Eetcultuur: China

Weinig keukens hebben zo’n enorme diversiteit te bieden als de Chinese en weinig volken zijn zo dol op eten als Chinezen. Daar zijn diverse verklaringen voor: Armoede heeft een grote invloed op de manier van koken en eten gehad, daarnaast zijn er principes als yin en yang en anderen die de eetgewoonten van de Chinezen beïnvloeden.

Verse producten

Eten speelt een grote rol in de Chinese cultuur. Van goed voedsel wordt verwacht dat het harmonie brengt voor zowel familie als vrienden. Verse producten spelen een belangrijke rol in de Chinese keuken, daarom is het nodig om dagelijks boodschappen te doen, waarbij vers vlees en vis, verse groente en fruit en liefst die uit het seizoen, worden gekocht. Voorverpakte producten zoals blikken of ingevroren voedsel worden zeer weinig gebruikt. Wel worden producten gerookt, ingemaakt, gedroogd en op andere manier langer houdbaar gemaakt.

De belangrijkste rol van eten is niet de voedingswaarde, zoals dat in het westen een rol speelt. Voor Chinezen zijn smaak, textuur, kleur en aroma veel belangrijker. Granen, fruit, groente en vlees worden in bijna alle Chinese maaltijden gebruikt. De meeste Chinezen hebben last van lactose-intolerantie en daarom spelen melkproducten een zeer kleine rol in de Chinese keuken. In plaats daarvan gebruikt men sojamelk en tofu, die allebei veel proteïnen en calcium bevatten.

Yin en Yang

China is een enorm land, met veel verschillen op klimatologisch gebied, wat leid tot grote verschillen in regionale keukens. De meest bekende keukens zijn die van Kanton en Szechuan. De gerechten uit Szechuan zijn het pittigst, ze gebruiken veel hete pepers en chilipasta in hun gerechten. Binnen China staat de Kantonese keuken het hoogst in aanzien. In het koelere noorden van China wordt veel gebruik gemaakt van knoflook, chiliepepers en uien. In het hete zuiden worden mildere gerechten gegeten. Dit heeft te maken met het principe van yin en yang, waarbij de balans erg belangrijk is. De hete ingrediënten uit het noorden compenseren voor het koelere klimaat, terwijl de milde gerechten uit het zuiden de hitte compenseren. Sommige ingrediënten worden beschouwd als yin, anderen als yang. De balans is belangrijk om een goede gezondheid en harmonie te bereiken. Ook ziekte wordt veelal beschouwd als een gebrek aan balans.

Rijst

Rijst is het hoofdbestanddeel van de Chinese maaltijd. Daarnaast worden ook noodles gegeten. Er zijn vele verschillende soorten rijst in omloop, langkorrelige-en kortkorrelige rijst, jasmijnrijst, parboiled rijst en bruine rijst zijn maar een aantal van de soorten die gebruikt worden. Rijst wordt op diverse manieren bereidt, soms gekookt, soms gebakken of als rijstsoep. Vroeger was bruine rijst vooral voedsel voor de armen, tegenwoordig wordt het vanwege de gezondheidsaspecten meer gewaardeerd. In het noorden eet man vaker noodles dan rijst.

Fan en Ts’ai

In China wordt een belangrijk onderscheid tussen voedsel met fan, dit zijn graanproducten en dus ook rijst valt hier onder, en voedsel met ts’ai, groente en vlees. De balans tussen de twee groepen is van groot belang bij elke maaltijd en bij elke maaltijd horen beide groepen vertegenwoordigd te zijn. De twee worden niet echt met elkaar vermengd, zelfs bij bijvoorbeeld wontons, blijven het vlees en het deeg apart. Dit wordt ook in de keuken doorgetrokken, waarbij er keukenattributen zijn om ts’ai te bereiden en om fan te bereiden.

Armoede

Armoede heeft in China vaak een grote rol gespeeld en dit is niet ongemerkt aan de Chinese keuken voorbij gegaan. Tot op de dag van vandaag weten mensen op het platteland een enorme hoeveelheid wilde planten te vinden die in geval van nood eetbaar zijn. Daarbij zijn veel gerechten simpelweg uit te breiden naar gelang de kok geld heeft voor duurdere ingrediënten. Is er sprake van armoede dan wordt ongeveer hetzelfde gerecht met minder ingrediënten bereidt, zonder dat er veel schade aan de smaak wordt gedaan. Ook aan het drogen en op andere manieren inmaken van producten ligt de altijd op de loer liggende armoede en honger ten gronde. Chinezen staan er om bekend weinig voedsel te verspillen en elk product van een dier kan wel gebruikt worden in een maaltijd. Sommige van die zaken zijn specialiteiten zoals haaievinnensoep en vogelnestsoep.