Keuken en koken: Aanpassingen voor blinden en slechtzienden

Keuken en koken: Aanpassingen voor blinden en slechtzienden Dat blind of slechtziend zijn geen obstakel hoeft te zijn bij het koken, bewees de Chinese Christine Ha die in 2012 het immens populaire Amerikaanse tv-programma MasterChef won. Blinden en slechtzienden kunnen net als ziende personen zelfstandig en ontspannen hun potje klaarmaken. Uiteraard zet een blinde of slechtziende persoon zijn andere zintuigen in tijdens het koken. Luisteren, ruiken, proeven en voelen lukken namelijk prima voor mensen met een visuele handicap. Enkele hulpmiddeltjes zijn nuttig voor, tijdens en na het koken.

Voor het koken: Voorbereiding en hulpmiddelen voor blinden en slechtzienden

Een persoon met visuele handicap leert soms zelf koken, maar dit valt eveneens aan te leren via een thuisbegeleidingsdienst of tijdens de revalidatie. Meestal gebruiken zij hiervoor enkele hulpmiddelen en/of aanpassingen. De meeste hulpmiddelen zijn online te bestellen via een hulpmiddelenleverancier. In de bronvermelding van dit artikel staan de leveranciers die kookhulpmiddelen verkopen.

Orde en structuur

Orde en structuur zijn belangrijk voor blinden en slechtzienden, wat in alle omstandigheden geldt, ook voor de kookvoorbereidingen. Probeer ervoor te zorgen dat elk item altijd weggelegd wordt na gebruik en dit altijd op dezelfde aangewezen plaats. Afval, zelden gebruikte en vervallen producten gooit een visueel gehandicapte persoon zo snel mogelijk weg. Voorts plaatst hij al het bestek netjes georganiseerd in laden, zoals bijvoorbeeld vorken aan de linkerkant, lepels in het midden en messen aan de rechterkant. Scherpe messen en andere potentieel gevaarlijke keukenartikelen legt hij op een aparte plek die niet vlakbij andere gebruiksvoorwerpen ligt. De meest gebruikte potten en pannen plaatst hij voorts op een specifieke locatie binnen handbereik, of in een kast in de buurt van de kookplaat. Ook in de koelkast breng je een goede structuur aan zodat je alle voedingsproducten snel terugvindt. Het is hierbij uiteraard wel belangrijk dat andere gezinsleden deze volgorde en structuur naleven en niet ongevraagd wijzigingen aanbrengen.

Aangepaste lectuur

Aangepaste lectuur is voor blinden en slechtzienden zeer handig. Diverse kookboeken zijn reeds in braille en/of spraak en/of grootletterdruk beschikbaar. Door de doelgroep warm onthaalde kookboeken zijn “Koken met gevoel” en “Bakken met gevoel”, beiden geschreven door de Nederlandse Judith Eurlings. In de boeken zijn praktische tips verwerkt van blinden en slechtzienden en de blindenorganisatie Koninklijke Visio. Doel is dan ook om non-visueel te koken. De boeken zijn beschikbaar in de combinatie braille en grootletterdruk evenals in gesproken formaat.

Labels

Probleem
Voor blinden en slechtzienden is het niet altijd eenvoudig om producten die dezelfde grootte en vorm hebben, van elkaar te onderscheiden. Een voorbeeld hiervan is het openen van een blikje fruitcocktail in plaats van een blikje kippensoep. Ook bij ingevroren producten ontstaat snel een probleem. Enkele tips, hulpmiddelen en aanpassingen zijn voorhanden om deze verwarring te voorkomen.

Labels
Gaat een visueel beperkte persoon bijvoorbeeld winkelen, dan kan hij al in de winkel vragen om producten van elkaar te scheiden wanneer dit in de (rug)zak belandt. Thuis kan hij de aangekochte artikelen meteen labelen door middel van zelfklevende etiketten, gemarkeerd met grote letters, voelbare stippen, kleurgecodeerde labels, braillelabels, een magneet in de vorm van het voedsel in het blik, ... Met wisselende aantallen van elastiekjes zijn ook producten te labelen, bijvoorbeeld twee elastiekjes voor gemengd fruit, drie voor groene groenten, vier voor sauzen enzovoort. Indien de persoon vergeten is welke producten hij gekocht heeft, is het raadzaam dat hij een familielid of buur inschakelt bij het identificeren van de producten.

