel gemalen. Na het malen worden de zemel en kiem er gedeeltelijk uitgezeefd. Daardoor is tarwe meel lichtbruin van kleur en grover dan bloem.

Volkorenmeel

Bij het malen van volkorenmeel wordt de gehele tarwekorrel vermalen. In het meel vind je dan ook vaak hele en halve tarwekorrels terug. Ook volkorenmeel is lichtbruin van een kleur, maar nog iets grover dan tarwemeel. Omdat de hele korrel volledig gebruikt wordt is dit meel erg rijk aan vitaminen, mineralen en voedingsvezels. Volkorenmeel kun je kopen in natuurwinkels en sommige supermarkten.

Zelfrijzend bakmeel/cakemeel

Zelfrijzend bakmeel is kant en klaar verkrijgbaar in de supermarkt. Wil je het zelf maken dan is de verhouding als volgt; 100 gram bloem, 5 gram bakpoeder en een snufje zout. Dit middel kan je gebruiken om je baksels beter te laten rijzen. Je kan het bakmeel gebruiken bij het bakken van muffins en koekjes.
Als er smaakjes aan het zelfrijzend bakmeel worden toegevoegd dan wordt het cakemeel genoemd. Dus zelfrijzend bakmiddel met vanille smaak is bakpoeder, maar noemen we cakemeel.

Roggemeel
Roggemeel moet je vaak combineren met tarwemeel. In rogge zit namelijk een soort kauwgomachtige substantie die het rijzen moeilijk maakt. Roggemeel is grijs van kleur en bevat minder gluten dan tarwemeel. Roggemeel wordt gebruikt bij het bakken van het bekende roggebrood, maar ook bij het bakken van pepernoten!

Sojameel

Sojameel is de vreemde eend in de bijt. Het is het een meel wat niet is gemaakt van granen, maar toch meel heet. Het meel wordt gemaakt van sojabonen. De sojaboon bevat relatief weinig calorieën en kan dus goed gebruikt worden in een caloriearm dieet. Wil je een luchtig bakresultaat? Dan moet je het sojameel mengen met een middel wat kan rijzen.

Boekweitmeel

Boekweit heeft veel overeenkomsten met graan, maar valt officieel niet onder de graansoorten. Het meel is donkergrijs van kleur en bevat weinig gluten. Wil je het gebruiken voor een luchtig baksel dan moet je ook dit meel mengen. Boekweit wordt anders gemalen dan graan. Als eerste worden er grutten van gemaakt en vervolgens worden de grutten tot meel gemalen.

Bloem; wat is het en welke soorten zijn er?

Bij het maken van bloem wordt de zemel en kiem van de graankorrel verwijderd. Bloem heeft hierdoor minder voedingsstoffen dan meel. Door het verwijderen van de zemel en kiem ontstaat bij het malen een wittig/gelig meel, wat voornamelijk uit zetmeel bestaat.

Tarwebloem

Deze bloem wordt gemaakt van tarwe. Er zijn twee soorten tarwe; harde- en zachte. Voor brood worden voornamelijk de harde tarwesoorten gebruikt. De harde tarwe bevat veel gluten en eiwitten, deze zorgen ervoor dat het deeg meer structuur krijgt en kan rijzen. Deze "broodtarwe" komt voornamelijk uit het buitenland. In Nederland wordt vooral de zachte tarwe verbouwd. Deze tarwe wordt voornamelijk gebruikt als veevoer en de bloem van de zachte tarwesoorten kan je gebruiken bij het bakken van koek en gebak. Tarwebloem is een klein beetje grauw van kleur en bevat hele kleine hoeveelheden zemelen en kiemdeeltjes.
Als er in een recept bloem staat wordt vaak gewone tarwebloem bedoeld.

Patentbloem

Patentbloem is een zeer fijne tarwebloem. Het grote verschil tussen patent- en tarwebloem is dat bij patentbloem alle zemelen en kiemdeeltjes verwijderd zijn. Ook wordt patentbloem gebleekt om het wit te maken en langer gemalen dan tarwebloem. Deze bloem is bij uitstek geschikt voor het fijnere bakwerk; taartjes, koekjes etc.

Maïsbloem

Maïsbloem wordt uiteraard gemaakt van maïs. De bloem is geel van kleur en bevat net als maïsmeel weinig gluten. Daarom kan je ook maïsbloem het beste combineren met tarwemeel of bakpoeder. Maïsbloem geeft een unieke smaak aan je baksels en je kan er heerlijk maïsbrood van maken. Is weer eens wat anders.

Durumbloem

Durumtarwe is de hardste tarwesoort die er is en ziet er in gemalen variant gelig uit. De grof gemalen durum kennen wij hier als griesmeel, waar de bekende griesmeelpap van gemaakt wordt. Wil je durumbloem laten rijzen dan moet je het mengen, dit bloem is niet geschikt om zelfstandig te rijzen. Durumbloem is bij uitstek geschikt voor het maken van verse pasta.

Roggebloem

Roggebloem is veel fijner dan roggemeel. De bloem is wit van kleur, dit komt omdat deze gezeefd wordt. In roggebloem zitten dus geen zemelen en kiemen meer. Roggebloem kan voor veel verschillende doeleinden worden gebruikt, bak er bijvoorbeeld eens een pannenkoek van!

Gist; wat is het en welke soorten zijn er?

Gist wordt gebruikt om producten te laten rijzen. Zo wordt het uiteindelijke resultaat na het bakken lekker luchtig en stevig.

Verse gist
Dit is het beste gist om brood mee te bakken. Het geeft het brood een heerlijke smaak maar nog belangrijker het geeft veerkracht aan het brood. Verse gist kan je niet in iedere supermarkt krijgen maar vaak wel bij de bakker. Verse gist is een compact blokje met een beige kleur. Het blokje moet stevig zijn en mag niet bros/kruimelig zijn. Dan is de gist niet vers meer.

Gedroogde gist

Deze gist is wel altijd te krijgen in de supermarkt. De gistkorreltjes zitten vaak verpakt in een klein zakje. Bewaar een geopend zakje goed afgesloten in de groentelade van de koelkast. Gedroogde gist moet voor gebruik nog geweekt worden in water. Lees de gebruiksaanwijzing op de verpakking. Staat er geen tijd bij dan kan je gerust 20 minuten aanhouden.
Pas op met de hoeveelheid, gedroogde gist is veel sterker dan verse gist. Staat er in je recept verse gist, maar je wilt gedroogde gist gebruiken, gebruik dan niet meer dan de helft van de aangegeven hoeveelheid!
Ook gedroogde gist is beige van kleur.

Instant gist

Dit is de zogenaamde kant-en-klaar gist. Deze koop je in de supermarkt en zit vaak in een kleine (portie) verpakking. Deze gist is heel krachtig en hoef je vaak niet te weken. Je kan hem direct door de bloem mengen. Vaak hoef je je baksel dan ook maar één keer te laten rijzen in plaats van twee of soms zelf drie keer.

Lees verder

• Cake & gebak: als tussendoortje of als indrukwekkend dessert
• Makkelijke recepten voor het bakken van koekjes
• Recepten voor eenvoudige, maar indrukwekkende taarten