Pastinaak, de witte wortel

Het gebeurt niet zelden dat een populaire voedselplant plaats moet ruimen voor een ander, doorgaans gemakkelijker te telen cultuurgewas. De pastinaak is hiervan een schoolvoorbeeld. De Egyptenaren en de Grieken vermelden de pastinaak al in hun geschriften. Tot ver in de middeleeuwen vormde de pastinaak een vast onderdeel van ons dagelijks menu en hij was lang in elke tuin terug te vinden. Na al die tijd is hij bij ons in onbruik geraakt, maar in veel landen wordt hij nog steeds geapprecieerd in soepen en bij
Bron: Willem van Mieris, Wikimedia Commons (Publiek domein)Bron: Willem van Mieris, Wikimedia Commons (Publiek domein)
vleesschotels. De zoete wortel mag in ieder geval niet ontbreken in een echte hutspot. Bovendien heeft de pastinaak de eigenschap soepen en sauzen te binden en is hij ook rauw erg lekker.

Wellicht heeft de introductie van de aardappel en later, in de 19e en vooral de 20e eeuw de opkomst van onze oranje peentjes, het lot van de pastinaak bezegeld. De lange teeltduur van de pastinaak (ten minste 200 dagen) in vergelijking met de wortel (80 tot 150 dagen, afhankelijk van het ras) heeft z'n verdwijning mede in de hand gewerkt. In het wild treft men de pastinaak nog veel aan op braakliggende terreinen, waar hij bloeit met platte, gele schermen, maar in de groentetuin wordt hij steeds zeldzamer. Toch blijft de pastinaak een typische inlandse groente, al hebben de eerste groenten-etende mensen er niet meteen veel aan gehad. Pas eeuwen later verkreeg men door veredeling de dikke en vlezige, witte wortel van nu.

Teelt van pastinaak

De pastinaak ontwikkelt in een luchtige grond een extra lange wortel. Spit daarom het zaaibed diep om. Hark de bovengrond goed los en zaai de pastinaak in 1 tot 2 cm diepe geultjes op 35 cm van elkaar. Later dun je de jonge planten tot op 15 cm in de rij. Om zaad te sparen kun je om de 15 cm een viertal zaadjes in de voor leggen. Extra lange wortels bekom je door met een grondboor één meter diepe gaten te maken en die op te vullen met teelaarde of losse zandgrond. In elke schacht leg je enkele zaden. Zaai tijdig, in ieder geval voor eind april. In maart moet je het zaaibed met doorschijnend plastic afdekken. Door te vroeg te zaaien verhoog je de kans dat de planten door de kou gaan doorschieten en onvoldoende wortel ontwikkelen; later zaaien levert dan weer kleinere wortels op.

De zaden kiemen tergend langzaam, het kan 3 tot 4 weken duren vooraleer de eerste kiemplantjes bovengronds komen. Je kan ze eventueel samen met de snelkiemende radijs zaaien, dan kun je de rijen goed in de gaten houden en heb je een vroege oogst van radijzen en een latere oogst van pastinaak in dezelfde grond. Ook beschermen ze met hun bladeren de jonge scheuten tegen de felle zon. Zorg ervoor dat de grond niet uitdroogt, want dan scheuren de pastinaakwortels. Alleen op arme gronden moet je een beetje bemesten. Te veel mest remt de groei van de wortel en stalmest of een andere organische meststof trekt insekten aan die de wortel beschadigen.

Oogst en verwerking

Pas in de late herfst is de pastinaak volgroeid en kun je naar believen rooien. Graaf de wortel heel voorzichtig uit, want hij breekt gemakkelijk af. De wortel is winterhard. Je hoeft dus niet meteen alle pastinaken uit de grond te halen. Je kunt hiermee wachten tot in maart. De smaak verbetert als er een nachtje vorst overheen gaat en de pastinaak behoudt zijn malsheid het best in de vollegrond.

Zaaizaad

'Lange Witte Holkruin' is een oud ras met een lange konische wortel, die moeilijk oogst. 'Halflange Witte' en 'Halflange van Guernsey' hebben kortere wortels en zijn daardoor veel gemakkelijker te oogsten. Gebruik altijd vers zaad, want na een jaar verliest het aan kiemkracht. Je kunt zelf zaad winnen van pastinaken die je de winter door op de tuin houdt en in het voorjaar laat bloeien.

Ziekten

Zoals alle schermbloemigen ontsnapt ook de pastinaak niet aan de vraatzuchtige maden van de wortelvlieg. In veel gevallen zijn zij de oorzaak van een kanker die de worteltop doet wegrotten.

Gegevens over Pastinaca sativa

  • familie: schermbloemen eetbaar gedeelte: wortel, jonge stengel
  • zaaien: vanaf maart-april
  • plantafstand: 15 x 35 cm zaaidiepte: f-2 cm
  • kiemvermogen: 1-2 jaar
  • oogsten: eind oktober-half maart
  • bodem: lichte, iets vochtige grond, bij voorkeur humeuze zavel- of zandgrond
  • bemesting: matig groei: tweejarig; eenjarig gekweekt
  • vermenigvuldiging: zaad
  • standplaats: zon gieten:
  • bewaren: vollegrond, in gekuild

Recept: Gevulde aardappel met pastinaak

Laat enkele grote, rauwe aardappelen in de over gedurende 3 kwartier in een oven op 200° gaar worden. Kook pastinaakwortel met zout en venkelzaad gaar, pureer de pastinaak met wat kervel , met andere groene kruiden zoals bieslook en zure room, vul de aardappels met de puree. Laat de gevulde aardappels nog even in de oven onder de grill bruin worden.
© 2009 - 2024 Herborist, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De geneeskracht van pastinaakDe geneeskracht van pastinaakToen er nog geen aardappelen in Europa waren aten de mensen veel pastinaak. Dit is een grote gelig witte wortel. De Rome…
Pastinaak: pastinaak is goed voor diabeticiPastinaak is een groente die niet veel mensen eten, maar die zijn kwaliteit echt wel bewezen heeft. Het bijzondere van p…
Vergeten groente: smaak bereidingswijze en enkele receptenVergeten groente: smaak bereidingswijze en enkele receptenIn de loop der jaren zijn veel groenten langzaam uit beeld verdwenen en werden nauwelijks meer te koop aangeboden. Heel…
Tuinplanten voor kleigrond, geschikt voor kleine tuinenTuinplanten voor kleigrond, geschikt voor kleine tuinenKleigrond is vruchtbare grond, het nadeel van kleigrond in de winter kan zijn dat het erg nat is en in de zomer is het v…

Chocolade, van geschiedenis tot receptChocolade, van geschiedenis tot receptOm chocolade te ‘begrijpen’ is het belangrijk de geschiedenis van chocolade te kennen. Hoewel we het vandaag eten als ee…
Grote klis als groenteDe klis kennen de kinderen vooral van de ronde vruchten die zich aan de kleren of in de vacht van dieren kunnen vasthake…
Bronnen en referenties
  • www.semailles.be/ www.kokopelli-be.com/ rue fontena 1 - 5374 Maffe Vreekens zaden Varietes anciennes et méconnus. Terre vivante
  • Afbeelding bron 1: Willem van Mieris, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Herborist (762 artikelen)
Gepubliceerd: 22-09-2009
Rubriek: Eten en Drinken
Subrubriek: Producten
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.