De geschiedenis van cacao en chocolade

Het hedendaags genot van een warme kop chocolademelk of van een lekkere reep chocolade hebben we te danken aan de Maya-volkeren. Zonder hen hadden we misschien nooit de geheimen van cacao leren kennen ...

Cacao bij de Maya’s

Het eerste volk waarvan we zeker weten dat ze de geheimen van cacao ontdekten, zijn de Maya’s (250 tot 900 N.C.). De Maya’s vonden in het regenwoud de cacaoboom en namen hem mee naar hun woonplaatsen waar ze hem zelf begonnen te cultiveren. De bonen werden geoogst, gefermenteerd, geroosterd en er werd een soort pasta van gemaakt.
Ze mixten deze met water, chilipeper en nog enkele andere ingrediënten en bekwamen zo een soort warme chocolademelk.

De Azteken

Tegen 1400 hadden de Azteken een belangrijk deel van Midden-Amerika in hun bezit. De Azteken konden zelf geen cacao kweken door het klimaat waar ze leefden, maar ze deden aan ruilhandel met de Maya’s voor cacao. Ze eisten ook vaak dat burgers en veroverde volkeren hun bijdrage betaalden in cacao, dat als een soort betaalmiddel werd beschouwd. Cacao, en bijgevolg ook chocolade, werd dus gezien als een kostbaar goed. Net zoals de Maya’s dronken ook de Azteken hun chocoladedrank gekruid met chili. In die tijd had men nog geen suiker ter beschikking.

Elitedrank en drank voor de goden

Tijdens de Maya-periode konden veel mensen van tijd tot tijd een kopje warme chocolade drinken alhoewel het vooral een drank was die door koningen gedronken werd. Bij de Azteken hadden vooral grote leiders, priesters, soldaten met een onderscheiding en geëerde kooplieden toegang tot chocolademelk.

Chocolade speelde in zowel de Maya als de Azteekse cultuur ook een belangrijke rol bij religieuze en koninklijke evenementen. Priesters offerden cacaobonen aan de goden en serveerden chocoladedranken tijdens religieuze ceremonies.

Spanjaarden ontdekken cacao

De Europeanen kwamen voor de eerste keer in contact met cacao bij de verovering van Mexico in 1521. De Spanjaarden stelden daar vast dat er veel belang werd gehecht aan de waarde van cacao en observeerden de gewoonte van het chocolade drinken. Niet veel later begonnen de Spanjaarden de cacao te verschepen naar hun thuisland. Chocolade was een duur exportgoedje en bleef gedurende 300 jaar dan ook enkel voorbehouden voor de rijke elite.

De Spanjaarden wilden echter iets doen aan de al te bittere smaak van chocolade en begonnen daarom met deze milder te maken door er kaneel en andere kruiden aan toe te voegen. Ze maakten de chocolade ook zoeter door middel van suiker. Ze introduceerden ook een soort houten roerstokje waardoor het makkelijker was om de chocolade luchtig en schuimend te krijgen.

Chocolade in Europa

Gedurende 100 jaar werd chocolade enkel in Spanje gedronken. Pas daarna ontdekte de rest van Europa wat ze tot dan toe hadden gemist. Zoete chocolade werd dan ook een groot succes in heel Europa. Chocolade bleef tegelijkertijd echter ook een duur importgoed en was daarom enkel beschikbaar voor de elite. In Frankrijk had de koninklijke familie zelfs een monopolie op het verbruik van chocolade. De Europeanen ontwikkelden verder ook nog dure porseleinen kopjes om de chocolade uit te drinken en zilveren kannetjes om zo het exclusieve drankje nog meer aanzien te geven. Stilaan werd het toevoegen van melk aan de chocolade geïntroduceerd.

Chocolade werd zo gesmaakt dat de vraag naar chocolade steeds groter werd. Om aan de vraag te kunnen voldoen begonnen veel Europese landen hun eigen overzeese cacaoplantages op te zetten. Het zeer intensieve werk op de plantages werd uitgevoerd door zowel slaven als betaalde werkkrachten.

Chocolade voor het brede publiek

Vanaf 1800 was het over met de exclusieve luxestatus van chocolade. Massaproduktie zorgde ervoor dat chocolade beschikbaar werd voor een veel groter publiek. Ook de Industriële Revolutie droeg hiertoe haar steentje bij. De stoommachine maakte het mogelijk om cacaobonen mechanisch te malen en om zo sneller en goedkoper chocolade te produceren. Nog latere uitvindingen zoals de chocoladepers maakten het mogelijk dat er ook chocoladerepen konden geproduceerd worden en dat chocolade dus ook gegeten kon worden en niet enkel gedronken.

Nieuwigheden en traditie

De kwaliteit van de chocolade en de snelheid waarmee ze geproduceerd wordt is door de jaren heen veel veranderd, maar de manier waarop cacao gekweekt wordt is quasi ongewijzigd gebleven. Cacao wordt over de hele wereld gekweekt in equatoriale klimaten op de manier waarop de Maya’s en Azteken dit ook deden. Cacao wordt nog steeds vooral manueel geoogst, gefermenteerd, gedroogd, gezuiverd en geroosterd.

Op de dag van vandaag wordt cacao nog voor andere doeleinden verwerkt dan louter voor eetbare chocolade. Sommige bestanddelen van cacao worden nu zelfs verwerkt in cosmeticaprodukten en medicijnen.