Single malt whisky: Nosing & tasting

Een single malt is een complexe drank. Je leert een single malt pas echt waarderen als je deze op je gemak proeft, het liefst in goed gezelschap. In dit derde en laatste deel van de special over single malt whisky vind je enkele tips over het proeven van een single malt.

De proeverij

In een goede proefsessie gebruik je drie van de vijf zintuigen: zien, ruiken en proeven. Net zoals je een goed stukje muziek het best kan waarderen zonder lawaai, zo kan je het beste de whisky proeven zonder verstorende factoren. Denk hierbij aan sigarettenrook, zware parfum of andere overheersende geuren. De mythe dat whisky en sigaren goed samen gaan is hiermee dus ook ontkracht! Koffie of pittige hapjes kunnen de smaakpapillen dermate in de war brengen dat het proeven van een whisky onbegonnen werk is. Een slokje bronwater of droog stukje brood kan de smaakpapillen echter weer neutraliseren. Het is handig om altijd een notitieboekje bij de hand te hebben, zodat de bevindingen kunnen worden vastgelegd.

De whisky bekijken

Door het etiket van de whiskyfles te bekijken kom al je al veel te weten over de whisky, zoals de leeftijd, het alcoholpercentage en de locatie van de distilleerderij (regio). Je hebt nu enig idee wat je te wachten staat. Een ideaal proefglas is de zogenaamd tumbler, een klein proefglas in een tulpvorm. Door deze vorm kunnen de aroma’s goed worden waargenomen met de neus. Als de whisky eenmaal in het glas zit dan kunnen we, voordat we gaan ruiken en proeven, met het oog nog meer zaken ontdekken. Een donkere kleur duidt vaak op een langere rijpingsperiode in het vat, maar dit is geen wet van meden en perzen. Door het glas licht te kantelen is tevens te zien in hoeverre de whisky ‘strepen’ achterlaat. Deze ‘strepen’ duiden op een wat olieachtige whisky.

Nosing …

Met de neus kan de mens honderden verschillende geuren onderscheiden, in de mond kennen we maar vijf verschillende smaken (zoet, zout, bitter, zuur en umami). De neus kan ons dus veel prijsgeven over het aroma van de whisky. Ruik de eerste keer voorzichtig aan de whisky en noteer eventueel je bevindingen. Door de hand op het glas te leggen en voorzichtig te schudden, komen er meer geuren vrij. Ruik na het schudden nogmaals en leg je bevindingen wederom vast. Voor de sterkere whisky’s, bijvoorbeeld de cask strength whisky’s, is het raadzaam om enkele druppeltjes bronwater (zonder prik!) toe te voegen. Op deze manier komen namelijk nog meer geuren vrij omdat ze het effect van de alcohol enigszins verminderen.

… & Tasting

Nu is het moment aangebroken om te proeven. Neem een klein slokje en laat de whisky over de tong ‘rollen’. Op deze manier kan de whisky het best geproefd worden. Noteer ook weer je bevindingen. Des gewenst kan er nog een klein beetje bronwater bij gedaan worden. IJs is geen optie want door de kou worden de smaakpapillen minder gevoelig en dat bederft de proeverij. Na het inslikken van de whisky komen er wellicht andere smaken naar boven. Dit noemen we de afdronk. Als de smaak van de whisky lang in je mond blijft hangen, dan is er sprake van een ‘lange afdronk’.

Het proefrapport

Het noteren van de bevindingen kan erg lastig zijn omdat bepaalde geuren of smaken moeilijk onder woorden te brengen zijn, zeker voor de beginnende whiskydrinker. Om te beginnen kan je een score geven ten aanzien van de intensiteit en de complexiteit van de whisky. Vervolgens kan je proberen te ontdekken welke smaaksoorten er in de whisky zitten. De volgende smaaksoorten kunnen in meer of mindere mate voorkomen in een single malt (tussen haakjes staan voorbeelden):

• wijn (druiven, chocolade, sherry)
• graan (brinta, bambix!)
• hout (zaagsel, dennenbomen, kurk)
• ester (sinaasappels, mandarijnen, ananas)
• zwavel (vuurwerk, lucifers)
• bloemen (kruiden, gras, zeep)
• feints (tabak, leer, zweet)
• turf (barbecue, mos, heide)

Whisky’s voor de beginner

Smaken verschillen en dus is het aanraden van een whisky bijzonder lastig. Maar beginners die voor hun eerste malt whisky een Islay malt proberen, kunnen dit ervaren als ‘een slok benzine’. De whisky’s uit de Lowlands en Speyside zijn wat zachter en zoeter en dus wat minder heftig voor de ongeoefende smaakpapillen. De Classic Six vormen een leuke introductie in de wereld van de single malt whisky. Deze door United Distellers samengestelde set van whisky’s is bij veel slijterijen verkrijgbaar. De zes whisky’s komen uit alle hiervoor beschreven regio’s en verschillen daardoor in smaak. Het gaat om de volgende whisky’s:

• Glenkichie (Lowland)
• Dalwhinnie (Highland)
• Cragganmore (Speyside)
• Oban (Highland)
• Talisker (Isle of Skye)
• Lagavulin (Islay)

Bovenstaande whisky’s zijn gerangschikt naar sterkte. Het is raadzaam om ze in deze volgorde te drinken. Maar…..niets moet en alles mag! Proef er dus gerust op los en laat je niet leiden door wat wel en niet moet of mag. Wellicht dat bovenstaande tips je op weg helpen in de fascinerende wereld van de single malt. Veel plezier op je zoektocht en…..Slainthe Mhath!*

* Gaelic voor ‘op je gezondheid’, spreek uit ‘slaantje-va’.