Eten van het wad: oester, garnaal, kokkel, mossel & alikruik

De Waddenzee is werelderfgoed en dat is niet voor niets. Er zijn vele diersoorten te zien en een tocht naar het wad is een belevenis op zich. Midden op het wad is de stilte te ervaren, zoals die in de stad en ook op het platteland niet te vinden is. Je hoort het geluid van de vogels en de wind en de zacht ploppende en fluisterende geluidjes van de waddenbodem. Daarin en daarop huizen diertjes die te vangen zijn voor consumptie. En ook dat is genieten. Wie in de buurt van de Waddenzee verblijft hoeft nooit om te komen van de honger: het voedsel bevindt zich in het slik, in het water en aan de zeekering gehecht. En voor wie geen honger heeft zijn het delicatessen voor de lekkere trek.

Eten wat de Waddenzee ons aanbiedt

• Oestersafari en wadexcursie en eten van het wad
• Garnalen uit het garnalennetje
• Mosselen van mosselbanken
• Kokkels in het wad
• Oesters van het Wad
• Alikruikjes in de Waddenzee

Oestersafari en wadexcursie en eten van het wad

De Waddenzee is op vele manieren te genieten. Je kunt op een bankje op de dijk gaan zitten om over het wad te turen of de zonsondergang te beleven. Je kunt een tocht per boot maken of een wadwandeling. Er worden oestersafari's aangeboden en wadexcursies en allemaal met het doel het mooie van het wad te laten zien en mensen ervan te laten genieten. Je kunt ook eten van het wad. De fijnste delicatessen liggen voor het oprapen, zoals garnalen, mosselen, kokkels, oesters en alikruiken.

Garnalen uit het garnalennetje

Garnalen zijn in het water rond alle Waddeneilanden te vinden, vooral als de r in de maand is. In die periode trekken de kleine kreeftachtigen dicht naar de kust om kuit te schieten. In de zomer zijn er ook wel garnalen te vangen maar in de r-maanden heb je meer kans. Op de Waddeneilanden is de oostenwind de beste wind om je garnalennetje te pakken, maar dan alleen met wind tot maximaal kracht 3. De beste tijd om eropuit te gaan is twee uur voor het eb is, met afgaand water.

Koken van garnalen

Garnalen laten zich lekker koken in zeewater, dat geeft de perfecte zoutsmaak. Na het koken moeten ze nog gepeld worden en dat vraagt wat handigheid. De staart, pootjes en kop moeten worden verwijderd, zodat het roze vlees overblijft. Thuis doe je dat op de keukentafel, boven een krant. Na het pellen kunnen dan alle pootjes, kopjes en staartjes in de krant worden gevouwen en in één keer worden weggegooid.

Garnalen pellen

• Pak met je linkerhand de garnaal met de rug naar je toe aan de staart vast;
• druk de nagel van je rechterduim in het midden tussen de schaaldelen;
• buig de rug licht door tot hij knakt;
• trek al knijpend het staartgedeelte eraf;
• pak met je linkerhand de garnaal in het midden vast;
• trek met je rechterhand het kopgedeeltje eraf.

Mosselen van mosselbanken

Bij alle Waddeneilanden liggen mosselbanken waar mosselen te vinden zijn. Soms liggen ze in de buurt van oesterbanken en vang je twee vliegen in één klap. Raap mosselen in de maanden waar een r in zit en laat ze in de zomer liggen. Die maanden heeft de mossel nodig om te groeien en zich voort te planten. Mosselen kook je in de schelp - verse mosselen hebben dichte schelpen - in een grote pan. Vroeger legde men wel een zilveren dubbeltje in de pan. Als dat zwart werd tijdens het koken, dan zat er een verkeerde mossel tussen en kon de hele pan mosselen weggekieperd worden. Neem geen risico, want van het eten van een verkeerde mossel kun je behoorlijk ziek worden. De schelpen van de gekookte mosselen worden op het tuinpaadje gegooid. Ze lopen vanzelf stuk en dat knispert ouderwets gezellig.

Mosselhachee

Een mosselhachee maak je met een emmer mosselen, twee ons gerookt spek, vier uien, wat laurierbladeren, azijn, zout en peper en eventueel peterselie.

Alle mosselen worden in een grote pan gekookt, met slechts een kopje water. Als ze open zijn gaan staan zijn ze klaar. Giet dan de mosselen af en haal ze uit de schelpen. Snij de spek in dobbelsteentjes, haal de schil van de uien en snij die grof. Bak de spekjes in hete boter langzaam bruin en voeg de ui en laurier toe. Smoor de uien tot ze glazig zijn en voeg dan de gepelde mosselen toe. Schep dit geheel goed door en voeg er zout, peper en een scheutje azijn aan toe. Voeg tot slot de peterselie toe. De hachee is heerlijk samen met een kruimige aardappel en laat zich verrukkelijk smaken als opwarmpje (Amelands voor kliekje).

