Weggegooid voedsel zorgt voor een enorme berg afval

Weggegooid voedsel is het probleem van de moderne maatschappij. Wie de documentaires en de berichten in de gaten houdt, komt er al snel achter. Er wordt in Europa veel te veel voedsel verspild. Hele bergen brood, tomaten, sla, komkommers en andere groenten worden doorgedraaid. Onder anderen om de prijs hoog te houden, maar ook omdat de supermarkten en hun klanten bepaalde kwaliteitseisen stellen. Veel klanten willen geen kromme komkommers, aan elkaar gegroeide tomaten en andere afwijkende groenten. Producten die tegen de houdbaarheidsdatum aan zitten, worden niet meer ingekocht. Vooral zuivelproducten. Maar dat is nog niet alles. De verwerking van het biologische afval is een enorme industrie geworden.

De regels van de EU vergroten vaak de berg afval

De Europese Gemeenschap heeft bepaalde voorwaarden opgesteld voor het verwerken, bewaren en aanbieden van voedingsmiddelen aan de bevolking. De intentie was prima, maar soms schieten de regels het doel voorbij. De etikettering van voedsel is bijvoorbeeld niet altijd even duidelijk voor mensen die erg bang zijn om al bedorven voedsel te eten.

Supermarkten gooien vaak aan het einde van de dag enorme hoeveelheden voedsel weg

Daarnaast stellen supermarkten steeds vaker strenge eisen aan toeleveranciers als boeren en bakkers. Er zijn strenge eisen voor bijvoorbeeld de aanlevering van groente, fruit en brood. Niet alleen betreffende het uiterlijk van die voedingsmiddelen, maar ook de hoeveelheid die in de schappen van de supermarkt moeten liggen.

De supermarkt wil volle schappen

De supermarkt wil tot kort voor sluitingsdatum immers voldoende voedsel kunnen verkopen en verwacht van de leverancier dat de klanten ook tot kort voor die tijd voldoende keus daarin hebben. Wat over is wordt vaak gewoon weggegooid, hoewel er ook steeds meer supermarkten zijn die dat eten aan gaarkeukens en voedselbanken geven.

De voedselbanken worden blij van het aanbod en gebruiken het graag

Voedsel dat tegen de houdbaarheidsdatum ligt en groenten die er nog steeds fris uitzien, zijn immers niet slecht, alleen een dagje ouder. Het kan nog gebruikt worden en veel supermarkten hebben een afspraak met de voedselbanken in de buurt. Die mogen het spul na sluitingstijd komen ophalen en de volgende dag aan de mensen geven die bij hen aangesloten zijn. Die zijn er blij mee. Ook voor de supermarkten is het voordelig, want zij hoeven tenminste niet voor het "afval" te betalen.

Voedsel dat tegen de datum loopt

Slimme supermarkten bieden voedsel dat tegen de houdbaarheidsdatum aan zit op de voorlaatste dag vaak voor de helft van de prijs aan. Dat is een slimme zet, want op die manier krijgen ze er dan tenminste nog de helft van de prijs voor. Wordt het niet verkocht, dan zitten ze er een dag later immers mee in hun maag. Ze mogen het dan niet meer verkopen en kunnen het alleen nog gratis kwijt aan de voedselbank of moeten het vernietigen.

Consumenten kopen vaak teveel voedsel in

Consumenten kopen vaak teveel voedsel in. Niemand wil immers te weinig in huis hebben. Dat betekent wel dat er ook bij de consumenten veel oud geworden voedsel te afvalbak in gaat. Oud brood (waar men nog flensjes of paneermeel van kan maken), groenten die niet goed bewaard zijn en slap geworden zijn, zuivel die men niet meer wil gebruiken, maar die eigenlijk nog niet slecht is, enzovoort.

Consumenten kopen ook selectief in

Voor een gedeelte zijn ook wij als consumenten debet aan de manier, waarop de supermarkten met het voedsel omgaan. Wie alleen rechte komkommers koopt en de kromme laat liggen, spoort de supermarkt aan om alleen rechte komkommers van de boer te eisen. Die raakt de kromme komkommers dan niet meer kwijt, terwijl met de smaak en de versheid van die komkommers niets mis is en een komkommer nu eenmaal vanzelf krom kan groeien.

Ook wortels moeten perfect zijn

Voor de wortels geldt hetzelfde. Ze komen uit de grond, maar moeten in de supermarkt niet alleen schoon zijn, maar ook geen bruine of aangevreten plekjes bevatten. Ze moeten ook recht zijn en een mooie kleur hebben. Voor de smaak maakt dat meestal niets uit, maar perfect gevormde groenten verkopen nu eenmaal beter. Ook daar heeft de consument een rol in. Die zoekt in de winkel immers naar de mooiste exemplaren.

Appels, peren, en ander fruit

Hetzelfde geldt voor het fruit. De appels en peren mogen geen harde plekjes van de hagel hebben, de bananen moeten groen/geel zijn en niet bruin, de broccoli blauw/groen en de aardappels mooi rond en zonder al teveel deukjes en pitjes. De bloemkolen moeten helemaal mooi wit zijn en de sla mag geen beestjes bevatten en glanzend groen in de vakken liggen. De consument zoekt er de beste van uit.

Boeren draaien nog steeds veel groenten en fruit door

Boeren die bepaalde producten niet meer aan de straatstenen kwijt raken, hebben slechts enkele opties om er nog wat aan te verdienen. Zo kan een boer een eigen boerderijwinkel beginnen, waar hij de producten van het eigen land direct aan de consumenten aanbiedt. Hij kan er ook voor kiezen om ermee op de wekelijkse groentemarkt te gaan staan en zo een centje bijverdienen. Ook kunnen er producten ingemaakt worden en veel boeren hebben inderdaad een goede voorraad aan eigen producten voor de winter liggen.