Labelpen
Daarnaast is een labelpen of barcodelezer een nuttig hulpmiddel. Hiermee kan een blind of slechtziend persoon een korte boodschap inspreken en toekennen aan een speciaal etiket, wat hij vervolgens kleeft op een artikel. Als hij vervolgens met de labelpen het etiket van het artikel scant, leest deze voor wat de inhoud is van het product.

Hulpmiddelen

Kleurendetector
Een kleurendetector is bij diverse kookvoorbereidingen handig, bijvoorbeeld om te weten welke kleur een blikje of verpakking heeft.

Snijplank
Dankzij een snijplank met opstaande randen of een snijplank met doppen zal iemand blind of slechtziend niet snel meer eten morsen. Voor slechtzienden is het belangrijk om net als voor een aantal andere artikelen, te kiezen voor een contrasterende kleur met het aanrecht of de keukentafel.

Weegschaal
Met een sprekende keukenweegschaal (huishoudweegschaal) kan je heel nauwkeurig hoeveelheden van ingrediënten afmeten. Er zijn verschillende soorten beschikbaar, afhankelijk van de opties die je wenst: spraak, het weegvermogen, dag-, kalender- en tijdsaanduiding, hoofdtelefoonaansluiting enzovoort. Soms vind je ook een sprekende weegschaal in een gewone winkel.

Maatbeker
De sprekende maatbeker geeft je de exacte inhoud van allerlei vloeistoffen en zelfs vaste stoffen zoals b.v. suiker, tot op de milliliter. Dit toestelletje werkt op batterijen. Er bestaan ook maatbekers met voelbare aanduidingen.

Kookwekkers
Voorts zijn er kookwekkers met puntindicatie, met een groot digitaal display en een sprekende versie. Blinden en slechtzienden zijn zo in staat om de tijd in de gaten te houden tijdens het koken. Soms zijn dergelijke kookwekkers ook in de gewone handel te verkrijgen.

Microgolf of combioven
Er bestaan aanpassingen voor de microgolf of (combi)oven. Er is een pratende magnetron met voelbare toetsen beschikbaar. Het toestel kan zelfs sprekende instructies geven tijdens het koken, en je kan tevens de tijd "in het oog houden". Sommige gewone microgolf- en combiovens kan je zelf markeren met merkpasta, zodat je ongeveer weet op welke stand of op hoeveel graden je de microgolf of combioven gezet hebt. Merkpasta is een soort fluorescerend uitziende klei waarmee je iets in reliëf kan markeren zodat zowel slechtzienden als blinden dit kunnen gebruiken. Er zijn daarnaast aparte markerings- en herkenningstekens in verschillende vormen beschikbaar.

Tijdens het koken: Kookhulpmiddelen voor een persoon die blind of slechtziend is

Kookplaat

Meestal prefereren blinden en slechtzienden een eenvoudige inductie- of een keramische kookplaat daar dit voor hen een stuk veiliger aanvoelt. Een digitale kookplaat is zeker voor blinden ten stelligste af te raden. Draaiknoppen die markeerbaar zijn, zijn voor de doelgroep blinden en slechtzienden veel handiger. Het is namelijk vaak zeer moeilijk om de wijzerplaten op een fornuis en andere apparaten te zien. Het aanbrengen van (voelbare) stippen vormt een duurzaam en effectief alternatief. In de gewone handel zijn speciale gele siliconen kookmatten beschikbaar om over een kookplaat te leggen zodat de kookpot of pan niet fout geplaatst kan worden. Ze zijn eenvoudig proper te krijgen maar een nadeel is wel dat ze enkel gebruikt kunnen worden bij ATAG- en Pelgrim-inductiekookplaten.

