Brood roosteren en de broodrooster, werelduitvindingen!

Zonder broodrooster moeten leven, dat is voor veel mensen een bijna onoplosbaar probleem. Het geroosterde sneetje hoort er voor hen nu eenmaal bij. Misschien is het je opgevallen, maar een geroosterde snee brood heeft een andere smaak dan een gewone. Waarom smaakt een geroosterde boterham anders? Waar komt onze broodrooster eigenlijk vandaan? Laten we dat eens gaan uitzoeken!

Smaak

Je neemt een snee brood, desnoods al een dagje oud. Rooster deze en proef. Verrassing! Het zal je opvallen dat de smaak is veranderd. Geen droog brood meer, maar een smakelijke en knapperige, geroosterde boterham. Wat is er toch met dat brood gebeurd?

Maillard

De Franse arts en scheikundige Louis Camille Maillard (1878 – 1936) ontdekte wat er precies gebeurt bij de verwarming van voedsel. Er treedt dan een chemische reactie op tussen suikers en aminozuren, die in eiwitten zitten. Dit proces wordt daarom ook de Maillardreactie genoemd. Misschien heeft Maillard het dan beschreven, het was natuurlijk al veel eerder ontdekt. Niet voor niets bakken, koken en roosteren mensen hun voedsel graag, het wordt er een stuk lekkerder van. Bij het roosteren van het brood reageren de suikers en eiwitten in het brood zodanig de broodkruimeltjes aan de oppervlakte karamelliseren. En dat is lekker!

Verwarmen

Verhitting van voedsel maakt het dus lekkerder. Dat principe is al in de oudheid ontdekt. Gekookt of gebraden voedsel is gemakkelijker te kauwen, gemakkelijker te verteren en de smaak wordt er beter van. In de menselijke geschiedenis is uiteraard met allerlei voedingsmiddelen geëxperimenteerd. Wordt het lekkerder als het voedsel warm is of verwarmd is geweest? Bij sommige soorten voedsel levert deze vraag een onomwonden 'ja' op (soms ook een 'nee'). En hoewel vers brood erg lekker is, oud brood wordt van het roosteren nog veel lekkerder. Door het roosteren verdwijnt er vocht uit het brood, en wordt de buitenkant door het karamelliseren lekkerder.

Brood roosteren

Er zijn allerlei manieren bedacht om brood te roosteren. Je kon het bijvoorbeeld met een tang in of bij het vuur houden. Je kon het ook een tijdje in een oven leggen. In een pan zou misschien ook lukken, maar kans op aanbranden is dan veel groter. We hebben ontdekt dat verbrande stukjes op het brood niet lekker zijn. Verbrande stukjes zijn zelf ongezond, door het verbrandingsproces kunnen kankerverwekkende stoffen ontstaan.

Van brood roosteren naar broodrooster

Brood kun je roosteren in een speciale klem, die je op het fornuis legt. Je moet er wel bij blijven! Dat is niet altijd even handig.
Het roosteren van brood bij het haardvuur mag een gezellige activiteit zijn, het is niet zo praktisch om op deze wijze geroosterd brood voor je ontbijt klaar te maken. Om een hele oven te verwarmen voor een sneetje geroosterd brood is ook al niet zo praktisch. Vandaar dat aan allerlei kanten werd nagedacht over eenvoudiger alternatieven.

Elektriciteit

Een manier om het brood wat efficiënter te roosteren is, door gebruik te maken van elektriciteit. Aan het begin van de twintigste eeuw wordt het gebruik van elektriciteit voor verlichting en apparatuur langzamerhand gemeengoed. Een logische stap was het ontwikkelen van een elektrische broodrooster. In 1905 claimde de firma Hotpoint de eerste elektriciteit, en in 1908 bracht General Electric de eerste exemplaren op de markt. Dit waren overigens nog geen volautomatische apparaten, je moest je geroosterde sneetje er zelf dus wel op tijd uithalen.

