Specerij: kaneel

Kaneel is een van de meest gebruikte specerijen en in de geschiedenis van dit specerij heeft Nederland een niet onbelangrijke rol gespeeld. Het wordt zowel in zoete als in hartige gerechten gebruikt.

De boom

Kaneel, Cinnamomum zeylanicum, wordt gewonnen van een boom uit de laurier-familie, Lauraceae. Het kaneel komt van de bast van de boom. Deze boom was oorspronkelijk alleen op Sri Lanka, de kust van Malabar in India en in Birma te vinden. Men heeft geprobeerd om de bomen in andere gebieden te laten groeien maar dit is alleen gelukt op de Seychellen. Andere kaneelsoorten, zoals Cinnamonum Birmanii en de inferieure Chinese kaneel worden wel buiten dit gebied gevonden. Tegenwoordig zijn er ook plantages in Zuid-Amerika en in West-Indië. Kaneel is lichtbruin van kleur, met een delicaat aroma. Ceylonese kaneel wordt als de beste kaneel beschouwd, met de Indonesische soort als een goede tweede. Nadat de bast van de boom is ontdaan wordt hij geschild en vervolgens min of meer in elkaar gerold en voor vier of vijf dagen gedroogd.

Geschiedenis

Kaneel is al zeer lang bekend. In de Oudheid werd het gebruikt om lichamen te balsemen en om het kwaad te verdrijven. Ook in de Bijbel wordt het genoemd. Tijdens de Middeleeuwen wist men in Europa net waar kaneel vandaan kwamen. De Arabieren verhandelden het in Alexandrië waar Venetiaanse kooplieden het kochten en in Europa verder verhandelden. Toen er nieuwe handelsroutes werden gezocht, ontdekten de Portugezen aan het eind van de vijftiende eeuw Ceylon (het tegenwoordige Sri Lanka) waar het grootste deel van de kaneel vandaan kwam. In 1518 bouwden ze een fort op het eiland en voor meer dan een eeuw hielden ze het monopolie op de kaneelhandel. Toen sloten de Nederlanders een pact met een lokale koning en in 1638 bouwden zee en handelspost, namen de fabrieken over in 1640 en verdreven alle Portugezen in 1658. De VOC (Verenigde Oost-Indische Compagnie) begon zelf bomen te cultiveren. In 1796 namen de Britten het eiland in, maar Ceylon was op haar retour en kaneel begon steeds meer van andere regio's geïmporteerd te worden. Ook namen thee, koffie en cacao langzaam de plaats in van de traditionele specerijen.

Kaneel als ingrediënt in de keuken

Kaneel is, niet verwonderlijk, zeer populair in de keukens van Sri Lanka en India. Het wordt zowel gebruikt voor curries als voor meer subtiele biryani-gerechten. Ook in Iran en de Arabische wereld wordt veel kaneel gebruikt. In Europa is het gebruik van kaneel, na de enorme populariteit van de zestiende tot de achttiende eeuw sterk teruggelopen. Tegenwoordig wordt het vooral in gebak en andere zoete gerechten gebruikt. In India gebruikt men vaak complete stukjes, terwijl elders vooral poeder wordt gebruikt.