Kokkels in het wad

Kokkels zijn overal op het wad wel te vinden. Het is een dikke, geribbelde schelp, die in zich in het slik verbergt. Het is voedsel voor menig wadvogel. De schelpdieren leven enkele centimeters onder de oppervlakte en als je er met je blote voeten overheen loopt kun je ze voelen. Wadlopen is overigens niet aan te bevelen op blote voeten, want schelpen kunnen messcherp zijn. Op het bijna droge wad kunnen er honderd kokkels op een vierkante meter zitten, die er met de blote hand uit te halen zijn. Mechanische kokkelvisserij is in de Waddenzee verboden, omdat het teveel schade aan de bodem aanricht. In het kader van duurzame visserij is er wel commerciële handkokkelvisserij. Dat gebeurt tegen de eb aan, als de wadplaten bijna droog liggen.

Cholesterol

Kokkels kunnen worden gegeten, al is dat in Zuid-Europa meer ingeburgerd dan in Nederland. De schelpdieren zijn rijk aan cholesterol. Gooi geen kapotte schelpen in de pan en ook geen schelpen die open staan. Staan de kokkelhelften open, tik er dan even mee tegen het aanrecht. Als de schelp zich niet sluit, kook hem dan niet mee. Het kan je hele pan verpesten. Kokkels worden kort gekookt, vergelijkbaar met mosselen.

Oesters van het Wad

Oesters groeien volop op oesterbanken in de Waddenzee. Ze hechten zich vast aan iets hards, aan stenen, aan een kunstmatig opgeworpen basis voor oesterbanken of aan lege schelpen van een mossel. Wie zelf oesters wil gaan plukken mag 10 kilo van het wad meenemen voor eigen gebruik. Een oester is rauw te eten en te koken of frituren. In de Waddenzee komt de platte oester voor en de Japanse oester. Loop nooit op blote voeten over de waddenzeebodem, want een schelp van een oester snijdt zonder problemen je voet open.

Openen van de oester

Het openen van een oester is wel even een handigheidje.

• Hou de oester met de platte kant naar boven vast in een doek;
• gebruik een mes om tussen de schelpen te steken;
• steek het mes ter hoogte van het scharnier in de schelp;
• draai het mes een kwart slag zodat de schelphelften gaan wijken;
• snij daarna de sluitspier door tot de schelp helemaal opent;
• snij de oester los van de schelp en slurp hem op.

Schijfje citroen

Om te controleren of je een goede oester hebt, giet je het water uit de oester als hij half geopend is. Als de oester iets later weer in het nat ligt, is hij vers en goed voor consumptie. Blijft hij droog, eet hem dan niet op. Oester kun je eten met een schijfje citroen, druppeltje tabasco en een glaasje witte wijn, maar ook zonder al die extra’s smaakt een oester prima.

Alikruikjes in de Waddenzee

De kleine alikruik is een slakje in een mooi slakkenhuisjes. Je vindt ze op stenen van de zinkstukken gehecht, op palen van de aanlegsteigers of op de stenen voet van de waddendijken. In rotsachtig gebied leeft hij op rotsen, maar die zijn er op de Waddeneilanden niet, anders dan in de vorm van door mensenhanden opgeworpen basaltblokken en dijkvoeten. Ze leven in het gebied waar ze met spatwater worden besproeid. Soms zijn ze massaal op het strand te vinden. Hun slakkenhuisje is donker; zwart, bruin of donkergrijs en wordt ongeveer een centimeter groot. Vooral na een storm worden er veel alikruiken losgeslagen.

Slakje

Het slakje van de alikruik is eetbaar. Veel vlees zit er niet in zo’n klein schelpje, maar hij is lekker. De kleine slakjes worden in hun schelp gekookt en dan met een tandenstoker uit het schelpje gewipt en opgepeuzeld. Het schelpdier kan rauw en gekookt gegeten worden.

Alikruikhapje

In de jaren 50 en 60 maakten kinderen op Ameland hun eigen alikruikhapje. Ze zochten op het strand een blikje of namen een pannetje mee van huis, sprokkelden hout voor een klein vuurtje en verzamelden ‘alikruken’. Die werden in het blikje op het vuurtje gekookt in zeewater en met een veiligheidsspeld uit hun schelp gepikt.

Lees verder

• Vissen en wadexcursie met wadgids Harmen Wijnberg
• Small Five van de Waddenzee - kleintjes in het werelderfgoed
• Eten uit eigen tuin – pinksterbloem en zuring
• Eten uit eigen tuin – onkruidgroente weegbree en zevenblad
• Werelderfgoed Waddenzee – Unesco Worldheritage