Scotch Whisky: Verschillende soorten en smaken

Hoewel de naam Schotse whisky zowat synoniem staat met kwaliteit, valt hier wel wat op af te dingen. Niet alle Schotse whisky is natuurlijk gelijk en er zijn zeer vele kwaliteits- en smaakverschillen. Aan de basis van de grootste verschillen staat het verschil tussen de single malts en de blends en de verschillende streken in Schotland die onderscheidden worden bij whisky.

Geschiedenis whisky

Hoewel het onduidelijk is of de whisky ontstaan is in Schotland of in Ierland, komt het eerste geschrift over deze drank uit 1494. Voor dit jaartal moet er echter al whisky gemaakt zijn. Wat wel zeker is, is dat de drank vanaf dat jaar aan populariteit begon te winnen. Hoewel het destilleren oorspronkelijk alleen in kloosters begon, spreidde dit zich al snel uit tot de gewone bevolking. Vanaf 1505 werden de eerste vergunningen verleend om de whisky te gaan verkopen. De eerste professionele destillateur ontstaat in 1627, door Robert Haig.

Door de geschiedenis heeft de whisky van alles meegemaakt, van zware accijns en illegaliteit tot het ontstaan van de eerste grote destilleerderijen vanaf 1823. Vanaf 1852 ontstaan de eerste blends. In de vroege jaren van de 20e eeuw viel de whisky-industrie echter door allerlei omstandigheden in een gat, iets waar diverse destilleerderijen niet meer bovenuit zijn gekomen. Het duurde nog een halve eeuw voordat de whisky weer populairder werd; vooral door de blends. Tegenwoordig is vastgelegd dat alleen whisky die ook echt uit Schotland afkomstig is Scotch Whisky mag heten.

Blend

De eerste blended whisky's ontstonden toen er een een nieuwe productiemethode werd ontwikkeld om op grotere schaal goedkoper whisky te kunnen produceren. Door deze techniek werd de kwaliteit minder, dus bedacht men dat het mengen van diverse whisky's bij elkaar (waaronder wat duurdere traditionelere whisky's) de smaak weer op peil kon brengen. Dit bleek ook het geval, waarna de blend aan een opmars begon. Tegenwoordig worden gespecialiseerde vakmensen aangewezen om ieder jaar opnieuw de verschillende whisky's die voor een blend gebruikt worden tot een dezelfde smaak te krijgen als het jaar ervoor. Bij de whisky's die gebruikt worden om te blenden verschilt dit namelijk keer op keer door verschillende weersinvloeden, verschillende vaten, enz. Om een blend te maken wordt overigens naast de malt whisky vaak gebruikt gemaakt van graanwhisky's. Deze tezamen zorgen vaak voor een soepele toegankelijke smaak, waardoor de blends voor de mindere whiskyspecialisten toch nog zeer goed te doen zijn. Een speciale soort blend betreft de blended malt. Deze blended malts bevatten geen graanwhisky, slechts malt whisky's.

Single Malt

Naast de blends staan de single malts. Een single malt whisky heeft vaak een uitgesprokenere smaak, waar ook goed de regio uit te halen is. Voor de liefhebber zijn het juist deze single malts die aantrekkelijk zijn, door de uitgesproken en vaak complexe smaken. De regio's die men op de fles aantreft zijn:

• Highland (met daaronder ook Speyside, Jura, Skye, Orkney, Mull en Arran)
• Lowland
• Islay
• Campbeltown (Mull of Kintyre)

De highland malts zijn zeer divers in smaken. De whisky's uit de Speyside bijvoorbeeld smaken zeer fris, zoet en mild; terwijl de Jura whisky's weer heel erg zout zijn. Een Lowland whisky smaakt vaak wat milder, zoeter en droger dan de overige streken. Islay staat vooral bekend om de zoutige, turfachtige whisky's. Laphroaig bijvoorbeeld is waarschijnlijk de meeste extreme whisky met deze kenmerken, die hierdoor een bijna medicinale smaak krijgt. Campbeltown biedt in vergelijking met Islay iets mindere whisky's aan, maar wel nog met een zilte ondertoon en een rokerig karakter.