Hopscheuten: een exclusieve en kostelijke delicatesse

Hopscheuten is een groente dat wordt beschouwd als een culinaire delicatesse en die in een groeiende belangstelling staan. In tegenstelling tot vroeger waar dit voedsel vooral bestemd was voor het gewone volk, wordt dit vandaag als de duurste groente ter werelds beschouwd. Om die reden treffen we die uitsluitende in de beste restaurants tussen Kerstdag en Pasen. Maar wat is nu dit bijzonder culinair ingrediënt. Vanwaar komt de hoge kostprijs? Waar kan je deze exclusieve groente eten en kopen?

Wat zijn hopscheuten?

Hopscheuten zijn de jonge ondergrondse uitlopers uit de wortelkluwe van de hopplant. De hopplant (Humulus lupulus) is een plant uit de henepfamilie. De plant wordt onder andere gebruikt als medicinaal middel maar staat vooral bekend in verband met het brouwen van bier. De hopplant is één van de snelst groeiende planten. Hij haalt een gemiddelde snelheid van 10 cm per dag en kan tot ongeveer 8 meter hoog worden. In België is hop vooral gekend rond de regio Poperinge en vroeger de streek tussen Aalst en Brussel. Nu wordt hop nog geteeld op kleine schaal rond Aalst-Asse en Waasten en op grotere schaal rond Poperinge.

De nieuwe toepassing van hopteelt zijn tegenwoordig de hopscheuten. Sommige vergelijken de jonge hopscheuten met taugé of alfalfa en het wordt beschouwd als een Belgische delicatesse. Hopscheuten bezitten zeer voedzame en uiterst rustgevend eigenschappen.

Geschiedenis

Hopscheuten werden in België al heel lang als groente gegeten. De scheuten waren in de Middeleeuwen het voedsel van het arme volk. Arme mensen melden zich bij de hopboeren en zij deden het ondergrondse snoeiwerk. Het was toen een win-win situatie want per plant worden er maar drie tot vier uitlopers uit de wortelkluwe behouden die later opnieuw hop voortbrengen. De rest van de uitlopers ( de scheuten) werden weggesnoeid. Vroeger namen de arme mensen deze scheuten mee naar huis om ze op te eten. Het was toen trouwens afval. Het is pas in de 18de en 19de eeuw dat de scheuten populair werden bij de rijken. De hopscheuten waren al gegeten in de tijd van de Romeinen. Pas in de jaren 1980 hebben de hopscheuten een heropleving gekend in de gastronomie bij de toprestaurants. Nergens anders dan in België worden ze zo vaak gebruikt in de keuken. Om die reden zijn hopscheuten dan ook een typische Belgische product. Maar zowel in binnen- als buitenland geraakt het beetje bij beetje gekend bij het grote publiek.

Europese erkenning

Sinds 2007 gebruikten de telers het streekproduct label VLAM. Naar aanleiding hiervan startten de telers met ondersteuning van de REO-veiling de Europese registratieprocedure en die kregen ze ook zeven jaar later. Nu hebben de Poperingse hopscheuten een 'BGA' (Beschermd Geografische Aanduiding) en zijn hiermee ook het eerste West-Vlaams streekproduct met een Europese erkenning.

Kweken en oogsten van hopscheuten

Voor de winter worden de wortels van de hopplanten uit de grond gehaald. Hierbij worden alle wortels die geen hopscheuten kunnen voortbrengen weggeknipt. Nadien worden ze bovengronds met aarde bedekt en eventueel een deken en plastiek. Bij een constante temperatuur van 15°C zijn de hopscheuten na 20 dagen gegroeid en oogstbaar. Alle hopscheuten worden manueel van de plant geplukt. De boer snijdt de scheuten door middel van een mes van de wortelstok. Hierbij zit hij op zijn knieën want er moet gewroet worden in de aarde om de scheuten te vinden. Daarna worden de scheuten op lengte gebroken. Enkel het krokante deel van de scheut is voor consumptie belangrijk, de rest is afval. Nadien worden de scheuten zo goed mogelijk gewassen en zijn ze klaar voor verkoop. Het oogsten van de hopscheuten is een tijdrovende en arbeidsintensieve taak. Alles moet ook in een korte tijdspanne gebeuren, want de scheuten zijn beperkt houdbaar en moeten dus zo vers mogelijk zijn. Al deze factoren beïnvloeden de kwaliteit en de hoge prijs van de scheuten. Hopscheuten kunnen van eerste of van extra kwaliteit zijn. Hopscheuten van eerste kwaliteit zijn zuiver, knapperig en krokant. Hopscheuten van extra kwaliteit zijn de beste, ze zijn wit en zeer zuiver en vertonen geen fysiologische gebreken. Ze zijn knapperig en krokant waardoor ze gemakkelijk breken zonder vezelige uiteinden.

Beschikbaarheid

Afhankelijk van de weersomstandigheden is deze groente gewoonlijk te verkrijgen tussen begin maart en half april. De prijs kan variëren van 50 Euro tot 200 Euro de kilo afhankelijk van het aanbod. Door teeltonderzoek en -ontwikkelingen kunnen hopscheuten nu ook gewonnen worden door hydro-cultuur en in een verwarmde plaats. Hierdoor kan het seizoen met vier maanden verlengd worden. Het is tegenwoordig dus in principe mogelijk om ze te verkrijgen vanaf de kerstperiode tot Pasen. De prijs van de eerste hopscheuten kan dan beduidend hoger liggen, tussen 995 Euro en 1248 Euro de kilo.

Waar eten, bestellen en kopen?

Hopscheuten kan je vanaf Kerst eten in de betere restaurants of je kan ze bestellen bij lokale hopboeren in West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant. Grote organisaties kunnen ze ook bestellen in de REO-Veiling in Roeselare of op vroegmarkten. In Nederland en in supermarkten zal je deze groente bijna niet vinden.

Rond Poperinge bestaan er ook georganiseerde gastronomische weekendjes waarbij de hopscheuten centraal staan. Zo heb je onder andere 'de maand van de hopscheuten', 'de hopscheutenhappenings' en 'het culinair atelier'. Hierbij kan je de hopscheuten onder begeleiding ontdekken en proeven. Meer informatie kan je terugvinden op www.hopscheuten.be.

Tips

• Koop hopscheuten altijd zo vers mogelijk
• Hopscheuten kunnen zowel rauw als warm gegeten worden
• Een portie van 50 gram per persoon is voldoende voor een maaltijd
• Let er altijd op dat ze altijd mooi wit en krokant zijn, als ze groen slaan, zijn ze niet meer goed.
• De scheuten kunnen maximum drie dagen in de koelkast bewaard blijven
• Scheuten die nog niet gewassen zijn, was je best ruim voldoende in koud water
• Kook of blancheer de scheuten enkele minuten en laat ze daarna schrikken in koud water zodat ze hun stevigheid behouden. Voeg hierbij wat citroensap bij en bedek ze tegen het licht zodat ze mooi wit blijven.
• Warm ze best maar één keer op anders worden ze slap
• Op het internet kan je verschillende recepten terugvinden om hopscheuten klaar te maken.

Smaken kunnen individueel verschillen, voor sommigen zijn hopscheuten een ware delicatesse, voor anderen is het misschien een overgewaardeerd product. Maar voor wie het nog nooit geproefd heeft, verlies je er niets mee om de ervaring eens op te doen.