Gado-Gado, Indonesisch groentegerecht met pindasaus

Gado-gado is een Indonesisch gerecht dat vaak wordt omschreven als groente in pindasaus. Als je in Indonesië elke dag in een ander restaurant gado-gado eet, zul je merken dat dit gerecht overal weer anders is samengesteld. Je kunt er met een gerust hart elke dag ergens anders gado-gado eten zonder ooit maar één keer hetzelfde gerecht te hebben geproefd. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoudsopgave

• De basis: pindasaus
• Siram
• Tempeh
• Bunga papaya oftewel papayabloemetjes
• Kroepoek
• Lontong
• Populair
• Pedis
• Uitspraak

De basis: pindasaus

Als vaste waarden kent de gado-gado komkommer en pinda´s. Zelfs daarin kan ieder eethuisje verschil maken. De pindasaus is vaak totaal anders van smaak. In tegenstelling tot in Nederland maken de Indonesiërs hun pindasaus, of liever satehsaus, van verse pinda´s. Zelf pindasaus maken gebeurt als volgt: de knoflook, hete pepers en pinda's worden op een stenen schaal gelegd en met een andere steen die precies in je hand past vermalen totdat de juiste substantie ontstaat. Hieraan wordt een kruidenmix toegevoegd; een bumbu sateh, met onder andere gember en tamarinde. Vervolgens wordt er ketjap en heet water bij gedaan. Aangezien smaken verschillen zal in het ene restaurant de satehsaus veel heter zijn dan in de andere doordat er meer Spaanse peper oftewel Lombok in wordt gedaan.

Siram

Een groot verschil kan zijn dat sommige koks (Indonesisch=koki) er water bij doen zodat een meer marinade-achtige saus ontstaat. Dat wordt in Indonesië een Gado-Gado Siram genoemd. Dit is een variant op de gewone gado-gado en erg lekker. Over het algemeen wordt de iets waterige pindasaus van de siram er los in een schaaltje bij geserveerd.

Tempeh

Tempeh hoort ook in een gado-gado. Restaurants gebruiken daarnaast gefrituurde tahoe in plaats van tempeh, wat ook lekker is. Behalve tempeh vind je vaak taugeh in dit vegetarisch gerecht. Sommige restaurants vullen het aan met lokaal aanwezige kangkung-bladeren. Kangkung lijkt op spinazie en wordt door sommigen waterspinazie genoemd, maar is het beslist niet. Kangkung is een totaal andere plant dan spinazie en groeit alleen in een ruime hoeveelheid water. Een veldje met kangkung is altijd een ondergelopen stukje land van circa 25 centimeter diep.

Bunga papaya oftewel papayabloemetjes

Wat je nooit in een in Nederland gemaakte gado-gado zult aantreffen maar wel in delen van Indonesië is papaya-bladeren en papaya-bloemen. In het westen weten weinig mensen dat niet alleen de papaya-vrucht lekker is maar dus ook het blad en de bloemen eetbaar zijn. Uiteraard groeien de bloemetjes alleen aan de mannelijke papaya-bomen. Het blad en de bloem van deze boom smaakt enigszins bitter en is erg gezond. De bitterheid heeft op malaria een preventief effect. Wanneer je vaak bittere dingen eten dan is de kans veel kleiner dat je malaria krijgt als je als je geprikt wordt door een malaria-mug. De papaya groeit in alle malaria-gebieden. Er is in het voorjaar van 2010 een onderzoek gepubliceerd waaruit blijkt dat het eten van papaya-bladeren preventief werkt tegen kanker.

Kroepoek

De gado-gado wordt vaak bedekt met enkele kroepoeks wat een soort garnalenchips zijn. Andere restaurants zullen weer em-ping gebruiken. Dat zijn chips gemaakt van een noot. Deze worden over het gerecht heen gelegd. Sommige restaurants doen beide chips op je bord. Wanneer je een gado-gado wilt meenemen en thuis opeten, hoed je dan ervoor dat de chips door het gerecht worden gedaan. In Indonesië krijg je de kroepoek/em-ping vrijwel altijd los erbij maar in Nederland wordt nog vaak de fout begaan om het geheel zo mee te geven. Dat resulteert altijd in een kleffe kroepoek die niet meer lekker is.

Lontong

Gekookte aardappel kun je ook in een gado-gado aantreffen. Dat is in plaats van lontong. Lontong is plakrijst die in stukjes gesneden is. Aardappel of lontong maken een gado-gado in Indonesië tot een volledige maaltijd. In Indonesië worden de groenten in satehsaus vaak niet gegeten met losse witte rijst zoals dat in Nederland pleegt te doen. Overigens is een gado-gado uit een Chinees-Indisch restaurant voor een Indonesiër, Indo of een ware liefhebber van dit gerecht totaal oneetbaar. Het lijkt niet op het origineel. Er zijn hier en daar in Nederland wel Indonesische eethuisjes waar je lekkere Gado-Gado kunt krijgen zoals eethuis Padi op de Haarlemmerdijk in Amsterdam.

Populair

In de Indonesische republiek is niet in ieder restaurant of rumah makan(eethuisje) de gado-gado te koop. Je moet soms even op zoek naar de juiste tent. De prijs is naar onze maatstaven heel bescheiden; je hebt al een bord vanaf 70 cent. Natuurlijk hanteert niet elk restaurant dezelfde prijs en kan het voorkomen dat sommige zaken het dubbele vragen. De gado-gado is veruit het meest populaire vegetarische gerecht van Indonesië. Er zijn zelfs eethuisjes waar gado-gado het enige gerecht is dat er verkocht wordt. Dat betekent dat het populair is en goed verkoopt.

Pedis

Als je in Indonesië als westerling een gado-gado eet is de kans aanwezig dat het zo pedis (heet en scherp) is dat je ogen gaan tranen en het zweet je aan alle kanten uitbreekt. Maar daar moet je gewoon even aan wennen. Pepers zijn erg gezond en zweten is ook gezond. Na zo'n gado-gado voel je je een ander, gelouterd mens. Je kunt er een ´es jeruk´ bijdrinken die de ergste binnenbrand snel blust. Es jeruk is een uitgeperste sinaasappel of limoen met heel veel ijs. Je kunt zelf eenvoudig een es jeruk maken.

Uitspraak

Als je in Indonesië een gado-gado bestelt dient het aanbeveling om het goed uit te spreken namelijk: ´gaddo-gaddo´. Een gaado-gaado zoals wij Hollanders het doorgaans zeggen wordt vaak niet eens verstaan. Pas na vele malen herhalen, ontelbare onbegrijpende blikken en soms hulp van omstanders zal de bestelling begrepen worden door te herhalen:
aha, gaddo-gaddo!

Lees verder

• Het verschil tussen tahoe en tempeh