Eetcultuur: Nederland

Nederland staat internationaal niet bekend als een land met een geweldige keuken. Toch was het eten tijdens bijvoorbeeld de Gouden Eeuw vaak zeer uitgebreid en luxe. Pas in de negentiende eeuw veranderde dat. Maar de laatste jaren gaan Nederlandse koks steeds vaker terug naar hun roots en herontdekken de Nederlandse keuken.

Gouden Eeuw

Ruim een eeuw lang beheerste Nederland de specerijenhandel en Indonesië leverde ons land specerijen en andere exotica. In de Gouden Eeuw werd volop gebruikt gemaakt van de rijkdom die er was en het kookboek De Verstandige Kok (uit 1669) gaf bijzondere recepten en uitgebreide maaltijden, met diverse gangen en wijn. Dit was uiteraard niet weggelegd voor de armen, maar de rijken genoten van de welvaart. Dit blijkt ook wel uit de schilderkunst van die tijd, waar stillevens de geneugten van die jaren vastlegden. Na de Gouden Eeuw werd het langzaam minder met de Nederlandse keuken, maar toch werden specerijen en kruiden nog steeds volop gebruikt.

Zuinigheid

In de negentiende eeuw vond een verandering plaats. Zuinigheid werd het hoogste goed. Een goed voorbeeld is een ander kookboek: Aaltje, die volmaakte en zuinige keukenmeid. In de twintigste eeuw deed de huishoudschool haar intrede en hier leerden meisjes gezonde, voedzame en zuinige maaltijden te koken. Hiermee ging veel variatie en oude recepten verloren.

Traditionele Maaltijd

De traditionele Nederlandse maaltijd werd vervolgens meestal zeer eenvoudig. Soep vooraf, een hoofdgerecht bestaande uit gekookte aardappels, vlees en eenvoudig bereide groente. Met eventueel een toetje na, bestaande uit yoghurt of chocolade-of vanillevla. Toch was deze traditionele maaltijd niet ongezond. De nadruk lag vooral op verse groente, gebruikt in zowel de soep als bij het hoofdgerecht en op melkproducten. Die laatsten werden vooral ook bij het ontbijt en de lunch gebruikt.

Indonesië

Ook is er veel eten wat zijn oorsprong vindt in Indonesië, en wat bijna als typisch Nederlands wordt gezien. Een goed voorbeeld is saté. En de Indonesische rijsttafel is sowieso een Nederlandse uitvinding, al zijn de gerechten dan Indonesisch. Dan zijn er nog aanpassingen aan de Nederlandse smaak zoals de bamischijf of een patatje-saté. In Indonesië zul je die niet vinden, maar in Nederland kun je ze in elke snackbar krijgen.

Opleving van de Nederlandse Keuken

Met de opkomst van het eten van natuurlijke, organische producten en de Slow Food-rage, doormaakt veel Nederlands eten ook een hernieuwde opkomst. Er zijn veel verse, biologisch geteelde groente te koop, allerlei soorten kaas, vers van de boer en natuurlijk de aloude klassieker van rauwe haring. Voor veel mensen een gruwel, maar voor anderen een lekkernij. Nederlandse koks herontdekken hun eigen tradities en er is sprake van een I love Holland-beweging, waarbij aloude Nederlandse recepten een modern tintje krijgen. En sommige recepten mogen zeer eenvoudig zijn, in die eenvoud ligt ook hun kracht. Een eenvoudige stamppot bereidt met verse groente en goede aardappels, kan bijzonder lekker zijn. Of draadjesvlees met rode kool. En wat te denken van goed bereide erwten-of bonensoep. Appeltaart is ook een Nederlandse klassieker waar veel andere, buitenlandse appeltaarten niet aan kunnen tippen.