Wijn uit Australië en Nieuw-Zeeland

Wat begon als wijnbouw voor Engeland is uitgegroeid tot een zeer moderne productie met enkele wereldberoemde wijnmakers. Australië is synoniem voor innovatie op gebieden als irrigatie en schroefdoppen zonder aan kwaliteit in te boeten. Wijn uit Australië en Nieuw-Zeeland is nog niet zo gangbaar als uit Frankrijk, maar vooral populair bij mensen die eens iets anders willen. De wijnen zijn vooral fris en fruitig vanwege de overvloed aan zon.

• Achtergrond
• Herkomst
• De productie

Achtergrond

De start van de Australische wijnbouw ligt in Zuid-Afrika, want daar kwamen in 1788 de eerste wijnstokken vandaan; meegenomen door Arthur Philip, de eerste gouverneur van Australië. De eerste poging strandde echter, omdat de grond te rijk was aan voedingsstoffen en het klimaat te vochtig. Later, bij Sydney, had men meer succes. Op verzoek van de gouverneur stuurde Engeland enkele Franse krijgsgevangen om te helpen, maar zij wisten niets van wijnbouw... Het kwam pas later goed van de grond in Zuidoost-Australië met pioniers als James Busby, George Wyndham en Duitse immigranten in Barossa Valley.

De Engelse regering zag graag dat er meer wijn werd geproduceerd, omdat ze zo hoopten de rumconsumptie terug te dringen. Wijn bevat minder alcohol en moest als alternatief fungeren. De lichtzoete wijnen waren dan ook vooral bestemd voor export naar Engeland. Terwijl de wijnsmaak van de rest van de wereld veranderde, bleef Australië vasthouden aan haar traditie. De Australiërs zelf vonden de eigen wijn ook wel prima. In de jaren zeventig verschoof de productie dan toch naar wereldwijd beter gewaardeerde droge wijnen. Dit ging zeer snel doordat de wijnboeren de witte druiven op de blauwe stokken enten (een deel van een plant vastmaken aan een andere plant). Hierdoor hoefde de stokken niet gerooid te worden; een tijdrovend karwei. Ook de Australische regering deed een duit in het zakje door de aanplant van toprassen te stimuleren.

Hoewel Australië aanvankelijk nogal achterliep is de omslag nu zover dat andere landen de Australische wijnmakers om advies vragen. Zij vliegen de hele wereld over om de modernste technieken uit te leggen, zoals gisting op lagere temperaturen en rijping in eikenhouten vaten. Verder zijn er technieken ontwikkeld die het ook voor warmere streken mogelijk maken om frisse en fruitige wijnen te produceren.

Herkomst

Australische en Nieuw-Zeelandse wijnen zijn bijzonder rijp en fruitig. Dit heeft alles te maken met het zeer zonnige klimaat. Het overgrote deel van Australië is te warm voor druiven. In het midden is de woestijn, terwijl het noorden en oosten tropische stranden heeft. De wijnbouw bevindt zich dus in het zuiden; het gebied heeft een lengte van zo'n 5000 kilometer.

Indeling van het gebied

Hoewel er tegenwoordig wijnstokken zijn in alle Australische provincies, zijn de volgende gebieden het belangrijkst:

1. South Australia: rondom Adelaide met de meeste productie van het totaal (40%). Barossa Valley en McLaren Vale zijn de beste gebieden rondom deze stad. Verder naar het zuiden is het koelere Coonawarra wat met name bekend is om haar Cabernet Sauvignon en Shiraz. In deze provincie vinden we ook Adelaide Hills, Clare Valley en Padthaway.
2. Victoria: rond Melbourne. Van zoete wijnen in het noorden tot mousserende wijnen in het oosten, dit wijngebied heeft een lange traditie (vanaf 1834) en is zeer divers. Yarra Valley en Pyrenees liggen wat hoger en staan bekend om hun witte wijnen. Victoria neemt ca. 20% van de totale productie voor haar rekening.
3. New South Wales: rondom Sydney. Dit wijngebied levert 30% van het totaal. Hunter Valley is beroemd om de bijzonder krachtige wijnen wat te danken is aan de sterke zon. In dit gebied is de Shiraz een veel gebruikte druif.
4. Nieuw-Zeeland: Natuurlijk geen provincie van Australië, maar wijnen uit deze landen worden vaak samen genoemd. De productie is lager dan in Australië, maar groeiende. In 1960 was er slechts 400 hectare wijngrond, nu is dat al 18.000 hectare. Het klimaat laat een lange rijpingsperiode toe door de vele zonuren en koele zeebries gedurende de nacht. Lange rijping geeft de Nieuw-Zeelandse wijn een volle smaak. De belangrijkste streken zijn Hawke's Bay op het Noordereiland en Marlborough op het Zuidereiland. Deze laatste streek is uiterst droog en zonnig wat goed is voor de Sauvignon Blanc en Chardonnay Blanc welke inmiddels wereldfaam genieten.

