Weetjes en feitjes over slowfood

Slowfood is de tegenhanger van fastfood en wordt steeds populairder. Iedereen wil afvallen, iedereen wil gezond eten, maar vooral ook lekker eten en daar struikelen veel mensen over. Lees hier wat slowfood precies is, welke gerechten er zijn, hoe het helpt bij de gezondheid en meer.

Geschiedenis van slowfood

Eind jaren tachtig ontstond er een protest in Rome door de komst van het eerste fastfood restaurant. Italianen hechten veel waarde aan traditionele producten en gerechten. Door het protest in Rome ontstond het idee op te komen voor de tegenhanger van fastfood, slowfood. Inmiddels heeft slowfood in Italie een eigen keurmerk en wereldwijd hebben de slowfoodorganisaties ruim 80.000 aanhangers. Ook in Nederland groeit de interesse in slowfood en de Nederlandse organisatie, Slow Food Nederland, telt vandaag de dag ruim 2000 leden.

Wat houdt slowfood in?

Slowfood kent drie begrippen die erg belangrijk zijn. Lekker, puur en eerlijk voedsel. Voedsel moet natuurlijk smaakvol en van goede kwaliteit zijn. Daarnaast wordt er bij slowfood rekening gehouden met het milieu, respect voor dieren en duurzaamheid. Slowfoodgerechten zijn vaak streekgebonden, traditioneel bereid, afkomstig uit de eigen eetcultuur, gezond en vol goede voedingsstoffen. De gedachte achter slowfood is het bewuster om leren gaan met voedsel, weten wat je eet en hoe het geproduceerd en bereid is. Het is een verantwoorde manier van eten.

Variatie

Tegenwoordig vinden we van de meeste producten nog maar een enkel soort in de supermarkt of zelfs bij de groenteboer. Denk bijvoorbeeld aan aardbeien. In Nederland zien we bijna niet anders meer dan de standaard bakjes aardbeien in de supermarkt. Ze zien er hetzelfde uit, ze smaken hetzelfde en we gebruiken ze zoals ze zijn. Toch zijn er meer dan twintig verschillende soorten aardbeien, ook in Nederland. Ook de keuze voor een bepaald soort komkommer is tegenwoordig niet meer aanwezig, hoewel er meerdere soorten zijn. Alles is teruggebracht naar een enkel soort en er valt niets meer te kiezen. Er is een soort graan, een soort tarwe, een soort maïs en daar moeten we het mee doen. Slowfood betekent ook variatie. Verschillende soorten voedsel verwerken in een gerecht.

Zelf verbouwen

Zeker voor horecagelegenheden die iets willen gaan doen met slowfood is het een goede optie zelf een (moes)tuin aan te leggen. Doordat mensen zich steeds meer gaan interesseren voor slowfood is het voor de ondernemer ook aan te raden er eens aandacht aan te besteden. Daarnaast is het ook erg belangrijk dat kleinschaligheid beter is wanneer het gaat om het produceren van voedsel. Het is algemeen bekend dat de grote leveranciers zich richten op heel Nederland, altijd hetzelfde soort product aanbieden en alles draait om de omzetcijfers. Hierdoor is er helaas geen aandacht meer voor het product zelf en de kwaliteit daarvan. Producenten die kleinschalig te werk gaan, leveren betere kwaliteit, houden meer rekening met milieu en houden zich aan eerlijk, puur en ook lekker voedsel. Zo zijn er kleinschalige producenten van komkommers. Door de verschillende komkommers die daar worden verbouwd, ontstaat er ook een heel andere smaaksensatie dan de standaard komkommer uit de supermarkt of van de groenteboer.

Het doel van slowfood

Goed voedsel ontstaat wanneer er drie punten hoog gehouden worden. Allereerst moet het productieproces iedereen die erbij betrokken is respecteren. Ten tweede is het van belang dat het productieproces het milieu respecteert en tot slot moet het goed blijven van smaak. Om hieraan te kunnen voldoen kan er niet worden gewerkt met genetisch gemodificeerde gewassen. Dit gaat recht tegen de principes van slowfood in. Het genot van lekker eten moet samen komen met een goede zorg voor het milieu. Het voordeel van slowfood is ook dat er altijd een verhaal achter de gerechten zit. Mensen weten wat ze eten, ze weten dat het verantwoord is en dat het voedsel bijdraagt aan een goed milieu.

