Belgische streekproducten: enkele zoute specialiteiten

België telt meer dan honderd erkende streekproducten en er komen er ieder jaar nieuwe bij, zowel zoute als zoete lekkernijen. Maar ook streekbieren, groenten en fruit kunnen het felbegeerde label verkrijgen. Hoe wordt een product nu precies streekproduct en wat zijn de vereiste criteria? Verder vindt u hier ook een kleine greep uit de zoute Belgische streekproducten.

Streekproducten

Om een erkend streekproduct te worden, moet het om een streekeigen product gaan dat "in de streek bereid wordt en een langdurige of historische bekendheid geniet". Een commissie van het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) buigt zich viermaal per jaar over een aantal aanvragen en kent op basis van de aangehaalde criteria het label "streekproduct.be" toe aan zowel zoute als zoete streekproducten. Soms kan het gebeuren dat verschillende varianten van eenzelfde product het label krijgen. Zo heb je bvb. mosterd en witloof uit verschillende streken die erkend zijn.

Harde Abdijkaas van Postel

België kent onnoemelijk veel soorten kaas en toch zijn er maar een paar die het label "streekproduct.be" dragen. Postel, Westmalle en Orval zijn de enige abdijen die nog beschikken over een echte abdijkaasmakerij. De paters uit Postel en die uit Westmalle hebben bovendien ook nog hun eigen veestapel. Met de melk maken de paters norbertijnen sinds 1947 abdijkaas. Dat maakte van hen de eerste kaasproducenten die op de schrale grond van de Kempen melkvee lieten grazen. In de loop der jaren steeg de productieomvang en kwamen er verschillende kaastypes bij. Het meest typische product is de harde kaas, rond of in broodvorm. Aan de abdij van Postel is een winkeltje waar je het streekproduct kan kopen.

Roodbruin bier uit Zuid-West-Vlaanderen

Bij een stukje lekkere kaas hoort een goed biertje. Sinds 2014 staat het roodbruin bier uit Zuid-West-Vlaanderen ook op de lijst van de streekproducten. Combineren maar!

Leuvense mosterd

Elke streek in Vlaanderen had vroeger zijn eigen mosterdproducenten. Sommigen hielden van pittige mosterd, anderen hadden hem liever zacht van smaak. Dit is ook het geval voor de Leuvense mosterd. Onder merknaam De Ster produceert de familie Vanderwegen al sinds 1924 mosterd met behulp van een originele mosterdmolen. Zij gebruiken een mengsel van een vijftal zaden. De zaadjes worden eerst verbrijzeld in een hamermolen. De droge massa weekt vervolgens gedurende een tiental uur in kuipen in een mengsel van onder meer azijn en zout. Daarna worden de geweekte mosterdzaden fijngemalen tussen de molenstenen. Deze ambachtelijke maalmethode is erg zeldzaam geworden.

Beerselse mandjeskaas

Voor de tweede wereldoorlog waren er meer dan 140 makers van mandjeskaas in Beersel, nu blijft alleen nog de familie Walschots over. Hun methode om mandjeskaas te maken is al honderden jaren oud. De basis van de kaas is gepasteuriseerde melk uit het Pajottenland waaraan boterzuur wordt gevoegd om het stremmen te starten. In de kaasmakerij wordt de melk overgepompt in roestvrijstalen tanks en wordt stremsel toegevoegd. Na enkele uren is de melk volledig gestremd. Na een rustperiode van 48 uur wordt de kaaswrongel zachtjes geperst, om de structuur van de wrongel niet te vernietigen. De wrongel wordt vervolgens met een pollepel in kleine wijmen mandjes geschept. Door de druk gaat een deel van het melkwei zachtjes weglopen en dan voegt men een nieuw laagje wrongel toe tot het mandje helemaal gevuld is. Na ongeveer vier uur is de kaas droog genoeg. Hij wordt uit het mandje gehaald en in perkamentpapier verpakt. De bovenzijde van het kaasje blijft open en toont de tekening van het mandje. De wijmen mandjes komen uit Klein-Brabant en worden gevlochten van jonge wilgenstengels die in de kreken langs de Schelde groeien. De mandjes worden om een vorm gevlochten zodanig dat ze allemaal dezelfde maat en formaat hebben. Er is nu ook een tweede productiemethode ontwikkeld: de kaas wordt overgeheveld in een plastiek mandje zodanig dat de wrongel in zijn eigen wei bewaard blijft. Een echte lekkernij op een snede boerenbrood met radijsjes, bosuitjes en / of bieslook en een glas lambik of geuze er bij. Of zoet met aardbeien of ander klein fruit. Ook in Frankrijk, in de streek van Lyon, bestaat deze traditie. Daar heet het faiselle.

Antwerps gerookt paardenvlees

Een traditioneel broodbeleg in de provincies Antwerpen en Brabant. De oorsprong vindt men in de traditie om gefokte en oudere paarden die werden aangeboden op de paardenmarkt voor de slacht te zouten en te bewaren na de oogst. De traditie bleef overeind in deze provincies door de aanvoer van buitenlands paardenvlees via de Antwerpse haven. Eerst waren het levende paarden die in Antwerpse en Brabantse slachthuizen werden verwerkt. Daarna waren het karkassen die vooral uit Argentinië kwamen. Het erkend streekproduct is hier het gerookt paardenvlees van de firma Equinox uit Wijnegem omdat zij al meer dan vijftig jaar vlees maken in de lijn van de Antwerpse traditie. Het vlees is afkomstig van de boon, de bil of de platte bil van het paard. Daarna wordt het droog gezouten met een mengsel van verschillende zoutsoorten en rijpt minimum 4 weken op een constante temperatuur. Daarna moet het 11 uur drogen en vervolgens kort gerookt worden boven blokken beukenhout. Na het roken wordt het vlees vacuüm verpakt en verkocht. Equinox verkoopt traditionele en extra zoet gerookt paardenvlees. Sinds 2014 mag ook de Filet d'Anvers zich officieel streekproduct noemen.

Beuling, pensen en kop

Voor beuling en pensen kan u op verschillende plaatsen terecht. Sinds 2014 prijken er twee nieuwe plaatsnamen op de lijst van de officieel erkende streekproducten, goed voor drie nieuwe producten. Zo is er de Sint-Antoniusbeuling uit Zoersel, de witte pensen uit Midden-Brabant en de zwarte pensen, eveneens uit Midden-Brabant. Nog een streekproduct uit Brabant die met een erkenning gaat lopen: de Brabantse kop.

Voor een kennismaking met een aantal zoete Belgische streekproducten, lees ook:
Belgische streekproducten: enkele zoete specialiteiten

Wenst u nog meer Belgische streekproducten te leren kennen, neem dan een kijkje op www.streekproduct.be. Een erg overzichtelijke site met leuke weetjes over elk product. U kan er ook terecht voor lekkere receptjes op basis van één of meerdere Belgische streekproducten.