Werking

In een broodrooster worden draden van nichrome (een legering van nikkel en chroom) verhit, waardoor deze gaan gloeien. De gloeiende draden geven een infrarode warmtestraling af, waardoor het brood wordt verhit en geroosterd. Eigenlijk een heel simpel proces, dus.

Verbetering

Een elektrische broodrooster was natuurlijk een geweldige vooruitgang. Stekker in het stopcontact en je had in korte tijd een heerlijk geroosterd sneetje brood. Geen ovens die je moest verwarmen, geen sneetjes die met een tangetje in het vuur gehouden moesten worden, geen roosterijzers die je op het fornuis moest houden. Hoe gemakkelijk ook, een sneetje brood werd er nogal eens nét te laat uit gehaald, waardoor het brood te donker, zelf verbrand was. Charles Strite bedacht in 1919 een verbeterd model, waarbij de sneetjes automatisch weer uit het apparaat worden gegooid. Het apparaat is daarna steeds verder doorontwikkeld tot de broodroosters die we tegenwoordig kennen en gebruiken.

Modellen

Het meest bekend is de pop-up broodrooster, die de sneetjes mooi op tijd en heerlijk geroosterd uit de machine werpt. Er bestaan ook modellen, die ruimte bieden aan bredere sneetjes brood, of zelf aan kleine broodjes. Modellen, die het brood niet lanceren, maar waar je zelf op tijd een rekje uit het apparaat moet tillen. Je vindt dit vooral in de broodjes-roosters.

Opvangbakje

Omdat bij het roosteren van brood in een broodrooster regelmatig kruimeltjes naar beneden vallen zou het apparaat vol kunnen komen zitten met kleine, verbrande stukjes brood. Bij elke nieuwe roosterbeurt worden die stukjes meeverwarmd, wat tot onaangename geuren leidt – en de verbranding verspreidt ook nog eens de ongewenste en ongezonde deeltjes. Om dit op te lossen zijn moderne broodroosters vaak voorzien van een soort opvangbakje. Dit bakje kun je aan de kopse kant van de broodrooster wegschuiven, schoonmaken en voor de volgende roosterbeurt weer terugzetten.

Kan er wat op?

Een sneetje voorzien van kaas, en dan roosteren, is ook erg lekker. De traditionele broodroosters zijn hier niet geschikt voor. Op de eerste plaats omdat de ruimte voor een dubbel sneetje vaak te klein is. Daarnaast kan de kaas, die smelt door de warmte, tussen de sneetjes uitlopen, en komt onder in de broodrooster terecht. Om een dubbele boterham met kaas te roosteren was dus een ander model nodig. Kenners hebben al gezien dat we het hier hebben over een tosti, die je roostert in een tosti-apparaat, of tosti-ijzer.

Tosti-hoe?

Een tosti, in België heet dat een croque-monsieur is een geroosterde sandwich. Deze bestaat uit twee sneetjes brood, waartussen beleg zit, zoals vlees (bijvoorbeeld ham). Je kunt dit gerecht klaarmaken in de oven, in de gril, een koekenpan, een broodrooster of een tosti-ijzer. De laatste is er speciaal voor gemaakt en werkt het eenvoudigst. Je natuurlijk eindeloos variëren. Combineer je tosti of croque-monsieur bijvoorbeeld met zalmsnippers en ui, of met ananas. Je kunt er ook nog een spiegelei op leggen. Al deze varianten hebben weer eigen namen.

Smakelijk

Een geroosterde snee brood is lekker, bovendien is het roosteren van brood dus een uitstekende manier om van je oudere brood af te komen. Plakje kaas erop, kopje thee erbij, glaasje sap, geniet ervan!

Lees verder

• Kaasschaaf, een werelduitvinding!
• De kurkentrekker, een werelduitvinding!
• Brood, wat zit daar in?