Drukke tijden

De maatschappij legt tegenwoordig veel druk op de mensen. Veel mensen hebben last van stress, lijden onder de werkdruk, krijgen burn-outs en hebben geen conditie meer. Dit is niet alleen door de drukte om ons heen, maar ook omdat we dan na een drukke dag geen zin meer hebben om uitgebreid te gaan koken. Toch heeft gezond eten ook alles te maken met de stemming en de gevoelens van mensen. Uit onderzoek is gebleken dat mensen die gezond eten meer conditie hebben, beter tegen stress kunnen en beter functioneren dan mensen die regelmatig fastfood eten. Daarnaast weten de mensen die gezond voedsel nuttigen ook wat ze eten, terwijl de bezoekers van fastfoodketens geen idee hebben wat ze allemaal gegeten hebben, waar dat vandaan is gekomen en hoe er mee om is gegaan. Het idee achter slowfood is dan ook dat mensen weer enthousiast worden van gezond en lekker eten. Dat zij weer kunnen genieten van maaltijden, waarvan zij zelf de producten hebben gekocht. De boodschap is dan ook dat mensen verder kijken dat de lokale supermarkt en seizoensgroente kopen op de markt of bij een boer, verantwoorde producten halen bij een goede vishandel of slager en op zoek gaan naar biologische producten. Nadenken over wat je eet en genieten van wat je eet. Ondanks de drukke tijden zou iedereen een authentiek recept uit moeten proberen op een vrije dag. Waarschijnlijk worden veel mensen enthousiast wanneer ze het eens geprobeerd hebben in een goede sfeer en het genot van een goed glas wijn erbij.

Gastronomische wetenschappen

De slowfoodorganisatie in Italië heeft de Universiteit van Gastronomische Wetenschappen opgericht in 2004. Deze universiteit is gevestigd in Polenzo, een klein plaatsje in Bra. Studenten uit de hele wereld kunnen terecht op deze universiteit om een zesjarige opleiding te volgen over de meest uiteenlopende aspecten van voeding. Hier worden niet alleen de verschillen in voedsel belicht, maar bijvoorbeeld ook de geschiedenis, de economie en de literatuur.

Beurzen

Hoe langer het verschijnsel slowfood bestaat, hoe meer beurzen er georganiseerd worden voor zowel consumenten als ondernemers en chef-koks. In Turijn wordt er om de twee jaar een beurs georganiseerd in oktober, waar tienduizenden bezoekers op af komen. Op deze beurs is iedereen welkom om vijf dagen lang rond te kijken en te genieten van de vele kraampjes met kaas, zoetigheid, groente en fruit en natuurlijk alle mogelijke specialiteiten uit de hele wereld. De beurzen ‘Cheese’ en ‘Slow Fish’ worden ook georganiseerd door Slowfood. Daarnaast is er ook een beurs waar voornamelijk ambachtelijke en streekproducten worden voorgesteld aan belangstellenden. Op deze beurs, ‘Kokerello’, worden ook typische streekgerechten bereid. De aandacht voor deze beurzen wordt ook steeds groter, zeker onder eigenaren van restaurants en horecagelegenheden.

Behoud van biodiversiteit

Eens per jaar reikt de organisatie Slow Food een prijs uit, de Prijs voor Behoud van Biodiversiteit. Een van de winnaressen hiervan was Nancy Jones. Zij richtte een kleine melkfabriek op in Mauritanië. Door hier kamelenmelk te verwerken ontstond er een alternatief voor geïmporteerde melkpoeder voor mensen in de stad, terwijl de nomaden hun melk konden verkopen en geld konden verdienen zonder daarvoor hun nomadenleven op te moeten geven.
Ook in België is een typisch slowfoodbedrijf gevestigd. Hier wordt ham geproduceerd. Omdat dit bedrijf de hammen langer laat rijpen, maken ze gebruik van zwaardere hammen. Helaas worden in deze tijden de varkens te jong geslacht om zware ham te verkrijgen. Nu laat de eigenaar van het Vlaamse bedrijf de varkens zelf fokken, speciaal voor zijn hammen. De varkens worden ouder en krijgen ander voedsel. Hierdoor kan het bedrijf de kwaliteit en smaak garanderen en weet de consument ook precies wat zij op het bord hebben. Het wordt voor de consument toch ook steeds belangrijker dat zij weten wat ze precies eten en waar het voedsel vandaan komt. Uit een onderzoek onder de Belgen, uitgevoerd door Insites, is gebleken dat zestig procent van de Belgen in toenemende mate aandacht besteedt aan gezond voedsel en maar liefst negentig procent van de Belgen weet graag waar hun voedsel vandaan komt.