Het overschot aan groenten wordt nog te vaak bij het afval gegooid

Een aantal boeren (en ook een aantal veilingen) draait echter het teveel aan komkommers, sla, tomaten, enzovoort gewoon door. Ze malen het klein en laten het vergaan tot mest voor het land. Het is jammer dat ze niet meer fantasie hebben om hun producten door de inmaak of door het invriezen een langere houdbaarheid te geven.

Mogelijkheden om voedsel langer te bewaren

Veel voedsel kan door een bepaalde bewerking langer bewaard worden en tegen bederf beveiligd worden. Van appels kan men bijvoorbeeld gemakkelijk appelmoes maken, Het teveel aan kersen kan men eveneens inmaken in glazen potten. Ook peren en perziken kunnen, evenals andere fruitsoorten, tot compote verwerkt worden.

Groenten blancheren en invriezen

Een teveel aan groenten kan geblancheerd en daarna ingevroren worden, zodat het op een latere datum gebruikt kan worden. Er zijn nog wel meer mogelijkheden, waarmee men de boerderijwinkel aan de gang kan houden.

Bakkers produceren meer brood dan de supermarkt verkoopt

Er gaan verhalen van bakkers die door de supermarkten gedwongen worden om tot een half uur voor sluitingstijd te zorgen dat de schappen vol met brood liggen. Dat betekent natuurlijk dat de bakker meer moet produceren dan de supermarkt verkoopt. Het laatste brood blijft liggen en moet de bakker mee naar huis nemen, want de volgende dag moet er weer vers brood in de schappen liggen.

Nog steeds verdwijnt er veel brood

Dat overtollige brood wordt vaak voor een gedeelte door de de medewerkers van de supermarkt, de bakker zelf en zijn medewerkers gebruikt, of het verdwijnt in de vuilnisbak en gaat naar de biogascentrale, waar het verpulverd en tot biogas verwerkt wordt. Een enkele slimme bakker verpulvert het brood zelf en verwerkt het samen met houtsnippers tot brandstofstaafjes om er de ovens mee te stoken. Zo wordt het in elk geval nog duurzaam gebruikt.

Ook de groentemarkt zorgt voor veel weggegooid voedsel

Ook op groentemarkten wordt veel weggegooid. Wie het laatste half uur voor sluitingstijd van de markt gaat inkopen kan nog wel eens heel goedkoop aan verse producten komen. Wat niet verkocht is wordt daarna vaak weggegooid. Het heeft immers de hele middag op de markt gelegen en vooral sla en andere bladgroenten kan de groenteboer niet altijd nog tot de volgende dag bewaren en weer verkopen.

Vis en vlees zijn niet lang houdbaar

Vis en vlees zijn in onbewerkte vorm niet erg lang houdbaar. Gehakt is zelfs heel gevoelig voor bederf. Ook hiervan wordt erg veel weggegooid. Niet alleen bij slagers, die de niet verkochte bot-, vet- en vleesresten vaak gewoon bij het afval gooien, maar ook bij supermarkten, die verpakte pakketten met vlees dat over de houdbaarheidsdatum is, niet meer kunnen verkopen. Ook die producten gaan meestal naar de biogascentrale, maar er wordt ook nog steeds veel gewoon weggegooid.

Alternatieven voor het weggooien van voedsel

Tegenwoordig worden er gelukkig alternatieven gezocht. Zo zijn er al veel supermarkten die hun versproducten, zoals melk, yoghurt, brood, groente en fruit, vlak voor de houdbaarheidsdatum door de voedselbanken laten ophalen. Die zijn er blij mee, want daarmee kunnen weer verschillende gezinnen die onder de armoedegrens leven, geholpen worden. Ook het overtollige brood van de bakker vindt daar nogal eens een plaatsje.

Weggegooid voedsel maakt het eten duur voor de consumenten

Niet alleen de supermarkten, de boeren en de bakkers gooien veel eetbaars weg, maar ook de consumenten. Per huishouden komt jaarlijks een bepaalde hoeveelheid brood, groente, fruit, kaas en melkproducten in de groenbak terecht. Dat is niet alleen verspilling, maar kost ook veel geld. Dat kunnen wij als consumenten best verminderen door bijvoorbeeld slechts zoveel versproducten te kopen als we per week nodig hebben.

Restjes eten zorgvuldig bewaren

Ook kunnen restjes gemakkelijk in de koelkast bewaard worden en de volgende dag bij of in het verse eten verwerkt worden. Oud brood kunt u tot paneermeel malen als het eenmaal goed gedroogd is en het dan gebruiken bij de verwerking van het gehakt. Hard geworden kaas kan goed vermalen worden en bijvoorbeeld over een pizza of een preischotel voor een lekker korstje zorgen. Wat echt niet meer te gebruiken is kan in de compostbak en op die manier tot nieuwe mest vergaan.

Houdbaar tot

Producten met het opschrift “tenminste houdbaar tot” en met de datum van vandaag dus niet meteen weggooien, maar eerst bekijken en ruiken en daarna even proeven. De neus is al een goede graadmeter. De term "houdbaar tot" betekent immers dat het product in elk geval vers is tot de vermelde datum, maar vermoedelijk nog langer. Veel mensen vertrouwen het dan niet meer en gooien het voor de zekerheid weg, maar meestal is dat niet nodig en is het product nog vers genoeg om te eten. Ruikt het dus nog normaal en lekker, proeft u er niets verkeerds aan, dan is het ook nog goed.

Lees verder

• Economisch boodschappen doen spaart geld en levensmiddelen