Wat is de etiquette aan tafel?

Wat zijn de etiquetteregels die gelden voor je bestek? Wat zegt de etiquette over wanneer je klaar bent met eten? Wanneer luidt de etiquette einde maaltijd in? Hoe moet je je bestek volgens de etiquette klaarleggen voor de maaltijd begint? En: wat zegt de etiquette over hoe je bestek moet neerleggen aan tafel? Mag je zomaar alles bespreken tijdens een formeel diner? De etiquette heeft duidelijke regels over tafelmanieren.

Etiquetteregels aan tafel: algemeen

Het is een heel verschil of je aan tafel zit met vrienden of familie of wanneer je een zakelijk diner hebt met mensen die nogal op de regels gesteld zijn. Op het moment dat je het echt goed wilt doen, heb je te maken met een groot aantal gedragsregels (of etiquetteregels, alhoewel het woord etiquette al staat voor gedragsregels). Deze regels omvatten je gedrag aan tafel, hoe je met je bestek omgaat, en ook hoe je de tafel dekt en zelfs hoe je je na het eten gedraagt.

Etiquetteregels voorafgaand aan het diner

Op tijd komen

Word je uitgenodigd voor een formeel diner, dan wordt hier soms een aperitief vooraf geschonken. Als het diner om 19.00 uur begint, moet je tussen tien minuten en een half uur van tevoren aanwezig zijn. Bij een diner-dansant ligt dit anders. Je kunt dan iets later arriveren, mits dat maximaal een half uur na de opgegeven tijd op de uitnodiging is.

Binnenkomst en vertrek

Volgens de etiquetteregels groet je eerst de gastheer en de gastvrouw. Je knoopt geen uitgebreid gesprek aan, maar groet hen, bedankt hen voor de uitnodiging, en stelt degene voor die met je mee is gekomen (als dit nog geen bekende is). Je gaat pas zitten als de gastvrouw of -heer het teken geeft dat iedereen aan tafel mag gaan.

De gastheer of gastvrouw bedanken

Bij een diner hoort een gepast cadeau. Je kunt de gastheer of -vrouw een bos bloemen of een fles goede wijn cadeau doen. Met lege handen aankomen wordt bij een vrij formeel diner niet gewaardeerd volgens de etiquette, tenzij het een heel groot en uitgebreid formeel diner betreft waarbij enkele tientallen tot honderden mensen zijn uitgenodigd. Zelfs dan misstaat een cadeau niet.

Beginnen met eten of drinken

In principe eet of drink je nog niet voordat de gastvrouw of gastheer dit doet of aangeeft dat het vanaf nu mag. Een eerste slok van je wijn of drankje neem je pas wanneer de gastheer of gastvrouw het glas heft en je kunt proosten.

Etiquetteregels aan tafel voor als je bent uitgenodigd

Je zit eindelijk en je kunt gaan eten. Hoe gedraag je je tijdens het eten zelf? Wat zegt de etiquette hierover?

Servet

Heb je een servet, dan dien je deze dubbel of in drie repen gevouwen op je schoot te leggen, dwars over je knieën. Je veegt vooraf niet je bestek eraan af - tenslotte heeft de gastheer of gastvrouw voor schoon bestek gezorgd. Ben je hoogbejaard? Alleen dan mag je het servet om je nek hangen. Voordat je iets drinkt, veeg je je mond af aan het servet om vetvlekken op het glas te voorkomen. Je hoort je handen niet aan je servet af te vegen: je maakt ze schoon in een vingerkommetje en droogt ze aan een vingerdoekje.

Na afloop van de maaltijd schrijft de etiquette voor dat je een servet onopgevouwen aan de linkerkant van je bord legt. Is er een servetring? Ben je een logé, dan mag je je servet hierin oprollen of opvouwen. Doe je dit terwijl je geen logé bent, dan kun je er onbewust mee zeggen dat je jezelf nog eens uitnodigt (en dat is niet beleefd).

Eten en drinken
Veel spreekt voor zich, maar er is een aantal punten waar je tijdens het eten op moet letten.

• Spreek nooit met volle mond.
• Varieer in je eten. Dus niet eerst al het vlees snijden en opeten, maar een stukje vlees nemen, dan wat groente, dan aardappelen.
• Is het zout of de peper net buiten handbereik? Reik niet over tafel, maar vraag iemand dit aan te geven.
• Geen gewroet in je haar - er kunnen haren in het eten terechtkomen.
• Schep happen op die je in één keer kunt opeten - neem niet te grote happen.
• Gebruik water en wijn niet om je mond leeg te spoelen.
• Eet je bord leeg, maar gebruik geen stukje brood om de laatste restjes saus mee op te vegen.
• Schuif een bord niet van je af als je klaar bent, maar laat het staan.
• Prak je eten niet. Eet het zoals het wordt geserveerd (snijden mag natuurlijk wel).

