Koekjestrommel als blikken blikvanger

Het lijkt alsof de naam koekjestrommel meteen aangeeft waarvoor zo’n blikken doos is bedoeld, namelijk om koekjes in te bewaren. Maar een koekjestrommel heeft lang niet altijd de functie die je in eerste instantie zou denken. Vaak worden er briefjes of spulletjes ingestopt. Herinneringen en lieve dingen die bewaard moeten blijven. Een koekjestrommel is ook vaak een symbool van huiselijkheid. Als teken van gastvrijheid komt zij dagelijks op tafel. Een blik als blikvanger want de blik wordt vaak gevangen door een koekjestrommel omdat ze er altijd opvallend uitzien. Ofwel door de afbeelding ofwel door de bonte kleuren trekt het blik de aandacht. En voor kinderen uiteraard vooral vanwege de inhoud.

Koekjestrommel: voedselbonnen en nostalgie

Menigeen bewaart in plaats van koekjes ook snoep in de trommel. Bij oma herkennen de kleinkinderen aan de opdruk van de trommel de inhoud feilloos. Anderen vinden het juist zonde om die prachtige oude trommel te gebruiken en zijn bang dat hij beschadigd wordt. Weer anderen kunnen geen afscheid nemen van de trommel waar de verf al bijna van is versleten en elk deukje een verhaal heeft. Soms heeft een koekjestrommel nog dienst gedaan voor het bewaren van voedselbonnen in de tweede wereldoorlog en heeft daardoor een grote nostalgische waarde.

Voedsel in blikken

In het begin van de negentiende eeuw werd er voor het eerst voedsel in blikken bewaard. Niet alleen koekjes. De Engelse uitvinder Pete Durant vond die bewaarmethode uit. Veel later maakten in 1860 banketbakkers Huntley en Palmers koekjes die ze mochten leveren aan de koninklijke familie van Engeland. Zij verpakten de lekkernijen in blik. Zoals dat gaat volgden al gauw de rijken van het land en verschenen er op de blikken afbeeldingen van het koninklijk huis. De armen aten geen koekjes.

Verkade waaierwafels

Pas in 1885 verschenen de eerste koekjesblikken in Nederland met de beeltenis van koningin Wilhelmina en haar familie. Weer later in 1915 bracht Verkade de eerste ronde blikken op de markt die speciaal waren gemaakt voor de destijds erg populaire waaierwafels. Daarna kwamen de blikken steeds meer in gebruik en konden zich ook minder gefortuneerden koekjes veroorloven.
Tegenwoordig telt elk huishouden minstens een aantal rijkversierde blikken die de keukentafel, salontafel of welke plek dan ook opfleuren. De afbeeldingen zijn zeer gevarieerd van winterlandschappen tot bloemen in alle soorten en met hele panorama’s op de zijkanten.

Plaatstaal en tin

Koekjestrommels zijn gemaakt van blik dat bestaat uit heel dun gewalst plaatstaal waar een laagje tin op wordt aangebracht (galvaniseren) om zodoende corrosie tegen te gaan. De dikte van blik kan variëren voor de verschillende toepassingen. Bij drankblikjes is dat bijvoorbeeld voor de bodem 0.3 millimeter, de wand 0,11 en de kraag 0.16 millimeter. Blik wordt tegenwoordig vaak vervangen door plastic. Denk maar aan een stoffer en blik die nu zelfs in allerlei kleuren verkrijgbaar zijn. Het voordeel van kunststof is dat het niet vatbaar is voor corrosie en er meer vormvariatie mogelijk is.

In vroegere tijden werd al plaatstaal gebruikt voor lichaamsbescherming in de oorlog (harnas). Destijds werden de staalplaten met de hand op de juiste dikte gehamerd wat een zeer tijdrovend werk was. In de negentiende eeuw werden walsen uitgevonden. Pas na het uitvinden van het galvaniseren kon het materiaal gebruikt worden om voedsel in te bewaren. Door galvaniseren kan een ijzeren plaat niet alleen worden voorzien van een laagje tin maar ook nikkel of chroom afhankelijk van de toepassing van het materiaal.

Recycling

Door de komst van andere materialen dacht men ooit dat blikverpakkingen zouden verdwijnen wat niet het geval is. Daar komt bij dat blik in Nederland het meest hergebruikte materiaal is met 84% recycling.

Lees verder

• Een blik op blikverpakking en recycling
• Blik als materiaal en verpakking