Hiernaast is er nog het kleine maar groeiende gebied Margaret River nabij Perth in Western Ausrtralia. South Eastern Australia is een aanduiding die gebruikt wordt voor wijn uit New South Wales, Victoria, Tasmania en delen van Queensland en South Australia.

De productie

De totale wijnbouwoppervlakte is verdubbeld naar 160.000 hectare. Circa 60% van de Australische productie is bestemd voor export. Het afgelopen decennium is de populariteit in Europa veel gegroeid, met name in Engeland: daar wordt meer Australische wijn verkocht dan Franse. De constante kwaliteit speelt hier een sleutelrol in. Voordat de wijnen verscheept worden, zijn ze onderworpen aan een strikte kwaliteitscontrole. De Australische wijnboeren zijn niet gebonden aan allerlei regels, dus ze kunnen zelf de druiven, techniek en verbouwingsmethode kiezen. Australiërs bekijken het productieproces achterstevoren, dat wil zeggen ze willen vooral de beste wijn maken. Hiervoor mengen ze verschillende rassen uit verschillende gebieden, herkomst is dus van ondergeschikt belang. Als de kwaliteit maar goed is.

Druiven

De druivenrassen in Australië en Nieuw-Zeeland komen vooral uit Europa met een voorkeur voor Franse soorten. Onder de witte druiven is de Chardonnay het populairst, gevolgd door Sémillon, Riesling en Sauvignon Blanc. Exotische rassen als Verdelho en Pedro Ximenez hebben ook een plekje veroverd. Onder de blauwe druiven is de Shiraz zeer populair. Deze soort komt oorspronkelijk uit het Rhônegebied, een van de warmste streken in Frankrijk. De rode wijnen uit Australië zijn in opmars, waarbij de Pinot Noit, Merlot, Syrah en Cabernet Sauvignon het beste uit de bus komen. Door de grote verschillen in bodemgesteldheid en klimaat zijn de wijnen uit verschillende streken echt anders.

Moderne inzichten

Zoals al eerder genoemd loopt Australië voorop in de moderne wijnproductie. De irrigatie van de stokken is tot op de druppel nauwkeurig. In Australië heerst geregeld ernstige droogte, dus water erg kostbaar. De warmte is enigszins een struikelpunt, want bij teveel zon rijpen de druiven te snel. De meeste wijngaarden worden daarom zo ver mogelijk naar het zuiden aangeplant en op hellingen waar het 's nachts afkoelt. Ook het druivenras wordt veelal beperkt tot soorten die niet te snel rijpen. Witte druiven worden 's ochtend vroeg of zelfs 's nachts geplukt en op lage temperatuur vergist. Ondanks de warmte wordt de wijn hierdoor toch fris.

De Australiërs en Nieuw-Zeelanders lopen ook voorop in het gebruik van de schroefdop. Wij associëren dit nogal een met slechtere kwaliteit, maar daar zijn zij het niet mee eens. Voorstanders van de kurk menen dat die beter is, omdat er zuurstof doorheen kan. Onderzoek schiet dit argument af, want de flessenhals bevat genoeg zuurstof voor verdere rijping of het behoud van fruitigheid. De schroefdop biedt een aantal voordelen: wijnen kunnen rechtop gezet worden, de fles kan veel eenvoudig open en dicht en een bedorven wijn door geïnfecteerde kurk komt niet meer voor. Het is enkel een afwijking van de traditie, maar dat vormt Down Under geen belemmering.

Bekende namen

Penfolds is het ultieme voorbeeld van de Australische werkwijze die de smaak van de wijn voorop stelt. Het bedrijf is onderdeel van het beursgenoteerde Southcorp Wines en behoort tot de wereldtop. Ongeveer 160 jaar geleden werd het opgericht door de Engelsman Christopher Rawson Penfolds. De vele wijngaarden liggen nu verspreid over South Australia en andere streken. Men bereikt er constante kwaliteit door telkens de beste druiven te selecteren, ongeacht de streek waar ze verbouwd zijn. De wijnen hebben een rijke smaak.

Peter Lehmann staat bekend als "de baron van Barossa". In 1978 hadden de wijnboeren een druivenoverschot en mochten wijnmakers geen druiven afnemen. Lehmann richtte toen met vrienden en familie een wijnbedrijf op en redde zo veel boeren van het faillissement. Inmiddels staat zijn zoon aan het roer van het bedrijf wat haar druiven betrekt van 183 wijngaarden in Barossa Valley. Constante selectie van de beste combinaties maakt dit wijnhuis tot een van de meest gerespecteerde in Australië.