Het lezen van een whiskylabel

Met de nieuwe populariteit van whisky in Nederland komen steeds meer soorten whisky ons land binnen, en elke dag worden weer nieuwe soorten whisky’s gemaakt. Er zijn zoveel soorten en varianten dat je door de bomen het bos niet meer kan zien. Als je dan op het label van de whisky kijkt moet je ook maar net verstand hebben van de vaktermen om precies te begrijpen wat je nu allemaal in je handen hebt. Toch is het simpeler dan dat het lijkt; ondanks de vele varianten en verschillende labels kan je er precies alle informatie over de whisky uit halen die je nodig hebt.

Naam

Elke whisky heeft een naam. Deze naam is voor het eerste deel gelijk aan de naam van de fabrikant van de whisky. Na deze naam kan er nog een tweede naam komen die vaak een aanwijzing geeft over de kleur of oorsprong van de whisky.

Whiskey of whisky

Beide varianten zijn correct, maar zijn afhankelijk van het land van productie. De extra e wordt alleen gebruikt in Ierland en Amerika. In alle andere landen die whisky produceren wordt whisky geschreven zonder extra e. Een geheugensteun die kan worden gebruikt is het woord EIK (naar de eikenhouten vaten waarin whisky rijpt). De eerste E staat voor de extra e in whiskey, en die wordt gebruikt in Ierland (de I) en Amerika (waar je de K uit haalt). De term whisky is afgeleid van de Keltische term ‘uisce beatha’ wat ‘levenswater’ betekent.

Herkomst en regio

Bij veel soorten whisky staat op de fles het land van herkomst. De meest bekende landen zijn Schotland, Ierland en Amerika, maar ook Canada, Japan en India zijn in opkomst. Vaak staat bij Schotse whisky’s vermeld uit welke regio de whisky komt. Dat is een oud gebruik en gaf vroeger meestal aan welke smaak je kon verwachten. De meest gangbare regio’s zijn Lowlands, Highlands, Speyside en Islay. De Islay staat het meest bekend om rokerige whisky’s, maar die komen tegenwoordig ook uit andere regio’s.

Graansoorten

Als grondstof voor whisky worden vier graansoorten het meest gebruikt: gerst, rogge, tarwe en maïs. Een rye whisky heeft als hoofdbestanddeel rogge, een wheat whisky heeft als hoofdbestanddeel tarwe, een corn whisky heeft als hoofdbestanddeel maïs en een whisky gemaakt met gerst heet een malt whisky. Wanneer een mix van graansoorten is gebruikt wordt dit aangeduid met grain whisky.

Single of blended

Wat altijd op de whiskyfles is aangegeven is of de whisky een single whisky is of een blended whisky. Een single whisky is gemaakt van één type graansoort en is gemaakt in één distilleerderij. De whisky is alsnog een mix van verschillende vaten uit die enkele distilleerderij. De meest bekende single whisky is de single malt whisky, die gemaakt is van alleen gerst.

Een blended whisky is een whisky die een mix is van verschillende soorten whisky. Dit mengen van whisky’s gebeurt na het rijpen. Elke blended whisky heeft een whisky die de ‘ruggengraat’ vormt en is aangevuld met andere soorten whisky. De meest blended whisky hebben een grain whisky als ruggengraat en zijn gemengd met single malt whisky. Wanneer dit niet het geval is, staat het aangegeven tussen ‘blended’ en ‘whisky’, zoals bij ‘blended malt whisky’.

Leeftijd

De leeftijd die is aangegeven op de fles vertelt hoe lang de whisky is gerijpt. Deze leeftijd heeft altijd betrekking op de jongste whisky in geval van een blended whisky. Als de whisky geen bourbon whisky is en als er niks is aangegeven qua jaartal, kan je er van uitgaan dat er minimaal drie jaar en één dag is gerijpt. Een bourbon whisky heeft slechts minimaal twee jaar gerijpt. Een whisky die langer heeft gerijpt heeft meer aroma’s gekregen van het vat en de klimaatomstandigheden waarin deze gerijpt is en is daardoor voller van smaak. Des te langer een whisky heeft gerijpt, des te duurder de whisky meestal is.

Ierse ongemoute variant

Het graan wordt aan het begin van het productieproces gemout. Echter, voor sommige whisky’s worden niet alle zaden gemout voordat ze worden gemalen. Uit Ierland komt een type whisky die een mix is van gemoute gerst en ongemoute gerst, deze wordt pure pot still whiskey of single pot still whiskey genoemd. Als je deze soort whisky niet in handen hebt, kan je er van uit gaan dat alle zaden zijn gemout.

Amerikaanse bourbon varianten

Amerikaanse whiskey is een heel ander type whiskey dan de rest van de wereld produceert. Deze whiskey wordt namelijk gemaakt van een mix van granen en is zo dus eigenlijk al ‘blended’ aan het begin van het productieproces. De twee meest bekende varianten zijn Bourbon whiskey en Tennessee whiskey. Bourbon whiskey heeft als hoofdbestanddeel maïs. Tenessee whiskey is gelijk aan Bourbon whiskey maar wordt gefilterd door houtskool van de suikerahorn.

Vaten en whisky

Sommige whisky’s worden niet verdund als ze uit het vat komen, deze whisky’s worden aangeduid met cask strength, omdat ze hetzelfde alcoholpercentage hebben als ze hadden in het vat. Een andere soort whisky wordt gehaald uit slechts één vat, deze heten single cask of single barrel. Deze variant kan verschillen van smaak per fles.

Overige aanduidingen op een whiskyfles

Ondanks deze hele uitleg zijn er altijd weer whisky’s die een uitzondering zijn op bovenstaande regels. Hieronder nog een viertal aanduidingen die je ook nog kan tegenkomen:

Chill filtering: de whisky is voor het bottelen gekoeld en door een zeef gehaald om kleine oneffenheden te verwijderen

Finish: het laatste jaar van het rijpen is de whisky opgeslagen in een ander vat. Het type vat staat meestal gemeld voor het woord finish, zoals sherry cask finish

Single grain whisky: eigenlijk niet mogelijk omdat een grain whisky een mix van graansoorten is, maar het single duidt hier alleen op de enkele distilleerderij

Sour mash: na het distilleren is de whisky gefilterd door houtskool van de maple leaf tree