De voordelen van koffie voor de gezondheid

Jaren geleden werd door V.O.F. de Kunst koffie al bezongen; het is de meest gedronken drank na water. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat koffie niet nadelig is voor de gezondheid, dat het zelfs voordelen heeft. Zo is koffie een van de grootste natuurlijke bronnen van antioxidanten, en hebben koffiedrinkers minder kans op een aantal aandoeningen en ziekten. Het drinken van paar koppen koffie per dag blijkt goed voor de gezondheid te zijn.

Koffie, graag

Voor echte liefhebbers gaat er niets boven een goede kop koffie. Of dat nou is om de dag mee te beginnen, in de pauze op het werk, bij een afspraak of gewoon gezellig tussendoor. Koffie is opwekkend, stimulerend en goed voor het concentratievermogen. Maar koffie heeft lange tijd gehoord bij dingen die wel lekker, maar eigenlijk niet zo goed voor de gezondheid zijn. Het stond hiermee in het rijtje van te vet eten, alcohol drinken, snoepen, roken en te weinig bewegen. Bij behandelingen in alternatieve kringen wordt koffie vaak geschrapt uit het dieet en vervangen door bijvoorbeeld groene thee, omdat koffie niet goed voor de gezondheid zou zijn. Het blijkt echter op zijn minst iets genuanceerder te liggen: het - met mate - drinken van koffie heeft vooral voordelen voor de gezondheid.

Koffie: enkele feiten

Koffie wordt al heel lang door mensen gedronken, en vroeger werd koffie zelfs op recept in de apotheek verkocht als geneesmiddel. Het is na water de drank die het meest gedronken wordt, wereldwijd gezien. In Scandinavische landen wordt gemiddeld per persoon de meeste koffie gedronken. Het woord koffie komt van het arabische 'kahweh ', hetgeen 'kracht, vitaliteit' betekent.

Cafeïne

Een stof die van nature in koffie voorkomt is cafeïne. Deze stof komt trouwens ook voor in thee, cacao, cola en energiedrank. Er is over de hele wereld veel onderzoek gedaan naar koffie en cafeïne. Cafeïne werkt stimulerend op het centrale zenuwstelsel: het is opwekkend en goed voor de concentratie. De ademhaling en spijsvertering worden erdoor gestimuleerd. Het kan soms helpen tegen hoofdpijn en de werking van pijnstillers wordt erdoor versterkt (veel pijnstillers bevatten ook cafeïne). Het werkt bevorderend op het reactievermogen en het alert zijn bij autorijden.

Er wordt vaak gedacht dat koffie extra vocht onttrekt aan het lichaam, dat je er dus van uitdroogt. Door de cafeïne wordt vocht echter sneller uitgescheiden, maar er verdwijnt niet méér vocht uit het lichaam: cafeïne (koffie) werkt diuretisch, wat 'urine-afscheiding bevorderend' betekent.

Koffie drinken: een gewoonte, maar geen verslaving

Cafeïne heeft de naam verslavend te zijn. Bij een hoge inname van cafeïne kunnen mensen last krijgen van o.a. moeilijk in slaap vallen, trillen, duizeligheid, rusteloosheid en hartkloppingen. Dat kan door het drinken van (veel) koffie komen maar ook door bijvoorbeeld grote hoeveelheden cola. Voor de werking van cafeïne is de een gevoeliger dan de ander; vaak drinken mensen naast koffie ook nog thee en cola en ondervinden zij daar geen hinder van. Daarbij is de hoeveelheid cafeïne die iemand alleen via koffie binnenkrijgt onder andere afhankelijk van factoren als het soort koffiebonen, de manier waarop de koffie wordt gezet, de sterkte ervan en de gedronken hoeveelheid.

De gewoonte om koffie te drinken - en daarmee een dagelijkse hoeveelheid cafeïne naar binnen te krijgen - is echter een kwestie van gewenning, niet van verslaving. Men kan niet aan koffie verslaafd raken. Door de World Health Organisation (WHO) zijn criteria opgesteld voor de definitie van verslaving, en die gelden niet voor cafeïne. Er is bijvoorbeeld niet steeds meer koffie nodig voor het bereiken van dezelfde werking van de cafeïne. Ook is het zo dat mensen die minder koffie gaan drinken geen afkickverschijnselen vertonen zoals die bij een echte verslaving worden gezien. Wel kan er bij sommige mensen hoofdpijn, vermoeidheid en concentratieproblemen optreden als zij plotseling stoppen met drinken van cafeïnehoudende dranken zoals koffie. Dit kan voorkomen worden door de inname van koffie (of andere bronnen van cafeïne) langzamerhand te verminderen, over een aantal dagen.

Er bestaat ook cafeïnevrije koffie, die ontstaat nadat koffiebonen langs chemische weg worden bewerkt. Hierna worden de bonen met water schoon gespoeld en gedroogd. Toch blijft er altijd een minimale hoeveelheid cafeïne achter na deze bewerking.

De voordelen van koffie voor de gezondheid

Naast de genoemde voordelen van koffie door de aanwezigheid van cafeïne zijn er nog andere voordelen voor de gezondheid:

Antioxidanten

Antioxidanten zijn stoffen die de schadelijke zogenaamde vrije radicalen neutraliseren. Vrije radicalen ontstaan voortdurend in het lichaam door onder andere UV straling, luchtvervuiling, alcohol, roken en stress. Ze kunnen de cellen, weefsels en organen beschadigen. Er zijn aanwijzingen dat ze ook betrokken zijn bij het ontstaan van hart- en vaatziekten en kanker. Hoe meer antioxidanten in de voeding aanwezig zijn, hoe meer vrije radicalen er onschadelijk worden gemaakt. Vitamine C en E zijn bekende antioxidanten, en meer van deze stoffen komen voor in groenten, fruit en rode wijn. Koffie blijkt een van de grootste natuurlijke bronnen van antioxidanten te zijn. Een groep van die stoffen zijn de polyfenolen, die bij het drinken van een of twee kopjes koffie per dag al werkzaam zijn.

Mineralen en vitamine B3

Daarnaast bevat koffie vitamine B3 (niacine) en levert het mineralen: kalium, magnesium, mangaan en sporenelementen zoals chroom en koper. Een paar koppen koffie per dag dragen bij aan de dagelijkse inname hiervan.

Vochtinname

Wie koffie drinkt kan de genuttigde koppen meetellen voor de dagelijks benodigde hoeveelheid vocht. Koffie (zonder melk en suiker) bevat bijna geen calorieën en is hiermee vriendelijk voor de lijn.

Minder kans op sommige ziekten en aandoeningen

Onderzoekers van het UMC Utrecht hebben aangetoond dat het drinken van een paar koppen koffie per dag de kans op hartziekten verlaagt. Bij een langdurige consumptie van koffie hebben vrouwen minder kans op jicht, een reumatische aandoening. Ook zijn er uit onderzoeken aanwijzingen dat bij mensen die koffie drinken de ziekte van Parkinson minder vaak voorkomt, en dat er een lager risico is op het krijgen van diabetes type 2 (ouderdomssuikerziekte).

Een bakkie troost

Het is voor mensen die van koffie houden een prettige gedachte dat ze zonder schuldgevoel dagelijks van hun 'bakkie troost' kunnen genieten, en dat er zelfs voordelen voor de gezondheid zijn. En die zijn er vooral bij het drinken van een paar koppen per dag. Net zoals bij de meeste andere dranken geldt dus ook hier: drink met mate en geniet ervan!