Slowfood en Food Design

Food Disign, ofwel voedselontwerp, gaat vaak samen met slowfood. Bij het bereiden van slowfood wordt niet alleen aandacht besteed aan de ingrediënten en de voedingsstoffen, maar ook aan de opmaak, ofwel het ontwerp, van het gerecht. Bij Food Design draait het om twee dingen, namelijk de kunst en de commercie. De kunst is om het gerecht verder uit te breiden dan de fabrikanten doen en het experimenteren met vormgeving en combinaties. Commercie heeft daarbij alles te maken met nieuwe ontwerpen, het ontwikkelen van nieuwe producten en het vergroten van de markt.

De ware commercie en kunst

Het bereiden en het vormgeven van gezond voedsel is een kunst. Iedereen probeert het, maar niet iedereen slaagt hier in. Bij deze vorm van kunst wordt een heel ontwerpproces in werking gesteld, waar alle producten en ingrediënten gebruikt worden als materiaal om mee te werken. De kunst van het vormgeven lijkt onbelangrijk, maar speelt zeker een grote rol in het bedrijfsleven. Niemand is zich er bewust van, maar wanneer wij een menu zien met wat salade op een bord, slaan wij deze af wanneer er ook een bord is met roosjes van wortelen, kransjes van tomaat en sterren van komkommer. Waarschijnlijk bevat de eerste salade dezelfde ingrediënten, maar omdat het ander op een andere manier op het bord is geplaatst kiezen wij voor het tweede. Een mooi ‘kunstwerk’ op een bord doet mensen verlangen naar de smaak ervan, ongeacht of het hier gaat om fastfood of slowfood. Dit is voor een deel de bedoeling van de verschijning slowfood. Mensen enthousiast maken voor het gezonde voedsel door ze lekker te maken met het ‘design’.
De commercie hangt er nauw mee samen. Tijden veranderen en ook de vraag naar producten veranderd. In het verleden aten we elke dag aardappels, groente en vlees aan tafel. Dat zien we niet veel meer in deze drukke tijd. We kiezen steeds vaker voor de afhaalmaaltijd, de kant-en-klaarmaaltijd of de boterham tussendoor. Mensen moeten bevredigd worden door het voedsel dat zij eten. Fastfood voldoet hier al lang niet meer aan en steeds meer mensen komen tot de ontdekking dat zij een uur na de maaltijd van de fastfoodketen, waar minstens 1000 calorieën in verwerkt zijn, weer trek krijgen en een ongezond tussendoortje pakken. Fabrikanten bieden steeds meer soorten voedsel die binnen vijf minuten op tafel kan staan. Slowfood is een nieuwe verschijning en wellicht heeft het niet voor de goede naam gekozen. Uit onderzoek is gebleken dat mensen bij slowfood denken aan maaltijden waar je uren voor in de keuken moet vertoeven en dat is nu juist waar de Nederland geen tijd meer voor wil of kan maken. Niemand denkt bij slowfood aan de tegenhanger van fastfood in de zin van voedingswaarden en calorieën. Toch kiezen meer mensen voor het nuttigen van gezond voedsel dat er sierlijk uit ziet dan voor een vette hap uit een kartonnen doosje.

De rust van slowfood

Slowfood, langzaam eten, betekent niet alleen gezond, lekker, puur en eerlijk eten. Het staat ook voor rust en ontspanning. Daarnaast hebben steeds meer mensen gewichtsproblemen en ondervinden zij daar veel extra stress van. De tijd nemen voor het bereiden is er niet bij, tenzij er mensen te eten komen. Dan moet alles er tip top uitzien. Vinden wij het onszelf niet waard om alleen voor onszelf een kunstwerk op een bord te plaatsen? Naast het feit dat het een prettig gevoel geeft om gezond te eten, biedt het in rust bereiden van een gerecht een zekere ontspanning. Langzaam eten heeft nog een andere functie. De maag neemt pas later voedsel op. Wanneer iemand snel eet, heeft deze niet direct in de gaten dat de maag eigenlijk al genoeg heeft gehad. Gevolg daarvan is dat men last krijgt van een zogeheten ‘dikke buik’, in de zin van een veel te volle maag. Wanneer men meer geniet van het eten en er de tijd voor neemt, voelt men ook duidelijk wanneer de maag vol begint te raken en het genoeg is. Zo ontvangt de maag de juiste hoeveelheid en door gezond te eten ook het juiste aantal calorieën. Een prima manier om te genieten van eten en er vanzelf van af te vallen.

