Hagelslag, chocola op brood!

In veel landen kijken mensen verbaasd naar de Nederlandse gewoonte om chocola op brood te strooien. Daar kennen ze chocolade strooisel vooral als onderdeel van een toetje. Chocolade korreltjes op brood, kan dat wel lekker zijn? Jawel! De Nederlander is dol op die hagelslag! Hoe komt die chocola op onze boterham terecht?

Cacaoboom

Onze hagelslag is een eindproduct. Het begint allemaal bij de cacaoboom, die oorspronkelijk uit Midden- en het noorden van Zuid-Amerika komt. Inmiddels is de boom ook aangeplant in andere landen rond de evenaar. Aan de boom groeien per jaar 30 tot 40 vruchten per jaar. In elk van die vruchten zitten weer zo'n 40 tot 50 bonen. Een cacaoboom is goed voor één tot twee kilo cacaobonen per jaar.

Fermentatie

Het vruchtvlees van de cacaovrucht is niet interessant, het gaat om de bonen. Er volgt een fermentatieproces dat een dag of vijf duurt. De kleur van de bonen wordt van paars langzaam bruin en de eerste smaakvoorlopers van chocolade vormen zich.

Drogen en weg ermee...

In de volgende fase moeten de cacaobonen gedroogd worden. Dat kan gebeuren in de zon, maar er kunnen ook speciale drooghuizen voor gebruikt worden. Als die fase achter de rug is, dan wordt het tijd voor verdere fabricage. De bonen worden geëxporteerd.

Van bonen naar cacaomassa

Na een lange reis komen de bonen aan in de fabriek. In Nederland zijn enkele fabrieken die hagelslag produceren. Bekende namen zijn bijvoorbeeld Venz en de Ruijter. Allereerst wordt de partij bonen schoongemaakt, eventuele takjes, steentjes en andere ongerechtigheden worden in een zeefproces verwijderd. Voor een optimale smaak worden bonen uit verschillende landen gesorteerd en gemengd. Daarna worden ze gebrand, waardoor ze smaak krijgen. Klaar om er chocolade van te maken. De bonen worden in kleine stukjes gebroken, de nibs. Deze worden vervolgens gemalen tot er een vette pap ontstaat, de cacaomassa. De smaak is nog erg bitter, maar dat gaat nog goed komen!

Cacaoboter

De cacaomassa bevat nog te veel vet: dat moet minder. Om dat voor elkaar te krijgen wordt de cacaomassa hard geperst: een groot deel van het vel komt eruit. Dit vet noemen we de cacaoboter. Er blijft een harde cacaokoek over. Cacaoboter is een belangrijke grondstof voor chocolade, maar bijvoorbeeld ook voor lippenstift.

Chocoladedeeg

In de volgende stap wordt chocoladedeeg gemaakt. Hiervoor wordt cacaomassa in de juiste verhouding gemengd met cacaoboter en suiker. Voor melkchocolade wordt er, de naam zegt het al, ook melk aan het mengsel toegevoegd. Alles wordt net zo lang gemengd, tot er geen korreltjes meer in het mengsel zichtbaar zijn.

Hagelslag

Als je goed naar hagelslag kijkt, dan zie je dunne cilindervormige chocoladestaafjes, allemaal van dezelfde dikte. Je begrijpt, hier is een standaard-mal aan te pas gekomen. Het chocoladedeeg wordt door een plaat gedrukt, waar kleine gaatjes in zitten. Hierdoor ontstaan lange chocoladestaafjes. Het chocoladedeeg is zo dik, dat het niet zomaar door die gaatjes loopt. Het wordt er dus onder druk doorheen geduwd. Door die druk loopt de temperatuur op. De warme chocoladestaafjes vallen achter de plaat op een lopende band, die ze meteen door een grote koeling leidt. Omdat de band trilt, breken de lange staafjes in kleinere stukjes. Het begint al aardig op hagelslag te lijken!

Finishing touch

De hagelslag kan nog mooier en lekkerder. In de volgende fase gaat de hagelslag naar de glansafdeling. In deze afdeling wordt een fijne nevel van suikerwater op de hagels gesproeid. In de warme ruimte verdampt het water meteen, waardoor een heel dun suikerlaagje op de hagels achterblijft. Omdat de hagel goed in beweging wordt gehouden, kan het suikerlaagje op alle kanten terecht komen. Het suikerlaagje is niet alleen goed voor de uiterlijke verschijning of de smaak. Het voorkomt ook dat de hagel te snel smelt als de temperaturen wat hoger worden. Anders zou je in de zomer de chocoladehagel uit het pak moeten snijden in plaats van strooien!

In het pak

Na de suikerbehandeling wordt de hagel voor de laatste keer gezeefd. Alle hagels die nog te groot zijn, of juist veel te klein worden eruit gefilterd, zodat de juiste maat hageltjes overblijft. De juiste hoeveelheid wordt afgemeten en het pak hagelslag wordt gevuld. Op naar de winkel!

Soorten

Hoewel het buitenland het niet helemaal begrijpt, is hagelslag in Nederland en België een doorslaand succes. Succes leidt tot navolging en uitbreiding van een idee en dus zie je in het schap in de supermarkt verschillende soorten hageltjes staan. Zo heb je bijvoorbeeld:

• Witte hagelslag, gemaakt van witte chocolade
• Melkchocolade hagelslag
• Hagelslag van pure chocolade
• Gemengde hagelslag, met witte én pure of melkchocolade door elkaar
• Chocolade hagelslag met toegevoegde smaken, zoals bijvoorbeeld caramel
• Hagelslag met verschillende hoeveelheden cacao

Je hebt niet alleen hagelslag, maar ook nog alternatieve chocolade strooisels, zoals de chocolade vlokken, uiteraard ook weer in diverse soorten en smaken. Naast de chocolade hageltjes zijn er ook vruchtenhageltjes, gemaakt van suiker, anijs en vruchtensappen. Ook lekker!

Chocoladehagel of cacaofantasie

Op sommige pakken zie je staan dat er chocoladehagel in zit, op andere pakken zie je de term cacaofantasie. Dit heeft te maken met een afspraak. Als er ten minste 32 % cacao in de hageltjes zit, mag je deze chocoladehagelslag noemen. Zit er minder in, dan heet het cacaofantasie. Op deze manier wordt de consument beter voorgelicht en beschermd. Je wil per slot van rekening wel waar voor je geld krijgen! Als in cacaofantasie minder cacao zit, dan is er dus een bestanddeel waar er juist meer van is: suiker. Omdat suiker goedkoper is dan cacao, is cacaofantasie meestal ook goedkoper dan chocoladehagelslag.

Alleen in Nederland en België?

Je zou kunnen gaan denken, dat hagelslag buiten Nederland en België niet bekend is. Dat is ten dele waar. Je zult in veel buitenlanden de hagelslag tevergeefs zoeken bij het broodbeleg. Kijk dan ook eens bij de bakbenodigdheden. Het gebruik van hagelslag op gebak wordt in het buitenland heel wat normaler gevonden dan hagelslag op het brood. En toegegeven, hagelslag maakt de aanblik van een taart niet alleen mooier en leuker, maar het wordt ook nog eens lekkerder!

Smullen maar...

Of het nu typisch iets is van de Lage Landen, het is eigenlijk niet zo belangrijk. Feit is dat er hier genoten wordt van een heerlijke boterham met chocoladehagelslag. Smakelijk!