Dag van het Duitse bier en het Reinheitsgebot

Duitsland heeft een Dag van het Duitse bier en dat is op 23 april. Het is de dag waarop Hertog Willem IV in 1516 het ‘Reinheitsgebot des Bieres’ uitvaardigde, de oudste warenwet ter wereld. In het voorschrift liet de hertog optekenen wat er wel en niet in het bier mocht zitten. De Duitse Brouwersbond grijpt de dag aan om er een feestdag van het bier van te maken. De Dag van het Duitse Bier is geen officiële nationale feestdag maar een marketing instrument. Wel eentje met een mooie witte schuimkraag.

Dag van het Duitse bier

• Reinheitsgebot
• Immaterieel Werelderfgoed
• Dag van het Duitse Bier
• Gildenkeur
• Hertog Wilhelm IV
• Jaarbier

Reinheitsgebot

Het Reinheitsgebot (Zuiverheidsgebod) stamt uit Beieren, de streek die beroemd is om zijn bier en bierfeesten. Vanaf 23 april 1516 moest bier voldoen aan bepaalde richtlijnen en worden er richtlijnen over de prijs en de ingrediënten genoemd. De verordeningen richt zich op verbetering van de kwaliteit van het bier, een hoofdvoedingsmiddel van de bevolking. Aanvankelijk mochten er bij het brouwproces maar drie ingrediënten worden gebruikt: water, mout en hop. Pas in de 17e eeuw werd daar gist aan toegevoegd. In de loop der jaren zijn de regels rondom het bierbrouwen versoepeld en wordt het zogenaamde Reinheitsgebot ingezet bij de marketingstrategie. Chemische toevoegingen zijn nog altijd verboden en de Duitse brouwers mogen ook geen smaakjes toevoegen aan hun gerstenat. Voor brouwers die voor de export brouwen zijn er versoepelingen ingesteld. Zij mogen wel toevoegingen in het bier verwerken.

Immaterieel Werelderfgoed

Duitse brouwers zijn trots op hun bierwetten. De beperkingen van die wetten maken het Duitse bier speciaal en het Reinheitsgebot wordt als kwaliteitskeurmerk gezien. Onderzocht wordt of de oudste warenwet ter wereld op de UNESCO-lijst van immaterieel cultureel erfgoed geplaatst kan worden. De Duitse brouwersfederatie maakt zich daar hard voor. Duitsland schermt met het feit dat het al 500 jaar lang zuiver bier schenkt. In 2016 bestaat het Reinheitsgebot vijf eeuwen en dat wilden de brouwers graag vieren met een erfgoed erkenning. UNESCO heeft het vooralsnog niet toegevoegd aan haar lijst.

Dag van het Duitse Bier

De Dag van het Duitse Bier is een folkloristisch evenement dat omarmd is door de bierbranche. Het is geen nationale Duitse feestdag, maar er wordt rondom de dag volop aandacht geschonken aan het ambacht van het bierbrouwen en de smaak van de pils. De Dag van het Duitse bier is een dag om te genieten van een goed gebrouwen pilsje en dient ter promotie van het bier.

23 april

De Dag van het Duitse Bier is een vaste dag: 23 april. Naast Beieren namen steeds meer staten het Reunheitsgebot over en sinds 1906 werken alle brouwers in heel Duitsland ermee. De nieuwe bierwet van 1926 nam de verordening op. Met de bierwet werden een aantal regels van het Reinheitsgebot versoepeld, maar in grote lijnen geldt hij nog steeds. De brouwers en bierliefhebbers hechten er aan.

Gildenkeur

Ook voor 1516 werd er fraai bier gebrouwen in Duitsland. In Noord-Duitsland gold het gildenkeur, dat streng was. In de staat Beieren leerde men ook hoe men bier moest brouwen en het zuiden van Duitsland liep in op het brouwend noorden. In het noorden waren de gildes en in het zuiden maakten de landheren de regels. De regels voor het brouwen van goed, degelijk bier, met granen en van vlekkeloze kwaliteit, verspreidden zich over het hele land.

Hertog Wilhelm IV

Hertog Wilhelm IV vaardigde op 23 april 1516 het volgende uit:

Wie das Bier im Sommer und Winter auf dem Land ausgeschenkt und gebraut werden soll
Wir verordnen, setzen und wollen mit dem Rat unserer Landschaft, daß forthin überall im Fürstentum Bayern sowohl auf dem lande wie auch in unseren Städten und Märkten, die kein besondere Ordnung dafür haben, von Michaeli bis Georgi ein Maß (bayerische = 1,069 Liter) oder ein Kopf (halbkugelförmiges Geschirr für Flüssigkeiten = nicht ganz eine Maß) Bier für nicht mehr als einen Pfennig Münchener Währung und von Georgi bis Michaeli die Maß für nicht mehr als zwei Pfennig derselben Währung, der Kopf für nicht mehr als drei Heller (Heller = gewöhnlich ein halber Pfennig) bei Androhung unten angeführter Strafe gegeben und ausgeschenkt werden soll. Wo aber einer nicht Märzen-, sondern anderes Bier brauen oder sonstwie haben würde, soll er es keineswegs höher als um einen Pfennig die Maß ausschenken und verkaufen. Ganz besonders wollen wir, daß forthin allenthalben in unseren Städten, Märkten und auf dem Lande zu keinem Bier mehr Stücke als allein Gersten, Hopfen und Wasser verwendet und gebraucht werden sollen. Wer diese unsere Anordnung wissentlich übertritt und nicht einhält, dem soll von seiner Gerichtsobrigkeit zur Strafe dieses Faß Bier, so oft es vorkommt, unnachsichtlich weggenommen werden. Wo jedoch ein Gauwirt von einem Bierbräu in unseren Städten, Märkten oder auf dem Lande einen, zwei oder drei Eimer (= enthält 60 Maß) Bier kauft und wieder ausschenkt an das gemeine Bauernvolk, soll ihm allein und sonst niemandem erlaubt und unverboten sein, die Maß oder den Kopf Bier um einen Heller teurer als oben vorgeschrieben ist, zu geben und auszuschenken.
Gegeben von Wilhelm IV.
Herzog in Bayern
am Georgitag zu Ingolstadt anno 1516

De woordelijke inhoud

De woordelijke inhoud van het reinheidsgebod in het Nederlands is als volgt:

Jaarbier

Op de Dag van het Duitse bier wordt bier gedronken. Liters bier. Duitsland kent honderden brouwerijen en vele biersoorten. Speciaal voor de feestdag wordt jaarlijks door een familiebrouwerij een Jahrgangsbier 23.04 gebrouwen. Het bier wordt op de feestdag zelf gebrouwen en is pas 120 dagen later klaar om gedronken te worden.

Lees verder

• Dag van het Levenslied - Festival op Moederdag in Nijmegen
• Dag van de Excellentie
• Dag van de Ingenieur en de Prins Friso Ingenieursprijs
• Dag van de Muzikant - Muzikantendag
• Guinness – Het zwarte bier van Ierland uit Dublin