Eetcultuur: Indonesië

Vroeger werd de Indonesische archipel de Specerijen Eilanden genoemd. En niet onterecht, veel specerijen komen oorspronkelijk uit Indonesië. En die specerijen behoren tot een van de redenen dat de Indonesische keuken zo bijzonder is.

Diversiteit

De bekendste eilanden van Indonesië zijn Java, Borneo, Sumatra, Bali en Sulawesi. Daarnaast zijn er nog zo’n 6000 bewoonde eilanden, die vaak veel minder bekend zijn. Al deze eilanden, met hun zeer diverse culturen en volkeren, hebben hun eigen eetgewoonte. Het grootste deel van de Indonesische bevolking is moslim en dat speelt een rol bij het eten, maar ook varkensvlees is verkrijgbaar. Het meest bekende eten buiten Indonesië is afkomstig van Java, Sumatra en het toeristen-paradijs Bali.

Invloeden van Buitenaf

De eerste nieuwkomers in Indonesië kwamen waarschijnlijk uit India. Ze arriveerden rond de eerste eeuw na Christus en brachten het boeddhisme en het hindoeïsme mee, daarnaast voerden ze ook aubergines, komkommers en kikkererwten mee en voerden curries in in de lokale keuken.

Toen het boeddhisme ook China bereikte, kwamen Chinezen naar Indonesië om daar kennis op te doen van hun religie en zij namen ook hun eetgewoontes mee, waaronder de wok en nieuwe groenten zoals kool. Ook sojabonen waren een belangrijke toevoeging. De echte grote groepen Chinezen kwamen pas naar Indonesië toen de Nederlandse kolonisten op zoek gingen naar goedkope arbeidskrachten.

De Europeanen brachten ook diverse nieuwe producten mee zoals pinda’s, avocado, tomaten, chiliepepers en ananas. Daarnaast brachten ze het Christendom mee. En de Nederlanders riepen de rijsttafel in het leven, een maaltijd waarbij diverse gerechten tegelijkertijd op tafel kwamen.

Ook Arabische handelslieden deden de eilanden aan en zij brachten hun kebabs mee, die door de Indonesiërs werden veranderd in saté. Het waren deze handelaren die ervoor zorgden dat Java uiteindelijk tot de Islam werd bekeerd en later volgden ook andere eilanden. Tegenwoordig is Indonesië het land met de grootste moslimpopulatie en daaruit volgt dat lamsvlees en geitenvlees populair zijn. Varkensvlees wordt alleen op Bali en in de Chinese gemeenschap gegeten.

Rijst

Rijst is het belangrijkste voedsel in Indonesië, met twee uitzonderingen: de Molukken en Irian Jaya, daar wordt in plaats van rijst sago en cassave gegeten. De ingrediënten die aan de rijst worden toegevoegd zijn vaak klein in hoeveelheid, met als doel om de rijst op smaak te brengen. Pittige sambal geeft het eten karakter. Voor onervaren westerlingen is het eten vaak enorm pittig.

Zuid-Oost Azië

Ook vis speelt een belangrijke rol in het Indonesische menu. De zee is vaak vlakbij en ook zijn er diverse zoetwater-mogelijkheden, al is het maar in de rijst-velden. Vis wordt ook vaak gedroogd. Daarnaast heeft de Indonesische keuken veel overeenkomsten met andere landen in Zuid-Oost Azië. Net als in Thailand en de Filipijnen wordt citroengras en gedroogde garnalenpasta gebruikt. En net als veel andere landen in de regio maakt men gebruikt van kokosmelk. Daarnaast spelen de specerijen, die vooral in de Indiase keuken worden gebruikt, een belangrijke rol. Komijn, koriander en gember en de curries die ook in India worden gebruikt.

Typisch Indonesisch

Ondanks alle invloeden van buitenaf maken de Indonesiërs van al die toevoegingen meestal iets totaal nieuws en typisch Indonesisch. Een goed voorbeeld is de al eerder genoemde saté. Een ander voorbeeld is de Chinese sojasaus, met typisch Indonesische toevoegingen is die omgetoverd tot ketjap (waar het westerse woord ketchup van is afgeleid).