Je bestek aan tafel

Je gebruikt je bestek van buiten naar binnen, waarbij binnen staat voor 'zo dicht mogelijk bij het bord'. De etiquette voor bestek neerleggen dan wel vasthouden geldt als volgt: je legt een mes of vork nooit met de punten op de rand van het bord waarbij de stelen op tafel liggen.

Ben je even niet aan het eten maar wil je later nog verder eten en/of een tweede portie op je bord scheppen, dan leg je je mes en vork kruislings over elkaar, de stelen naar het uiteinde van het bord. De holle kant van de vork ligt op het mes. Het snijvlak van het mes wijst naar jou toe. Ben je helemaal klaar met eten, dan leg je je mes en vork schuin op je bord neer, het mes bovenaan en de vork er net onder. De steel wijst naar rechtsonder op je bord, de vork en het snijpunt van het mes naar linksboven. De vork ligt met de tanden naar boven.

Etiquetteregels aan tafel als je zelf een diner geeft

Geef je zelf een formeel diner? Dan dien je op de onderstaande etiquetteregels te letten bij de voorbereidingen en later het ontvangst van de gasten.

De tafel dekken

Een tafel hoort zo mooi mogelijk gedekt te zijn. Deze etiquetteregel is er om het eten zo mooi mogelijk uit te laten komen en er zo smakelijk mogelijk uit te laten zien. Denk maar aan een ontbijt: als je broodjes serveert in een leuk mandje en je schenkt de sinaasappelsap uit het pak of de fles in een luxe uitziende kan, dan lijkt je ontbijt al gelijk een stuk feestelijker. Ditzelfde effect probeer je tijdens een formeel diner te creëren: wat je ook serveert, het moet er zo goed mogelijk uitzien.

Strikt gezien zijn er hiervoor ook regels:

• Het tafellaken moet aan alle kanten van de tafel minstens 20 centimeter over de rand heen hangen.
• Elke gast moet minstens 70 centimeter bewegingsvrijheid hebben.
• Hoe formeler, hoe beter: gebruik fijn tafellinnen in plaats van placemats en zorg voor servetten.
• Voorzie in vingerkommetjes (kleine kommetjes gevuld met water) en vingerdoekjes als er eten is dat met de handen gepakt of gegeten kan worden. Een vingerdoekje is vaak 60 bij 60 centimeter en wordt onder het vingerkommetje geplaatst.
• Je servies hoort compleet te zijn, zonder beschadigingen.
• Een diep bord of kom voor de soep wordt nooit rechtstreeks op het tafellaken gezet, maar op een ander bord.
• De borden zet je op ruim een vingerbreedte afstand van de tafelrand.
• Zorg voor peper, zout, een olie- en azijnstelletje, tafelaroma's en eventueel mosterd of andere smaakmakers.

Etiquette bestek

Het bestek neerleggen is een verhaal apart en kent een aantal regels.

• Vorken liggen links van het bord, messen rechts (met de snijkant richting het bord). Soeplepels liggen rechts naast het bord, dessert- en fruitbestek (vaak lepels, maar kan ook een klein vorkje zijn) liggen boven het bord.
• Je eet van buiten naar binnen. Leg dus het bestek dat je als eerste wilt gebruiken aan de binnenrand en werk naar buiten toe.

Hoe belangrijk is de etiquette aan tafel?

Je zou zeggen dat we tegenwoordig niet meer zo veel waarde hechten aan etiquette. Dit is in veel gevallen waar: zeker de man-vrouw-verhoudingen (de man staat achter de vrouw en schuift de stoel naar voren zodat zij goed zit) staan ter discussie omdat we met name vanaf de 21ste eeuw gefocust zijn op gelijkwaardigheid.

In hoeverre je er zelf waarde aan hecht hangt samen met je opvoeding, je ideeën over goed gezelschap zijn, en natuurlijk over wat voor etentje je bezoekt of geeft. Het kan leuk zijn om alles volgens de etiquette te doen: de etiquette van bestek na de maaltijd, het bestek neerleggen, je spaghetti eten zoals het hoort... in bepaald gezelschap is dit zelfs gewenst en kun je goed overkomen door je aan de etiquette aan tafel te houden. Houd je je er voor je plezier aan, dan is het leuk om je in te lezen in de regels en deze met je gezelschap te delen.

'Hoe het hoort' is echter niet 100% strikt. Maak je dus niet druk om de etiquetteregels aan tafel als je je er per ongeluk niet aan houdt. Zolang je jezelf bent en je vanuit die positie oprecht probeert aan te passen aan je gezelschap, zal weinig persoon zich eraan storen. Het bijkomende voordeel van op de hoogte zijn van de etiquetteregels aan tafel is dat je het zelfvertrouwen hebt om je op een gesprek te focussen in plaats van je tafelmanieren: je maakt je niet druk of je het wel goed doet want dit weet je (en dus hoef je ook niet bij anderen de kunst af te kijken).