De kiwi groeit ook gewoon in Nederland

De kiwi wordt ook wel Chinese kruisbes genoemd. Veel mensen denken dat de kiwi alleen in Nieuw-Zeeland groeit, maar niets is minder waar. Ook op Hollandse bodem doet de plant het uitstekend. Kiwi's van Nederlandse bodem zijn dus heel gewoon.

De kiwi komt uit China

De kiwi komt oorspronkelijk uit China. Toch wordt de vrucht vooral geassocieerd met Nieuw-Zeeland. Toch werd de vrucht daar pas in 1906 geïntroduceerd. Toen kwamen namelijk de eerste zaden naar het land. Uit deze zaden werden de eerste rassen geselecteerd.

Andere namen voor de kiwi

In China had de kiwi heel andere namen. Dat waren onder meer

1. Yang taco of te wel zonneperzik
2. Mihou tao of Makakenperzik

De Nieuw-Zeelanders noemden de vrucht Chinese kruisbes omdat ze vonden dat de vrucht en de smaak leek op die van de Chinese kruisbes.

Waar komt de naam kiwi vandaan?

De kiwi werd pas een kiwi in de jaren vijftig toen Nieuw-Zeeland hem wilde exporteren naar de Verenigde Staten. In de tijd van de koude oorlog van toen lag de naam Chinese kruisbes niet zo goed en daarom bedachten de Nieuw-Zeelanders een andere naam. Eerst heette de vrucht melonettes (meloentjes), maar de importeur wilde dat de vrucht een korte Maori-naam zou krijgen. Op die manier zou het fruit verbonden worden met Nieuw-Zeeland. Er werd daarom gekozen voor kiwi, naar het nationale symbool van Nieuw-Zeeland. De kiwi is namelijk ook een kleine bruine loopvogel die alleen in Nieuw-Zeeland voorkomt.

Kiwi was tot de jaren ‘80 nog vrij onbekend

Tot in de jaren 80 van de twintigste eeuw was de kiwi buiten Nieuw-Zeeland eigenlijk nog niet bekend. Maar vanaf dat moment is er een enorme opgang bezig. In veel Europese landen is het anno 2010 een veel gegeten vrucht. Nieuw-Zeeland is nog steeds één van de belangrijkste exporteurs. Driekwart van de kiwi’s komen namelijk uit dat land. Andere belangrijke exporteurs van kiwi’s zijn:

• Italië
• Frankrijk
• Chili
• Californië

Hele jaar door kiwi’s te koop

Omdat er over de hele wereld dus kiwi’s worden geteeld en zij op verschillende momenten worden geoogst zijn de vruchten eigenlijk het hele jaar door verkrijgbaar.

Voedingswaarde van de kiwi – een vitaminebom

Kiwi’s bevatten veel goede voedingsmiddelen. Ze hebben de bijnaam vitaminebom. Dit komt omdat de kiwi 166 procent van de dagelijkse behoefte aan vitamine C bevat. Dit is veel meer dan de meeste andere fruitsoorten. De meeste vitamine C zit onder de schil. De schil kan trouwens gewoon gegeten worden. Verder bevat de kiwi naast nog meer vitamines en mineralen ook veel kalium. In een kiwi zit net iets minder kalium dan in een banaan.

Hoe eet je een kiwi?

Een kiwi kan gewoon uit de hand worden gegeten en dan met schil en al worden opgepeuzeld. Ook kan hij uitgelepeld worden ( er zijn speciale kiwi lepels)
Ook wordt de kiwi veel gebruikt als garnering

Kiwi niet samen met zuivel eten

Het is niet verstandig om een kiwi samen met zuivel te eten. De kiwi bevat namelijk het enzym antinidine, die in combinatie met zuivel een bittere smaak geeft. Antinidine breekt ook gelatine af. Daardoor is het niet mogelijk om van de vrucht een mousse te maken. Antinidine geeft bij sommige mensen een allergische reactie. Mensen die allergisch zijn voor papaja en ananas kunnen ook vaak niet tegen het enzym van de kiwi.

Kiwi in Nederland telen

De kiwi komt uit het gematigde klimaat van China. Daarom kan de plant ook heel goed in Nederland worden geteeld. De meeste kiwirassen zijn niet winterhard en moeten tijdens vorst dus goed beschermd worden. Vooral jonge planten zijn erg gevoelig voor vorstschade. Als de plant een winter heeft overleefd zal hij daarna andere winters ook vaak overleven. De kiwi kan dan tegen temperaturen tot ongeveer min 12 graden Celsius.

Een kiwi in de tuin planten

De kiwi is een klimplant die op een zonnige, warme plaats tegen een muur of hek moet worden geplant. De ranken moeten worden geleid en de ondersteuning is nodig omdat kiwi hard groeien. Bovendien heeft een kiwiplant veel ruimte nodig. Wie twee kiwi’s plant moet daar zeker 4 tot 6 meter tussen laten. De grond waarin de plant staat moet vol zijn van humus en goed gedraineerd. Onderbegroeiing is niet aan te raden.

