Koffiequiz prikkelt geheugen en zintuigen van dementerenden

"Koffie? Ja, graag!" Welke Nederlander houdt er nu niet van een kopje koffie, "een bakkie"? Koffie malen, zetten en drinken maakt deel uit van onze cultuur. Het is gezellig en een traditie, een gewoonte die alle ouderen, met of zonder dementie, kennen. De geur van koffie activeert onze zintuigen, met name onze reuk en smaak. Koffie drinken is herkenbaar en bij uitstek geschikt om mee te reminisceren met mensen die bijvoorbeeld Alzheimer hebben of Parkinson. Onder het genot van een kopje koffie, kunt u bij mensen met dementie herinneringen triggeren. Een quiz over ons dagelijkse bakje troost prikkelt het geheugen en onze zintuigen én het verzet onze zinnen! Het bakkie troost biedt de troost van herkenning.

Koffiequiz voor ouderen met Alzheimer

'Koffie, koffie, lekker bakkie koffie! Jongens, wie lust er...', zo begint een bekend Nederlandstalig lied dat goed weergeeft hoezeer koffie drinken verankerd is in ons dagelijks leven. Vraag maar eens naar dit liedje aan ouderen met bijvoorbeeld Alzheimer. De kans is groot dat ze het zo voorzingen. Waarschijnlijk herkennen ze ook de naam van de zangeres nog wel: Rita Corita. Eten en drinken, en dus ook koffie drinken, zijn geschikte thema's, om met deze bejaarden over te praten. Want iedereen moet het doen. Zo simpel is het! Notoire theedrinkers, kunnen heus wel mee doen aan een quiz over koffie. Zelfs al dronken ze het niet zelf, dat hebben ze vast koffie gezet, koffie gemalen, koffie ingeschonken, de koffiekopjes afgewassen. Noem maar op.

Dementie en emoties

Er mag dan van alles achteruitgaan bij ouderen die dementeren, met name en als eerste het korte termijn geheugen, maar het gevoelsleven van deze senioren neemt juist toe. Daarom is het bij iedere activiteit die u met hen doet, belangrijk dat u met de gevoelens die los kunnen komen, tactvol omgaat. Ook bij zoiets onschuldigs als een vragenspelletje. Vragen die deze ouderen met geheugenproblemen niet kunnen beantwoorden, kunnen hen pijnlijk treffen. Zij worden dan geconfronteerd met hun eigen onvermogen. Daar staat tegenover dat vragen die zij wel kunnen beantwoorden hun gevoelens van eigenwaarde kunnen versterken. Het komt er dus op aan de juiste vragen te stellen aan de juiste personen en 'foute' antwoorden op quizvragen tactvol op te vangen of om te buigen of liever nog te voorkomen! Met een quizonderwerp als koffie drinken, heeft u in elk geval een zeer geschikt thema.

Quizvragen over koffie en koffie drinken

Vragen over ons 'bakkie leut'

1. Wat is een 'bakkie leut'? Een kopje koffie.
2. Waarvan wordt koffie gemaakt? Van koffiebonen.
3. Groeien koffiebonen aan een boom of aan een struik? Aan een struik.
4. In welke Nederlandse kolonie werd koffie verbouwd? Nederland-Indië, Indonesië.
5. Wat moet er worden gedaan met koffiebonen, als ze uit het pak koffie zijn gehaald? Gemalen.
6. Rond welke tijd ongeveer drinkt met in Nederland 's morgens koffie? Rond 11 uur.
7. Waarvoor werd 'Buisman' gebruikt? Om de smaak van de koffie te verbeteren, te versterken.
8. Hoe noem je koffie waar te weinig 'koffie' in zit? Slappe koffie.
9. Wanneer noem je een kop koffie een galbak? Als de koffie heel sterk is, bitter als gal...

Voor ná de koffie-break zijn er nog negen vragen...

Koffiepauze

Natuurlijk houdt u in een quiz over koffie en het drinken van koffie een koffiepauze! Mogelijk bent u de activiteit al begonnen met een bakkie troost... Al is het alleen al omdat iedereen en dus ook ouderen met dementie, ongeacht of dat Alzheimer of Vasculaire dementie is, voldoende vocht binnen moeten krijgen. Bovendien is het nuttigen van een kopje koffie een herkenbaar en dus vertrouwd ritueel. Liefst maalt u en zet u de koffie ter plekke. Dan kunnen de ouderen, van wie de zintuigen zo extra geprikkeld worden, ook genieten van de geur van gemalen koffiebonen en van vers gezette koffie. Het stimuleren van (meerdere) zintuigen is een van de doelen van het doen van activiteiten met ouderen met een soort dementie. Bovendien triggert dat extra herinneringen.

Koffie met gebak?
Hopelijk is er ook voldoende budget om de koffie af en toe extra feestelijk 'aan te kleden'. Trakteert u op appeltaart? Warm gemaakte appeltaart voor de liefhebbers? Appeltaart met een toefje slagroom voor wie daar van houdt? Of presenteert u deze ouderen, van wie de meeste Alzheimer hebben, op een echt Hollands koekje? Denk aan 'Jan Hagel' of 'een koekje met een gat'.

1. Welke ingrediënten heb je nodig om koffie te zetten? Koffie, water, eventueel 'Buisman', melk en suiker.
2. Wat is er mis als iemand de koffie 'slootwater' noemt? Dan is de koffie te slap; er zit te veel water in.
3. Hoe noem je koffie waar heel veel koffie in zit? Sterke koffie of espresso.
4. Hoe maak je 'boerenkoffie'? Gemalen koffie in het kopje, kokend water erop en roeren.
5. Wat is 'koppie toebroek'? 'Indische' koffie; deze wordt net zo gemaakt als boerenkoffie.
6. Kunt u een bekend koffiemerk noemen? Douwe Egberts, Perla, Van Nelle, Kanis en Gunnink, Max Havelaar.
7. Waarom geeft men mensen die te veel alcohol hebben gedronken wel eens sterke koffie? Om nuchter te worden.
8. Wie zong het lied 'Koffie, koffie, lekker bakkie koffie...'? Rita Corita.
9. Wat betekent de uitdrukking 'koffie dik kijken'? Iets proberen te weten te komen, wat je niet te weten kunt komen.

Uw koffiequiz afronden

'Aan alle goede dingen...komt een eind'. Er is een grote kans dat de ouderen, ongeacht of ze dementie hebben, dit gezegde kennen of aan kunnen vullen. Ook aan een gezellige koffieochtend met een vragenspel over onze nationale drank, komt een einde. Het is altijd goed een activiteit met ouderen met Alzheimer, zorgvuldig af te sluiten. Heeft u nog tijd? Dan kunt u eraan denken om het lied van Rita Corita met de ouderen te zingen, laten horen of de tekst voor te lezen. Ook kunt u een verhaal voor lezen waarin het zetten van koffie aan bod komt. Dat is het geval in het verhaal 'Een koe moet poepen' in het boek 'Een hart vol verhalen, voorleesboek voor ouderen'. Zie bronvermelding hieronder. Daar wordt het hele proces van het koffie zetten, stap voor stap beschreven.

Lees verder

• Quiz: hersengym over het advocaatje voor dementerende dames
• Quizvragen over bier voor demente man: prikkel het geheugen
• Hersengym bij dementie: quizvragen over wijn, met tips
• Geuren halen herinneringen op bij reminiscentie met dementen
• Alzheimer en Cafeïne: preventief en genezend koffie drinken?