Cognac en zijn oorsprong

De 'godendrank' cognac is wel bekend. Minder bekend is echter waar de wortels van dit drankje ontsproten zijn. Zo zal een aantal mensen verrast staan te lezen dat het kostelijke drankje in de 17de eeuw door Nederlanders bedacht is. Hoe dat gebeurde en dat desondanks Frankrijk het cognacland bij uitstek is, daarover gaat dit artikeltje.

Bedacht door Hollanders

In de 17de eeuw meerde onze handelsvloot dikwijls aan in de haventjes van het Franse département Charente-Maritime. In dit departement ligt ook het plaatsje Cognac. Hier kochten de zeevaarders hun vaten wijn voor eigen consumptie. Helaas was de wijn destijds niet lang houdbaar. De slimme zeelieden ontdekten dat dit veel beter ging in de koperen 'fractioneerkolommen' waarin de aloude jenever werd geproduceerd. Ze verscheepten deze 'fractioneerkolommen' naar het plaatsje Cognac, waar de apparatuur in de directe omgeving van de wijngaarden geïnstalleerd werd. En zo werd de allereerste 'brandewijn' geboren.

Franse ontwikkeling

De bewoners van het département Charente ontwikkelden eind 17de eeuw een tweede destillatieproces, waardoor de drank nog sterker van smaak werd. Het zou de basis vormen voor de huidige Cognac. Hoewel aanvankelijk voor de productie wijn gebruikt werd van de druivensoort Colombard, is dat tegenwoordig voor 90 procent de Ugni Blanc en voor de rest Sémillon.

De Cognacstreek

De Cognacstreek is verdeeld in zes districten, waarvan de 'Grande Champagne' en de 'Petit Champagne' de belangrijkste zijn. Omdat in Frankrijk wijngebieden met een kalkrijke bodem 'champagne' genoemd worden - zoals ook in département Charente het geval is - zal het duidelijk zijn dat de naam 'Champagne' niet moet worden verward met de beroemde bubbelwijn.

Schimmelvorming

Sherryvaten hebben een normale eiken kleur. Cognacvaten daarentegen zijn van binnen gitzwart. De reden daarvan is niet dat ze zwart geschilderd zijn. Neen, het komt door de schimmel die vrijkomt bij de houtrijping van Cognac. Eén van de redenen dat Cognac - en zeker als je spreekt over de oudere soorten - redelijk prijzig is, heeft juist te maken met die schimmelvorming. Tijdens het rijpingsproces ontsnapt zomaar 20 tot 30 procent van de Cognac uit de vaten door verdamping. Deze verdamping zorgt ervoor dat er een zwarte schimmelvorming (Torula compniacensis richon) aan de binnenkant van de vaten ontstaat. Helaas niet alleen op die binnenkant van de vaten. Wanneer je in de Cognacstreek vanaf een heuvel over een van de dorpjes kijkt, kun je precies zien waar ze Cognac maken, namelijk op de daken van de schuurtjes waar de Cognacvaten zijn opgeslagen. Al die daken zijn bedekt met een dikke laag van bedoelde zwarte schimmel.

Cognac en de kwalificaties

Binnen de Cognac kennen we verschillende kwalificaties. Zo zijn Cognacs met de aanduiding 'Fine Champagne' voor minstens 50 procent gemaakt van druiven uit de Grande Champagne. Overigens zijn er nog de kwalificaties:

• V.S. (Very Special). Deze Cognac heeft minstens drie jaar op Frans eikenhout gerijpt;
• V.S.O.P. (Very Special Old Pale). Cognac die minimaal vijf jaar is opgevoed;
• X.O.'s. Betreft de oudere Napoleon's en de superieure X.O.'s.

Opmerking

Het alcoholpercentage van alle Cognacs bedraagt 40 procent, niet meer en niet minder. Deze godendrank wordt vóór de botteling nogal eens aangelengd met bronwater. Dat gebeurt omdat er tijdens het rijpingsproces meestal meer alcohol wordt gevormd en dat is waar, al klinkt het wat vreemd.

Exclusief Frans product

Al hebben de 'Hollanders' de basis gelegd voor de Cognacindustrie, het is en blijft toch een exclusief Frans product. Verbazend dat zo hier en daar om een 'Franse' Cognac wordt gevraagd. Dan lijkt het erop alsof er in andere landen ook Cognac gemaakt zou worden. Daar is echter geen sprake van. In heel wat landen worden wel soortgelijke dranken gebotteld, maar die mogen de beschermde naam 'Cognac' niet voeren. Op dezelfde manier overigens als geldt voor de Champagne. Vreemd eigenlijk dat je nooit hoort dat men een 'Franse' Champagne bestelt.