Palmvet en palmolie: gezondheidsrisico's en de productie

Vele producten die je dagelijks consumeert zijn bereid met gezonde plantaardige oliën. Deze oliën worden netjes op de verpakkingen in de ingrediëntenlijst vermeld en mensen kopen deze producten in groten getale. Maar niet elke plantaardige olie is zo gezond als de naam suggereert. Een van de minst gezonde plantaardige oliën is palmolie, die ook in de verharde vorm onder de naam palmvet wordt gebruikt en verkocht. Deze olie kom je vaak tegen in verschillende soorten chips, pizza, chocolade, cake en broodjes. Het gebruik is afhankelijk van het merk dus het is niet per definitie zo dat palmolie of palmvet altijd wordt gebruikt in deze voedingsmiddelen. Deze olie is onwijs populair in de productie omdat het goedkoop is. En dat terwijl het een olie is die vele gezondheidsrisico's met zich meebrengt en het winnen van de olie gepaard gaat met een enorme schade aan de natuur waar zelfs Greenpeace mee gemoeid is.

Wat is palmolie?

Palmolie is een natuurlijke olie die wordt gewonnen uit de vruchten van de oliepalm. Deze palm heeft zijn oorsprong in West-Afrika, maar is nu ook te vinden in geheel Zuidoost-Azië. Naast de oliepalm, kan de olie ook worden gewonnen uit de coyolpalm. Deze laatste palm is een ruim elf meter hoge palm die voornamelijk voorkomt in Midden-Amerika. Palmolie bestaat voor een groot deel uit verzadigde vetzuren waardoor de kans op cardiovasculaire aandoeningen (ook: hart- en vaatziekten) groot is zodra de olie overmatig wordt geconsumeerd. De waarschuwing voor het overmatig gebruik van producten waarin palmolie is verwerkt is daarom ook uitgegeven door de Belgische Hoge Gezondheidsraad.

De handel

Vele producten die wij dagelijks consumeren bevatten palmolie. De olie wordt voornamelijk via de oceaanvaart vervoert en ruim 60% van de olie-export bestaat uit palmvet. Soja-olie, koolzaadolie en zonnebloemolie zijn de alternatieve oliën die erna volgen. Een groot deel van de palmolie die in onze producten wordt gebruikt komt uit Maleisië, maar ook uit Indonesië komt veel palmolie die wij gebruiken. Onze producten worden ook verwerkt met palmolie uit China, India, Nigeria en Thailand.

De productie

Het is nu bekend dat de palmolie wordt gewonnen uit de vruchten van de oliepalm of uit de coyolpalm. De palmvruchten zijn oranjerood van kleur en zijn zwart aan de bovenkant en geel aan de onderkant. De vruchten doen een beetje denken aan een langwerpig ei en kunnen tot ongeveer 5 centimeter groot zijn. Ze groeien in de palm aan een tros die tot wel 25 kilo kan wegen. Aan deze tros hangen wel duizenden vruchten bij elkaar. Palmolie is zo populair omdat de olieproductie uit één palm erg hoog is. Ten eerste gaat de palm ruim dertig jaar mee en geeft één palm ruim 4000 liter aan olie af per keer. Zodra de boom drie jaar oud is, komen de vruchten voor het eerst aan de palm te hangen. Als de vruchten volgroeid zijn, worden ze geoogst. Maximaal 24 uur na de oogst worden de vruchten gestoomd en uitgeperst met een machine. Dit persen zorgt ervoor dat de olie eruit komt. Deze olie, ook wel ruwe olie genoemd, zal dan worden opgeslagen in grote tanks en via schepen naar de verschillende bestemmingen gebracht, op weg naar de raffinaderijen. In de raffinaderij zal de olie worden gezuiverd en wordt de geur maar ook kleur geneutraliseerd. Na dit proces wordt de olie (zowel in vaste vorm die dan palmvet wordt genoemd als de vloeibare vorm die bekend staat als palmolie) verspreid over de wereld waar het kan worden gebruikt in de productie.

Nadelen van palmoliewinning voor de natuur

Voor de winning van palmolie moeten vele palmen worden omgekapt. Dit gebeurt ook in de landen zoals Indonesië en Maleisië. De olie wordt gewonnen uit de vruchten van de palmen die groeien op plaatsen waar eerst andere bomen hebben gebloeid. Deze bomen behoorden tot het natuurlijke habitat van de oorspronkelijke oerwoudbewoners (primaten genaamd). Door het omkappen van deze bomen zijn zij, net zoals alle dieren die er leefden, hun leefomgeving kwijtgeraakt en zijn ze verbannen naar andere gebieden. Om de palmen er te laten groeien, zijn de voorgaande bomen verbrand. Door deze verbranding komt er een groot gehalte koolstofdioxide vrij wat slecht is voor het milieu. Waar de bomen ooit hebben gegroeid, staan nu palmen die worden gebruikt voor de winning van palmolie. Je zou zeggen dat het niet zoveel zou uitmaken voor het milieu omdat er een stukje natuur is weggehaald om er een nieuw stukje voor in de plaats te laten komen, maar al dat kappen, verbranden en verbouwen leidt tot het uitputten van de grond en voor de uitstoot van gevaarlijke gassen.

