Exotische groente: maïs & zoete aardappel / bataat

Zowel de zoete aardappel als de maïs werden door de ontdekkers van Amerika naar Europa gebracht. Voor beide was de start moeilijk. In Nederland raakte de maïs nooit echt ingeburgerd, tenminste niet zoals in Amerika. De zoete aardappel of bataat begint pas enkele eeuwen na zijn ontdekking aan een succesvolle loopbaan.

Inhoud

• Zoete aardappel / bataat
• Wat is maïs

Zoete aardappel / bataat

De geschiedenis van de bataat

De dinosauriërs hebben het waarschijnlijk ook gegeten, de zoete aardappelen. Columbus nam de aardappel mee naar Europa na zijn eerste reis. Maar de zoete aardappel werd niet zo’n succes als de ‘gewone’ aardappel die rond dezelfde tijd bekendheid kreeg. De reden hiervoor is een onduidelijk misschien lag de zoete smaak de late middeleeuwers niet zo.

De naam ‘zoete aardappel’ en ‘bataat’ worden door elkaar gebruikt. De oorsprong van de bataat ligt ergens in Mexico. Spaanse en Portugese ontdekkingsreizigers brachten de aardappel naar de Filippijnen, Afrika, India, Indonesië en Zuid-Azie. Vooral in de Antilliaanse en Aziatische keuken is de zoete aardappel belangrijk maar ook in het zuiden van de VS.

Ipomoea batatas

De bataat hoort bij de windefamilie. Enkele leden van de familie waaronder de zoete aardappel, vormen knollen. Van de familie zijn ongeveer 1500 soorten bekend, ‘onze’ aardappel is geen lid. De aardappel die veel op de Nederlandse tafels staat is een plant uit de nachtschadefamilie, net zoals de aubergine en tomaat. De botanisch naam van de bataat is Ipomoea batatas.

Een knol

De bataat is een langwerpige knolgroente. De kleur kan verschillen van geel tot rood en soms oranje. In de winkels in Nederland liggen vaak bataten met een rode/roze schil.

Bataat of yam

Een bataat is geen yam. De yam hoort bij de Dioscoreaceaefamilie en is zelfs geen achter-neefje van de zoete aardappel. De yam komt oorspronkelijk uit Azië of Afrika en kwam pas met de ontdekkingsreizigers in Europa en Amerika terecht. De verwarring begon toen slaven die uit Afrika naar Amerika werden gebracht de aardappel zagen. Deze leek erg op een voor hun bekende knol, de yam. De naam is afgeleid van de woorden njam of nyami (eten). De yam is langwerpig, lichter en zoeter dan de bataat.

Voedingswaarde

per 100 gr

• Energie: 97 kcal
• Eiwit: 1.2 g
• IJzer: 0,7 mg
• Koolhydraten: 21.3 g
• Natrium: 40 mg
• Calcium: 24 mg
• Vet: 0.6 g
• Vezels: 7 g
• Vitamine C: 30 mg
• Vitamine A: 1,50 mg
• Water: 68 g
• Suikers: 3 g

Vooral de enorme hoeveelheid vitamine C valt op. Daarnaast een leuke hoeveelheid vitamine A en niet teveel calorieën.

Bewaren

De bataat bewaar je buiten de koelkast op een droge en donkere plek. De zoete aardappel is vrij lang houdbaar. Bataten zijn meestal goed verkrijgbaar in de buurttoko maar veel supermarkten hebben ze ook in het assortiment.

Bataten in de keuken

De smaak is een beetje zoetig en je kunt er veel gerechten mee bereiden. Net als de aardappel ongeveer 20 minuten koken, nog beter is het om de bataat ongeveer 20 minuten in folie in de oven te leggen. Op de barbecue kan natuurlijk ook. Gepureerd kun je er een zelfs een pie mee maken
Schillen is niet nodig voor het koken, de gekookte bataat even onder een koude kraan afspoelen is voldoende om de schil te verwijderen.

Wat is maïs

De geschiedenis van maïs.

