Oud Betuws appelrassen: Koningszuur en Notarisappel

De Koningszuur wordt ook wel Engelse Bellefleur genoemd. Dit oude appelras komt oorspronkelijk uit de Betuwe. De eerste vermelding van deze appel gaat terug tot in de vroege jaren van de twintigste eeuw. In 1928 wordt vermeld dat Koningszuur in een boomgaard in het Betuwse dorpje Lienden was geconstateerd. Men neemt aan dat dit appelras haar oorsprong vond als natuurlijke zaailing. De Betuwe en de Tielerwaard waren de enige plekken in misschien wel de hele wereld. De boom valt op door de langzame groei, maar wordt in de loop der jaren toch wel groot. Het best komt de Engelse Bellefleur tot zijn recht op kleigrond en is erg gemakkelijk als hoogstamboom. De Koningszuur is niet heel erg gevoelig voor nachtvorst, omdat het een late bloeier is. De appels kunnen tot eind februari worden bewaard. Een goede bewaarplaats is een donkere, niet al te droge kelder.

De Betuwe en appelrassen

De Betuwe is al jaren de fruittuin van Nederland. Vooral de oudere generatie zal de aardrijkskundeles nog voor de geest kunnen halen met foto's van prachtige hoogstambomen in de lente. Fruitbomen volop in de bloesem. Tussen de bomen grazende schapen en vrolijk springende lammetjes. In de loop der jaren heeft dat beeld plaatsgemaakt voor de economisch aantrekkelijker laagstambomen met daaraan de commerciële appels als bijvoorbeeld Elstar (ook een echt Betuws product ) en Jonagold. Datzelfde is uiteraard met de perenteelt gebeurd. Juist nu de meeste boomgaarden uit laagstambomen bestaan, ontstaat weer de hang naar hoogstambomen en het telen van rassen die niet in de supermarkten te koop zijn. Particulieren kunnen sponsor worden van hoogstambomen of deze adopteren, In Ochten is het Nationaal Fruitpark Ochten aangelegd met diverse soorten oude fruitrassen. Er wordt overal gespeurd naar oude appelrassen, waarvan menigeen van het bestaan niet eens af wist. Op deze manier is al een aantal zeldzame exemplaren bewaard gebleven en worden weer opgekweekt.

De Koningszuur of Engelse Bellefleur

Ook de Koningszuur is een echte Betuwse appel. Deze stamt uit ongeveer 1840. De eerste vermelding over het aantreffen van de Koningszuur wordt gedaan in een boomgaard van het plaatsje Lienden. Alom wordt aangenomen dat deze appelsoort haar oorsprong vond als natuurlijke zaailing. De Betuwe en de Tielerwaard waren de enige plekken in misschien wel de hele wereld. In het buitenland is de Koningszuur namelijk nergens verspreid. Verspreiding vond echter wel plaats in de IJsselstreek, hemelsbreed gezien niet ver van de Betuwe en Tielerwaard. Nog later dook de appel ook in andere streken van ons land op.

Kenmerken van de Koningszuur

• De boom valt op door de langzame groei, maar wordt in de loop der jaren toch wel groot.
• Het best komt de boom tot zijn recht op kleigrond.
• Het is een late bloeier wat het voordeel met zich meebrengt dat de Koningszuur niet heel erg gevoelig is voor nachtvorst en is erg gemakkelijk om als hoogstamboom te houden.
• De Koningszuur is namelijk heel gemakkelijk in het snoeien.
• Het ras is zelfbestuivend en krijgt bijna helemaal rode appels van een middelmatige omvang.
• Deze appels zijn in het midden van oktober rijp om te plukken, maar moet nog tot eind november worden bewaard om als moesappel te kunnen dienen.
• Voor gebruik als handappel moet hij nog langer blijven liggen, maar dat is geen probleem, want de Koningszuur of Engelse Bellefleur kan tot eind februari in een koele ruimte worden bewaard.

Notarisappel: een Betuws geteelde appel

In tweede helft van de vorige eeuw gekweekt door notaris, Joh. H. Th. W. van den Ham in Lunteren.
Het ras werd vooral geteeld in Utrecht en Betuwe.

Kenmerken van de Notarisappel

• Vorm van de appel: Tamelijk groot en een beetje onregelmatig. Hij is hoger dan breed.
• Na tijdje liggen krijgt deze appel een vettige schil.
• Kleur: Lichtgroen. Bij rijpheid geel-groen met licht-rood gestreepte blos.
• Eigenschappen: Gevoelig voor “stip” (kurkachtige stippen) en in lichte mate voor schurft.
• Bestuiving: Niet zelfbestuivend. Altijd aanplanten met andere rassen, die als bestuivers kunnen fungeren.
• Smaak: Vruchtvlees is stevig, saprijk, aromatisch en zachtzuur.
• Pluktijd: Begin oktober.
• Gebruikstijd: Oktober – november.
• Bewaren: Niet langer dan eind november.
• Toepassing: Bijzonder lekkere handappel met aroma van Princesse Noble.
• Ook lekker voor appelmoes.