Een ander nadeel voor de natuur is de lozing van het afvalmateriaal. Bij het uitpersen van de palmolie komt ook afval kijken. Het vloeibare afval wordt vaak in de rivieren geloosd en zorgt ervoor dat zuurstof uit het water wordt onttrokken. Doordat het zuurstof uit het water wordt onttrokken, sterven de vissen in het water en dit heeft weer nadelige gevolgen voor de lokale bevolking die de vissen eten.

Gezondheidsrisico's

Geraffineerde (bewerkte) palmolie bestaat uit een groot deel uit schadelijke verzadigde vetzuren. Deze zijn niet bevorderlijk voor de gezondheid aangezien deze kunnen leiden tot hart- en vaatziekten. Maar wat betekent dit nou?

Als je een groot gehalte geraffineerde palmvetten of palmolie naar binnen zou werken dan zou de kans groter zijn dat je een hoog cholesterol krijgt. Diabetes en overgewicht komen dan ook vaker voor en het dichtslibben van je aderen is een onderdeel van de hart- en vaatziekten. Het eten van teveel verzadigde vetten zoals deze in geraffineerde palmolie voorkomen kan ook leiden tot inflammatie, dat weer kan leiden tot schade aan de nieren maar ook alvleesklierontsteking. Tot slot kan de consumptie van te veel verzadigd vet ook leiden tot veranderingen in het gedrag waarbij agressie en irritatie vaker voorkomt.

Wees je er dus bewust van dat je uitkijkt met het eten van teveel bewerkte palmolie of palmvet omdat er een groot aantal gezondheidsrisico's aan verbonden zitten.

Alternatieve namen

Leer palmolie, palmvet en ingrediënten die afkomstig zijn van palmolie herkennen als toevoeging in dagelijkse producten. Zo zijn er een aantal namen die je moet onthouden als je palmolievrij of palmvetvrij wilt consumeren.

• Palmate / Palmitate / Palmolein
• ElaeisGuineensis
• Palmitoyloxostearamide / Palmitoyl tetrapeptide-3
• Palmitic Acid / Palm Stearine
• GlycerylStearate / Stearic Acid
• Palmitoyloxostearamide / Palmitoyl tetrapeptide-3
• SodiumKernelate /Sodium Palm Kernelate
• Hyrated Palm Glycerides
• CetylPalmitate / OctylPalmitate
• Palm Kernel/ Palm Oil Kernel / Palm Fruit Oil
• PalmitylAlchohol / CetylPalmitate
• Epoxidized Palm Oil
• EthylhexylPalmitate
• Hydrated Palm Glycerides
• OctylPalmitate/ Palm Oil
• Palm Fruit Oil Palm Kernel Palm Kernel Oil Palm Stearine
• Palmate Palmitate
• Palmitic Acid Palmityl Alcohol
• PalmitoylOxostearamidePalmitoyl Tetrapeptide-3
• PalmoleinSaponifiedElaeisGuineensis
• SodiumKernelate
• Sodium Palm KernelateSodiumPalmate

Greenpeace tegen palmolie

Greenpeace heeft een actie gestart tegen palmolie onder de titel 'Stop de bossenvernietiger'. Zij zetten zich in tegen palmvet en palmolie en de winning ervan omdat het schadelijk is voor het milieu. Vele bossen gaan verloren tijdens de productie van de olie waardoor vele dieren worden verbannen uit hun leefomgeving. Je kan hierbij bijvoorbeeld denken aan oerang-oetans die komen te overlijden omdat ze de vernietiging van hun habitat niet aankunnen. Greenpeace probeert mensen hiervan bewust te maken en probeert te zorgen dat mensen kiezen voor alternatieve oliën in plaats van palmolie.

Houd rekening met de mogelijke gezondheidsrisico's en de nadelen voor de natuur als je ervoor kiest om producten te consumeren waar palmolie of palmvet in verwerkt is! Het vermijden van producten waarin dit verwerkt is en het kiezen voor producten waarin alternatieve olie is gebruikt is veel beter voor zowel jezelf als de natuur.