Hoe krijg je kiwivruchten van een kiwiplant?

Kiwiplanten hebben een vrouwelijke en een mannelijke component nodig. Er zijn planten die beide zijn (die zijn zo gekweekt) en er zijn die of het een of het ander zijn. In het laatste geval moet er dus een mannetje en een vrouwtje gekocht worden. Een mannelijke plant kan trouwens 3 tot 8 vrouwelijke planten bestuiven. In het eerste geval zorgt de plant zelf voor vruchtvorming omdat de plant zelfbestuivend zijn. De bestuiving van de kiwi vindt voornamelijk plaats via insecten. De vrouwelijke bloemen van de kiwi zijn echter niet lekker voor bijen en andere bestuivende insecten. Dit houdt in dat het bestuiven dus nog best lastig is. In de commerciële teelt wordt dan gezorgd voor een overpopulatie aan bijen, waardoor de dieren wel moeten. Hobbyteelders hanteren vaak een kwast of verzamelen het stuifmeel en blazen dit dan over de vrouwelijke bloemen.

Kiwi snoeien

De kiwi moet vooral in de eerste jaren flink gesnoeid worden. Dit moet na de bloei in mei. De groei wordt zo afgeremd. Als er al vruchten aan de plant groeien dan niet snoeien. Doe dat dan in december en januari. Dan worden vooral de vruchttakken van 3 jaar en ouder verwijderd, zodat zij worden vervangen door nieuwe takken.
Het snoeien in de zomer remt de groei af. Takken en twijgen die geen vruchten dragen, kunnen zonder problemen worden weggesnoeid. Ook takken met te veel vruchten moeten worden uitgedund. Knip die door op enkele vruchten na. De kiwi’s krijgen dan veel meer ruimte om te groeien, ze worden groter en ze gaan wijd uitstaan.

Wanneer geeft een kiwi vrucht?

Afhankelijk van het ras duurt het van 2 tot 5 jaar voordat een kiwi bloemen en vruchten geeft. Veel mensen plukken de kiwi’s als ze nog onrijp zijn, omdat ze dan beter te bewaren zijn. Aan de plant duurt het erg lang voordat een kiwi echt rijp is. In Nederland is dat zelf vaak niet voordat het al weer vriest. Om toch rijpe kiwi’s te krijgen worden de onrijpe exemplaren zo laat als mogelijk geplukt (voor de eerst nachtvorst in oktober of november). De kiwi’s die dan nog enkele maanden verder moeten rijpen in huis hebben een hoog suikergehalte en zijn beter van smaak. Om het narijpen te bevorderen is het handig om de vruchten direct na de pluk samen in een plastic zak met rijpe appels of bananen te doen. Op kamertemperatuur bewaren. Het ethyleengas van de andere vruchten zorgt er dan voor dat de kiwi’s veel sneller rijper (meestal een week).

Het uiterlijk van de kiwi

Kiwi’s zijn ovale vruchten die ongeveer zo groot zijn als een kippenei. De huid is harig en dof bruingeel. Het vruchtvlees is heel groen en heeft rijen met kleine, zwarte zaadjes. Het belangrijkste kiwiras is Hayward. Dit ras is ook nog steeds marktleider. De vrucht is goed houdbaar en smaakt goed.

Andere kiwirassen

Andere kiwirassen zijn onder ander:

• Abbott
• Allison
• Bruno
• Mony

Zij worden echter bijna niet meer verkocht, omdat de Hayward het overgenomen heeft. Wel zijn deze rassen eigenlijk geschikter voor de Nederlandse tuin. Ze rijpen namelijk veel eerder.

Zespri Gold: de gouden kiwi

Er zijn ook goudkleurige kiwi’s op de markt die glad zijn. Zij hebben goudgeel vruchtvlees en een bronsbruine huid. De vruchten lopen een beetje taps toe. Nieuw-Zeeland heeft deze kiwi’s ontwikkeld en officieel heet het ras Hort-16A. Deze Zespri Gold is ontstaan door de groene kiwi te kruisen met een wilde Indiase soort, de Actinida Chinesis. Hort -16A mag alleen worden geteeld door telers die zich hebben aangesloten bij de marketingorganisatie Zespri.

Mini-kiwi of kiwibes

Verwant aan de gewone kiwi is de nimi-kiwi ook wel Chinese kruisbes of kiwibes genoemd. Dit is een heel andere soort vrucht die in het wil voorkomt in Oost-Siberië, Noordoost China en het Noorden van Japan. De ovale tot ronde vruchten zijn veel kleiner dan die van de gewone kiwi. Ze zijn tot 5 centimeter groot. De schil is onbehaard en heeft kleurschakeringen van groen tot rood. Het vruchtvlees is zoet en lijkt wel op een kiwi. De mini-kiwi bevat nog meer vitamine C dan de gewone kiwi.