Toen Columbus Amerika ontdekte, ontdekte hij ook maïs. Maïs was één van de belangrijkste voedingsmiddelen in het dieet van de inheemse bevolking. De eerste maïs werd waarschijnlijk ergens in Midden Mexico geteeld. De oer-maïs was een soort gras en leek zelfs niet op de maïs die we nu kennen. Ongeveer 7000 jaar gelden begonnen de indianen uit deze grassoort maïs te ontwikkelen. Die ontwikkeling betekende ook dat de stammen niet meer als nomaden rond konden trekken. De overgang van een nomadische naar een boerensamenleving is (onder andere) bepaald door de maïs.

De indianen noemde de maïs, ‘mahiz’. De eerste kolonisten maakten daar ‘maïs’ van. ‘Mahiz’ betekende, ‘dat wat ons in leven houdt’. Columbus introduceerde de maïs in Spanje en vanuit Spanje maakte de rest van Europa kennis met deze nieuwe ‘groente’. Europa is nooit zo massaal aan de maïs gegaan als de kolonisten in Amerika. Maïs is zelfs korte tijd als betaalmiddel gebruikt.

Zea mays ssp. mays

Maïs is geen echt groente maar een graansoort. Mais hoort bij de grassenfamilie Poaceae. Vooral de suikermaïs wordt voor menselijke consumptie geteeld. De meeste maïs die in Nederland wordt geteeld is snijmaïs, in Amerika ‘field corn’. Snijmaïs wordt gebruikt als veevoer.

Maïs is veelzijdig

Maïs wordt vaak als groente gebruikt in zowel warme als koude gerechten. Popcorn wordt gemaakt van pofmaïs. Van maïs wordt meel gemaakt waarmee taco’s en brood worden gebakken. Ook de Italiaanse polenta wordt van maïsmeel gemaakt. Maïsbloem kan gebruikt worden als bindmiddel voor sausjes. Uit de maïs kan olie worden gehaald. Maïsolie is een goede vervanging voor olijfolie.

Maïs in de winkel

Koop maïs het liefst met de beschermende bladeren nog om de kolf heen. De bladeren moeten nog groen zijn. Het is misschien vanzelfsprekend, maar de korrels moeten een goudgele kleur hebben.

Mais in de koelkast

Maïs moet onmiddellijk van het veld op je bord! Twee dagen (uiterlijk) bewaren in de koelkast kan ook. Overigens kun je verse maïskorrels invriezen. De maïs even blancheren en dan in de vriezer.

Maïs in de keuken

Eén hele maïskolf moet ongeveer een half uur koken. De kolf uit de bladeren pellen, draden verwijderen en in ruim kokend water zonder zout koken. De korrels kun je van de kolf halen met een mes of vork. Maïskolven kunnen ook op de barbecue. (corn on the cob) Bestrijk de gare kolven met een beetje (maïs)olie en leg ze 10 minuten op een rooster.

Haal van de gare kolf een klein stukje van de boven- en onderkant. Zo prik je er gemakkelijk aan beide kanten een (maïs)vork in. Bestrooien met zwarte peper en besmeren met kruidenboter.

Voedingswaarde

per 100 gr.

• Energie: 69 kcal
• Natrium: 6 mg
• Kalium: 250 mg!
• Calcium: 11 mg
• Fosfor: 100 mg

Daarnaast zit er en behoorlijke hoeveel vitamine B in maïs.

Vooral de vitamine B en de mineralen maken de maïs tot een gezonde groente.

Maïs komt uit..

De meeste suiker maïs wordt nog steeds in Amerika verbouwd. Maar ook Afrika en Australië zijn belangrijke leveranciers. In Europa vindt de teelt vooral plaats in Spanje, Frankrijk en Engeland . Nederland levert een bescheiden aandeel. De meeste maïs die in Nederland wordt verbouwd is voor veevoeder.

Maïs die popt: popcorn

Popcorn is niets meer (of minder) dan gepofte maïs. In het Engels is het geluid (to pop) en de maïs is ‘corn’. Voor het maken van popcorn wordt vaak pofmaïs gebruikt. Het is maïs met meer vocht in de korrel. Wanneer de maïs verhit wordt, zet de inhoud van de korrel uit maar de harde schil geeft niet mee. Tenslotte barst de maïs toch open met een harde knal, de ‘pop’. De maïs explodeert.

Lees verder

• Aardbei en papaja: exotisch fruit
• Exotisch fruit: ananas, avocado en passievrucht
• Exotisch fruit: Kaki, Sharon of Bouquet Persimon
• Exotisch fruit: tamarillo, Kaapse kruisbes en pepino