Slowfood versus kredietcrisis

Op het eerste oog lijkt voedsel niet veel te maken te hebben met de kredietcrisis waar steeds meer mensen in Nederland mee te maken krijgen. Toch kan men veel besparen door het voedselpatroon aan te passen en te kiezen voor slowfood. Natuurlijk worden groenten en fruit duurder in de supermarkten, net als alle andere producten. Toch zijn gezonde producten aanzienlijk goedkoper wanneer men kijkt naar de hoeveelheden. Een zak patat is inderdaad goedkoper dan de ingrediënten voor een lekkere complete salade. Na een patatje als diner krijgt men snel weer trek en pakt een koekje extra bij de koffie, wat nootjes bij de borrel en een blokje kaas bij een wijntje. Hier zouden mensen geen trek in hebben wanneer zij een goede maaltijd hebben genuttigd met voldoende voedingsstoffen. Nootjes, koekjes, kaas en worst hoeven niet meer zo snel aangevuld te worden en dat kan een hoop geld besparen! Dan is de salade uiteindelijk toch goedkoper. Vaste klanten van fastfoodketens zouden verbaasd zijn over het totale bedrag dat zij zouden kunnen besparen wanneer zij niet naar de snackbar zouden gaan. Dat bespaart minstens tientallen euro’s per maand.

Kwaliteit van leven

De kwaliteit van voedsel is van grote invloed op de kwaliteit van leven. Iedereen weet dat mensen bepaalde voedingsstoffen, vitaminen en mineralen nodig hebben om gezond te blijven. Er bestaat dan ook niet voor niets de zogenoemde ‘schijf van vijf’. Het is niet moeilijk je te houden aan dit voedselschema. Kies uit ieder vak een product of twee en je bent gezond bezig. Jammer genoeg vergeten mensen de schijf van vijf en de jeugd weet amper wat het inhoudt. Slowfood heeft alles te maken met de schijf van vijf. Zowel slowfood als de makers van de schijf van vijf proberen mensen er bewust van te maken dat goed voedsel belangrijk is voor het lichaam. Op jonge leeftijd doet te veel vet eten nog niet zo veel kwaad, hoewel het wel zorgt voor extra puistjes of acne. Na langere tijd ongezond voedsel worden de effecten op het lichaam steeds duidelijker. De longinhoud neemt af naarmate het gewicht toeneemt. Ook de conditie gaat snel achteruit en de huid gaat verkleuren en wordt steeds minder gaaf. Gezond eten betekent gezond leven en in de meeste gevallen ook langer leven. We moeten de tijd nemen om te leven en dus zeker om te eten.

Slowfoodgerechten

Er zijn inmiddels meerdere kookboeken verschenen vol slowfoodgerechten. Meer dan 550 groentegerechten, meer dan 600 visgerechten en honderden lekkere toetjes en gebakjes. In het eerste grote slowfood-kookboek van de Italiaanse keuken staan eenvoudige en toch uitgebreide gerechten. Inmiddels zijn er opvolgers van dit succesvolle boek en zal er uiteindelijk een hele serie kookboeken te verkrijgen zijn die allen gebaseerd zijn op slowfood. Stoofvlees, couscous, kaasgerechten, vele verschillende soorten pasta’s, lamsvlees, rode zeebrasem, kastanjes, gans, vis en vele andere producten en gerechten vindt u terug in het eerste uitgebreide kookboek. De vreemdste combinaties schijnen erg lekker te zijn. Zo is er een gerecht terug te vinden in dit boek waar truffel en forelfilet op een smakelijke manier in hetzelfde gerecht op hun plaats vallen. Wij zouden hier nooit aan denken en bij het idee zouden we misschien zelfs een raar gezicht trekken. Toch past de combinatie van deze twee producten goed bij taglioni. Taarten hoeven lang niet altijd vet en ongezond te zijn. Het boek biedt vele ideeën voor het maken van smakelijke toetjes, taarten en gebakjes. Neem de Napolitaanse ricottataart, welke terug te vinden is in het slowfood-kookboek. Wanneer je even de tijd neemt om de juiste ingrediënten bij elkaar te zoeken en te mengen tot deze taart, staat er een heerlijk toetje op tafel dat verantwoord is.