Specerijen: Gember

Gember wordt veel gebruikt in zowel de Aziatische als de Westerse keuken. In toenemende mate wordt gember ook voor haar medische kwaliteiten gebruikt.

De plant

Gember of Zingiber Officinale Roscoe, behoort tot de familie van Zingiberaceae. Het deel van de plant dat gebruikt wordt heet 'rhizome' oftewel gemberwortel, hoewel het niet om een wortel gaat. Gember wordt of vers in 'wortel'-vorm of in poedervorm verkocht. De plant wordt niet in het wild aangetroffen en daarom is de herkomst niet geheel duidelijk.

Geschiedenis

De afkomst van gember is niet geheel duidelijk. In India komen de meeste variëteiten voor, maar andere bronnen verwijzen naar Zuid-China als plaats van herkomst. Al vroeg, in de vijfde eeuw n.Chr. en waarschijnlijk al eerder namen schepen potten met gemberplanten mee op hun reizen en verspreidden zo de plant over een groot gebied In de zestiende eeuw werd gember geintroduceerd in Afrika en het Caribisch gebied en nu is het te vinden in vele tropische landen.

In Zuid Azië gaat de geschiedenis van gember heel ver terug. In oude Hindu-geschriften, zoals Mahabharata uit de vierde eeuw v.Chr. wordt al het gebruik van gember genoemd in een maaltijd. Ook in de traditionele geneeskunde in India werd en wordt gebruik gemaakt van gember. Met de komst van de Islam naar India raakte gember verder verspreidt.

Twee duizend jaar geleden werd gember al van India naar Rome verscheept, waar het vooral vanwege haar geneeskundige waarde werd geroemd. Na de val van Rome bleef men gember gebruiken in Europa. De Arabieren hadden de handel stevig in handen in die tijd. Gember werd nu vooral gebruikt voor gebak.

Gember in de keuken

Gember wordt op vele manieren in veel verschillende culinaire tradities gebruikt. In de landen waar gember groeit wordt het vaak gegeten terwijl 'de wortel' nog jong en vers is, die wordt dan eenvoudig ingelegd in azijn of sherry en vervolgens gegeten. Vaak wordt de gember fijn gehakt of gemalen en zo bij andere ingrediënten in een saus bereidt. Ook wordt gember in thee of zelfs koffie gebruikt. In de Westerse keukens blijft het gebruik voornamelijk beperkt tot gebak. Gember is inmiddels steeds vaker vers verkrijgbaar in het Westen en verse gember is zeker te prefereren boven de poedervorm. Ook is 'ginger ale' in sommige landen populair.

In India en Sri Lanka wordt veel gebruik gemaakt van gebakken gember, dit geeft een totaal andere smaak. Veelal wordt het gebakken met uien of knoflook waardoor de hete, kruidige smaak milder en rijker wordt. In China wordt gember veel gebruikt in gerechten die een lange bereidingstijd hebben, waarbij men dan flinke plakken gebruikt, die zo langzaam hun aroma afstaan. In de Japanse keuken wordt gember niet heel veel gebruikt, maar enkele gerechten, waaronder een salade kunnen niet zonder. In de salade wordt de verse gember fijn geraspt. Ook wordt het rauw geraspt op tofu of bij noodles gegeten.

Medisch gebruik

Van oudsher wordt gember ook als 'medicijn' gebruikt. Gember helpt tegen misselijkheid en Chinese vrouwen gebruiken het om ochtendmisselijkheid tijdens zwangerschappen tegen te gaan. In India wordt een gemberpasta op de slapen gesmeerd tegen hoofdpijn. Gember zou ook bloedverdunnende en cholesterol verlagende kwaliteiten bezitten, dit is echter niet bewezen.