Zit er kaas in pindakaas?

We eten graag een lekker boterhammetje met pindakaas. Het mes gaat in de pot en we halen een flinke klodder naar boven, die we aandachtig uitsmeren op het brood. We vinden het lekker, pindakaas. Dan realiseer je je, dat pindakaas niet erg op kaas lijkt. Wat een rare naam, waarom heet pindakaas eigenlijk pindakaas?

Pindakaas, heerlijk broodbeleg

Wie kent het niet, wie is er niet groot mee geworden: pindakaas. We smeren het maar al te graag op de boterham, of verwerken het in allerlei smakelijke gerechten, zoals pindasoep of satésaus. Pindakaas is niet meer weg te denken, het lijkt er bijna op dat pindakaas er altijd al is geweest. Maar dat is natuurlijk niet zo.

Geschiedenis van de pindakaas

Wie denkt dat zo’n oer-Hollands aandoend gerecht als pindakaas ook een Nederlands product is, heeft het toch bij het verkeerde eind. De geschiedenis van het pindagerecht gaat in zekere zin terug tot 1783, maar in de huidige vorm ligt het geboortejaar van pindakaas in 1893. Al in 1783 was er in Suriname al een pindagerecht onder de naam pindadokun. Er is een verschil met de huidige pindakaas, want bij pindadokun ging het niet om een smeerbaar gerecht maar om een blokvormige massa gestampte pinda’s.

Dr. John Havey Kellogg

Dr. John Havey Kellogg werd in 1852 in New York geboren. In 1893 ontwikkelde Kellogg een smeerbaar broodbeleg, dat voor het grootste deel uit zeer fijn gemalen pinda’s bestond. Ook de zeer bekende cornflakes zijn door Kellogg bedacht. Bij de verwerking van pinda’s ging het eigenlijk om de pindaolie, maar Kellogg bedacht dat van het restant nog wel een smakelijk gerecht te maken was. En hij had gelijk! Door toch wat van de pindaolie aan het pindamengsel toe te voegen kreeg je een smakelijk en smeerbaar gerecht. Het pindagerecht deed het uitstekend in de Verenigde Staten en kwam daar onder de naam peanut-butter op de markt. Peanut butter kun je vertalen als pindaboter. Het zou tot 1948 duren voor de pindakaas ook op de Nederlandse markt te krijgen was. Het nieuwe gerecht bleek meteen een schot in de roos.

Wat zit er in pindakaas?

Het hoofdbestanddeel van pindakaas is uiteraard: pinda’s. Soms worden er ook zoetstoffen of zout aan toegevoegd om de smaak te verbeteren. Het pindamengsel zit vol met plantaardige vetten en eiwitten. Ook zitten er vitamines in en bijvoorbeeld linolzuur. Maar wat er in ieder geval niet in pindakaas zit is kaas.

Hoe zit het met die kaas?

Zoals je hierboven al las, de Engelse aanduiding voor pindakaas is peanut butter, pindaboter. Met boter wordt dan eigenlijk een crème bedoeld, een smeerbaar gerecht. Dat kom je in meer talen tegen, pindakaas wordt als een boter aangeduid. Het zou daarom niet zo onlogisch zijn als er op onze potjes pindakaas gewoon pindaboter zou staan. Alleen in Nederland was de aanduiding boter voorbehouden aan roomboter. Oorspronkelijk was dat bedacht om het verschil tussen margarine en roomboter duidelijk te houden, maar de regelgeving gooide dus ook roet in het eten voor de pindaboter. Er moest een alternatief worden gevonden, en naar analogie van de leverkaas, een vleesgerecht waar ook geen grammetje kaas zit, werd het voortaan pindakaas. Hierdoor kom je alleen in Nederland pindakaas tegen en geen pindaboter.

Lekker pindakaas

Je hebt tegenwoordig twee soorten pindakaas. De gewone variant, waarin alle pinda’s tot een fijn gemalen massa zijn verwerkt en de variant waarin je ook nog stukjes pinda aantreft. Voor iedere soort zijn aanhangers te vinden. Pindakaas doet het prima op de boterham. Daarnaast kun je er een heerlijk pindasoep van maken, en ligt de pindakaas vaak aan de basis van een overheerlijke satésaus. Wil je eens gehakt bakken, met stukjes ui, dan staat een kloddertje pindakaas garant voor een verrassende smaakbeleving!