Kruiden en specerijen

Kruiden en specerijen vormen een belangrijk onderdeel in de keuken. Hoewel zij vaak klein van stuk zijn, vormen zij een waardevolle toevoeging op het culinaire gebied. Met behulp van kruiden en specerijen kan men net dat ene kleine smaakverschil creëren. Zonder gebruik van kruiden en specerijen zijn vele gerechten maar een smakeloze en droge hap.

Een lange geschiedenis

De vraag wanneer men voor het eerst gebruik is gaan maken van kruiden en specerijen om gerechten te verrijken is lastig te beantwoorden. Waarschijnlijk kruidt men het eten al zolang als men kookt, de geschiedenis van de kruiden en specerijen is dus erg uitgebreid.
Mensen en dieren verschillen in de manier waarop zij voedsel nuttigen. Zowel mens als dier eet en drinkt om de honger en dorst te stillen. Wat de mens echter onderscheid van de dieren is de gewoonte om te genieten van datgene wat men eet en drinkt. Men ontdekte dat men met behulp van het toevoegen van de bladeren en wortels van bepaalde bomen men de smaak van het voedsel en het drinken kon verbeteren en verfijnen. Met de tijd ging men deze verfijnende middelen bewaren in potten en kruiken voor later gebruik. Tevens besloot men de typerende kenmerken van bepaalde producten vast te leggen, zodat men de formules niet kon vergeten en de recepten gemakkelijker doorgegeven konden worden van ouder op kind.

De oudheid

De oorsprong van kruiden en specerijen in de oude wereld lijkt te liggen in India. Volgens de overleveringen vonden hier ruim 5000 duizenden jaren geleden al uitgebreide handelsnetwerken van kruiden en specerijen plaats. In pyramiden heeft men resten van onder meer anijs, fenegriek, dille en saffraan terug gevonden. In het oude Egypte waren kruiden en specerijen niet enkel voorbestemd voor de rijkere mensen, ook de gerechten van de slaven werden verfijnd door ze te kruiden. Dit was echter geen blijk van waardering of naastenliefde, maar diende puur om de arbeidskrachten in een gezonde conditie te behouden. Men kruidde de gerechten om ziekten en epidemieën te voorkomen. Men heeft langs de Nijl zelfs een receptenboek op papyrus gevonden, de Ebers genaamd.

Hippocrates

De tijd van Hippocrates diende als het hoogtepunt van de kruidengeneeskunde. Dit was zo ongeveer tussen 460 en 370 voor Christus. Hippocrates beschreef in zijn boek "Corpus Hippocraticum" meer dan 230 planten en kruiden waarvan men veronderstelde dat zij een genezende werking hadden.

Het oude Rome

Ook in het oude Rome maakte men veelvuldig gebruik van diverse planten en kruiden, een gebruik wat zij min of meer overgenomen hadden van de oude Grieken. Tijdens de diverse oorlogen namen de Romeinen kruiden mee naar de overzeese landen, waar de planten gingen groeien. De inheemse bevolking besteedde hier echter in het begin nog maar weinig aandacht aan. Rond de geboorte van Christus gebruikte men peper zelfs als betaalmiddel!

Handelswegen naar Europa

Gedurende lange tijd werden de kruiden en specerijen via diverse handelsroutes vanuit China dwars door Azië naar Europa vervoerd. Een van de bekenste handelsroutes is de zijderoute. Van de meegebrachte specerijen en kruiden maakte men onder meer parfum, cosmeticaproducten en medicatie. Toen het Romeinse Rijk viel gingen veel handelswegen verloren en was men compleet aangewezen op de zijderoute.

Ruilhandel

Er vond veel ruilhandel plaats, waardoor men de kennis van het Oosten en Westen met elkaar kon delen. Omdat men vaak geen geld had om producten te kopen, besloot men te gaan ruilen. Op deze manier verspreidden de kruiden en specerijen zich steeds verder over de wereld.

De Middeleeuwen

Karel de Grote regeerde lange tijd in de Middeleeuwen. Hij publiceerde zijn werk "Capitulare de villis et curtis imperialibus", waarin hij de monniken voorschreef welke kruiden en specerijen zij moesten zaaien, planten en telen. Men moest alleen die planten gebruiken, die nuttig waren voor mens en dier. Deze planten kon men eten, met kon er andere gerechten mee kruiden, men kon er medicatie van maken en men kon er ongedierte mee verjagen.

Abdis Hildegard von Bingen, die leefde van 1098 tot 1179, beschreef gedetailleerd de verschillende werking en toepassingen van de diverse kruiden en specerijen. Zij richtte zich met name op de helende werking van de planten.

Kruiden en specerijen in de vergetelheid

In de 19e eeuw verloor men de interesse in kruiden en specerijen, om onbekende redenen. Men kreeg meer interesse in cacao, koffie en suiker. Nieuwe ontdekkingen als aardappels, rijst, tomaten en kolen werden de primaire toppers op het culinaire gebied. Pas na de Tweede Wereldoorlog kwam de interesse in kruiden en specerijen weer gestaag op gang. Door vele reizen ontdekte men nog meer kruiden en specerijen uit andere landen welke men in de Nederlandse keuken toe ging passen. Op deze manier is de interesse voor kruiden en specerijen weer toegenomen en groeit tot op de dag van vandaag nog steeds.

Bewaren van kruiden en specerijen

Kruiden en specerijen behoeven een eigen, speciaal plekje in de keuken. Zij mogen niet bewaard worden in licht- en luchtdoorlatende potten. Door het licht verliezen zij namelijk hun aroma en daarmee hun werking. Veel mensen bewaren de kruiden en specerijen op een plaats dicht in de buurt van het fornuis. Dit is voor de kok een handige plaats, de kwaliteit van de kruiden en specerijen heeft er echter wel onder te lijden, zij kunnen niet zo goed tegen de warmte en het vocht dat vrijkomt bij het koken. Kruiden en specerijen kunnen het beste op een koele, droge en donkere plaats bewaard worden, in gescheiden potten.