Anti-overkookplaatje

Wanneer je een anti-overkookplaatje in een pot vloeistof legt, zal je een klapperend geluid horen wanneer dit begint te koken. Handig voor de doelgroep blinden en slechtzienden want zo hoeven zij niet voortdurend bij de kookpot te blijven staan.

Piepei

Eieren koken is nog nooit zo eenvoudig geweest. Dankzij een piepei met drie verschillende melodieën krijgt een blinde of slechtziende persoon te weten of het ei zacht gekookt, middelmatig gekookt of hard gekookt is.

Na het koken: Eten en drinken

Bordrand

Een kunststof bordrand plaats je op een bord. Zo kan je gemakkelijker voedsel opscheppen zonder te morsen. Je kan zo'n bordrand in de vaatwasmachine stoppen of makkelijk met de hand afwassen.

Vloeistofniveaudetector

Voorts kan je gebruikmaken van een vloeistofniveaudetector, ook gekend als een peilaanwijzer. Dit is een klein toestelletje dat een geluids- en/of trilsignaal geeft wanneer de ingegoten vloeistof de rand van de kop of het glas bereikt.

Lees verder

© 2015 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Blinden en slechtzienden: Activiteiten dagelijks levenBlinden en slechtzienden: Activiteiten dagelijks levenDankzij allerlei kleine en handige hulpmiddelen verloopt het leven van blinden en slechtzienden een stuk makkelijker. Zi…
ZieZo-beurs: Nationale beurs rond blinden en slechtziendenZieZo-beurs: Nationale beurs rond blinden en slechtziendenIn 1995 werd in Nederland de eerste grote nationale beurs rond visuele handicap gehouden: de Ziezo-beurs. Deze jaarlijks…
Braille, schrift voor blinden en slechtziendenVoor blinden en slechtzienden is het niet zo maar weggelegd om even een boek te gaan lezen. Daarom is het brailleschrift…
Revalidatietraining voor blinden en slechtziendenRevalidatietraining voor blinden en slechtziendenVoor mensen die plots of geleidelijk aan slechtziend of blind worden, vinden vaak veel ingrijpende veranderingen plaats.…

Mosselen met friet, het Belgische nationale gerechtMosselen met friet, het Belgische nationale gerechtMosselen met friet, mosselen friet of moules-frites zijn allemaal synoniemen voor het zeer populaire Belgische nationale…
Vieze ingrediënten in alledaags etenVieze ingrediënten in alledaags etenGeplette luizen, bevergeil en luizenpoep. Het zit allemaal in je eten. Zonder dat we het beseffen, eten we vaak de meest…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Condesign, Pixabay
  • Your kitchen, http://www.visionaware.org/info/everyday-living/home-modification-/room-by-room/kitchen/1234, geraadpleegd op 18 december 2016
  • http://www.bakkenmetgevoel.nl/
  • http://www.braille.be/nl/dienstverlening-en-hulpmiddelen/thuis-wonen/koken
  • http://www.freedomadl.nl/catalog.asp?catId=36&subID=137
  • http://www.slechtziend.nl/producten/12%20Wonen.pdf
  • http://www.vlibank.be/vlibank.jsp?COMMAND=OPEN&THES_CLAS=2.1.1.&THES_STATE=1
  • https://be.optelec.com/producten/cat1/t-dagelijkse-hulpmiddelen-BE/cat2/huishouden-wonen/cat3/eten-drinken
  • https://en.wikipedia.org/wiki/MasterChef_(U.S._season_3)
  • https://nl.optelec.com/producten/ww847515-piepei-voor-het-koken-van-een-zacht-middel-of-hard-ei.html
  • https://www.worldwidevision.nl/nl/product/huishouden/diversen-koken
  • https://www.worldwidevision.nl/nl/product/huishouden/kleurendetectors
  • https://www.worldwidevision.nl/nl/product/huishouden/kookwekkers-timers
  • https://www.worldwidevision.nl/nl/product/huishouden/markerings-herkenningstekens
  • https://www.worldwidevision.nl/nl/product/huishouden/weegschalen
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 11-01-2020
Rubriek: Eten en Drinken
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 15
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.