Aardbeien, alles wat je erover moet weten

Aardbeien, de aardbei is een gezondheidsbom. Wetenschappers bestempelen de aardbei daarom tot het allergezondste fruit. Maar waarom is de aardbei zo gezond? En waar komt de aardbei vandaan?

Aardbeienhoofdstad

Het Waalse plaatsje Wéplon, met circa 6500 inwoners, noemt zich al jaren 'de hoofdstad van de aardbei', en niemand die daar tegenin gaat. Die zelfkroning is misschien ook wel zeer terecht. Want in het dorpje aan de Maas telen ze al vanaf de 17 eeuw de beroemde 'fraises de Wéplon'. Hoog op de rivierhellingen profiteren de aardbeien van de zon en de lichtzure en ontwaterde grond. De vruchten zijn daar dol op. Het dorpje ligt zo'n 5 kilometer ten zuiden van het centrum van Namen.
Er is een aarbeienmuseum, en hoe Belgisch: je kunt er ook aarbeienbier drinken. Voor dat laatste kun je overigens ook terecht in Pougastel in Frankrijk (Bretagne) en Horst in Noord-Limburg.

Hoe maak je Aardbeien schoon?

Was aardbeien voorzichtig voordat je ze gaat eten. Houd ze in elk geval nooit onder een stromende kraan. Dat geeft kneuzingen en gaat ten koste van de geur en smaak. Hoe maak je ze dan wel schoon? Leg de aardbeien op een vergiet en beweeg die in een bak met water op en neer. Hoe kouder het water, des te steviger de aardbeien blijven. Droog ze voorzichtig af met een doek. Verwijder pas na het wassen de kroontjes, omdat de aardbei anders te veek vocht opneemt.

Tennis met een toefje

In juni en juli, tijdens het beroemdste tennistoernooi ter wereld, consumeren de bezoekers elk jaar gemiddeld 27.000 kilo aardbeien, samen met 7000 liter room. Want 'Strawberries and cream' horen net zo bij Wimbledon als de regenbuien, het groen en paars en de Royal Box. Een bakje met 10 aardbeien kost er ongeveer 2 Britse ponden. De aardbeien worden elke ochtend voor 5 uur vers geplukt in Kent, waar in 1983 de grootste aardbei (231 gram) uit de historie geplukt werd.

Vitamine C-bom

Een aardbei barst van de vitamine C. Er zit 60 miligram per 100 gram in, meer dan in een sinaasappel. 8 aardbeien bevatten ongeveer 140 procent van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid vitamine C. Vitamine C is een 'antioxidant': hij beschermt ons lichaam tegen zogeheten 'vrij radicalen'. Die zijn deels nuttig, en voor een deel gevaarlijk. Zo zijn ze onmisbaar voor de aanmaak van bepaalde hormonen, maar laten ze ook lichaamscellen sneller verouderen. Dat komt omdat vrije radicalen de cellen laten oxideren, zeg maar laten roesten. Een molecuul vitamine C neutraliseert vrije radicalen, die bij de normale stofwisseling ontstaan. Verder bevordert vitamine C de opname van ijzer, dat belangrijk is voor het transport van zuurstof door het lichaam.

Aardbeienhuidje

Bloedmooi was ze, en een van de bekendste societydames uit het Parijs van Napoleon. De Franse keizer kon dan ook niet van haar afblijven. Dat kwam doordat Therésa Tallien (1773-1835), kortweg Madame Tallien geheten, regelmatig een aardbeienbad nam. Voor haar geen botox of plastische chirurgie, maar het water plus 12 kilogram aardbeien. Rimpels, kloven en cellulitis ging je in die tijd nog te lijf met een bad vol aardbeiensap.

Zonder zaad

De aardbei heeft zaadjes aan de buitenkant. Die kun je zaaien, maar dan is het afwachten of je planten met veel aardbeien krijgt. Telers gebruiken geen zaad. Zij vermeerderen de planten via de uitlopers die de aardbei zelf maakt. Het zijn in feite klonen die aan lange rode 'stengels' groeien. De kans dat een kloon van een rijke plant zelf ook veel aardbeien maakt, is groter dan een nieuwe plant uit zaad. Want daarvan ken je de eigenschappen niet van tevoren.

Made in Wageningen

De aardbei heeft 1700 genen. De Wageningse onderzoeker Asaph Aharoni van het instituut Plan Research International ontdekte dat de smaak van aardbeien wordt bepaald door één bepaald gen. Dat zogeheten 'SAAT-gen' is het makkelijkst te isolerenuit wilde aardbeien. Dus binnenkort uit Wageningen: nog smaakvollere aardbeien. En misschien kun je dat gen ook wel toevoegen aan bananen voor een bananenbei.
Veel aardbeien zijn trouwens 'geboren' in Wageningen, zoals de Elsanta: stevig, smaakvol, sterk aromatisch, lang houdbaar en geschikt voor een hoge productie. Zo'n 50 procent van de aardbeien die in Noordwest-Europa worden geteeld, is van deze soort. Het lekkerste zomerkoninkje uit Wageningen is trouwens de Lambada. En ook die krijgt binnenkort een nieuw neefje: de vorstresistente Solenta. Dan kunnen ze ook in Scandinavië aardbeien telen.

Van bos naar tuin

In de steentijd aten onze voorvaderen al wilde aardbeien. Die groeien overal, vooral in Europa, Oost-Azië en Noord-Amerika. De wilde aardbei, ook bekend als bosaardbei, is vol van smaak, maar veel kleiner en geeft niet veel vruchten. Vanaf de 14e eeuw besloten we de vruchtjes in tuinen te planten. Voor de sier, maar ook om geneesmiddelen van te maken. Daar zijn geteelde aardbeien uit ontstaan. De aardbeien die je nu op je bord vind, stammen af van 2 aardbeiensoorten uit Virginia en Chili. Die gingen een vrijage aan met Europese geteelde aardbeien. Met als resultaat: de huidige honderden geteelde aardbeienrassen.

Bijgeloof

In het Duitse Beieren binden ze in het voorjaar mandjes met aardbeien aan de horens van koeien. Waarom? Het is een geschenk voor de elfen. De bijgelovigen denken dat de elfen in ruil voor de aardbeien behulpzaam zijn bij de geboorte van gezonde kalveren en zorgen voor een goede melkprodcutie. Nog een ander bijgeloof: als je een dubbele aardbei breekt en deelt met iemand die je leuk vindt, wordt je liefde snel beantwoord.