Wijn: Duitse witte wijn, Moezel-Saar-Ruwer

Kenmerkend voor de Moezelwijnen is hun lichte constitutie, hun frisse, wat rinse smaak en hun bloemige bouquet. Vaak ook proef je op de tong een heel lichte prikkeling. Verwar deze echter nooit met het ingespoten koolzuur van de goedkope soorten. Een deel van mijn eigen wijnopvoeding heeft bestaan uit het nuttigen van flessen pétillerende Moselblümchen van nog geen twee gulden.

De wijnen uit het gebied Moezel-Saar-Ruwer.

Dit omvat het Duitse stroomgebied van de Moezel met de valleien van de Saar en Ruwer. De Moezel mondt uit in de Rijn bij Koblenz. Het is een hoogst bochtige rivier met steile hellingen langs zijn oevers; als wijnbouwer moet je er beslist geen
hoogtevrees hebben. De Moezel vormt een van de liefelijkste wijnlandschappen van Europa en veel van dat karakter vind je terug in de wijn.

De wijn sprankelde zeer feestelijk, maar ik werd wèl de volgende ochtend met een bonkend hoofd wakker. Moselblümchen is de ‘ordinaire’ van de Moezel: het hangt helemaal van de integriteit van het wijnhuis af welke kwaliteit men
verkoopt. De beste soorten worden van de Riesling-druif gemaakt — iets wat geldt voor âlle Moezels. Zeller Schwarze Katz is ook zo’n goed ingevoerde naam. De wijn hiervoor mag uit de wijde omgeving van het dorp Zell komen en dankt zijn faam meer aan zijn naam dan aan zijn klasse.

Midden-Moezel

De beste wijngaarden van het gebied liggen langs de Midden-Moezel. Behalve voor de kenner is het verschrikkelijk moeilijk- zo niet onmogelijk- om de nuances tussen de verschillende wijngemeenten te omschrijven. Ik zal me dan ook niet aan deze ‘Mission Impossible’ wagen.

De Midden-Moezel loopt van Trier tot Enkirch. Trittenheim is vooral bekend om zijn Apotheke-wijngaard die aan de overzijde van het rivierdal torenhoog boven het dorp uit. De wijngaard Goldtröpfchen uit Piesport doet zijn naam eer aan, want je moet tegenwoordig bijkans goud betalen om een fles hiervan te bemachtigen. Brauneberg (bekendste wijngaarden Juffer, Falkenberg en Bürgerslay) produceert wijnen die tot de zachtste en charmantste Moezels behoren. Het dorp Bernkastel krijgt jaarlijks tienduizenden toeristen op bezoek omdat het zo’n sprookjesachtig centrum heeft.

De beroemde Doctor-wijngaard dankt zijn grote faam aan een recommandatie van de arts die destijds koning Edward VII behandelde. De wijngaarden van Graach, Wehien en Zeltingen lopen in elkaar over op een majestueuze, kilometerslange helling. In het midden daarvan, in Wehien, staat een enorme zonnewijzer temidden van de groene wijnranken; de wijngaard daaromheen heet ook Sonnenuhr. Hij geeft volle, rijke wijnen die echter nimmer zwaar zijn. Zowel Graach als Zeltingen hebben een fameuze wijngaard die men Himmelreich gedoopt heeft. De wijnen van de Saar en Ruwer lijken veel op die van de Midden-Moezel, hoewel ze soms iets meer naar fruit (perziken) ruiken dan naar bloesem. Hun smaak is doorgaans iets dunner, delicaat en altijd strakdroog. In zonarme jaren neigen ze naar wrangheid.

Rheingau

Als de Rijn in ons land zijn voze last lost, heeft hij van zuid naar noord door heel Duitsland gestroomd. De rivier heeft slechts één grote knik, namelijk daar waar hij moet buigen voor het Taunus-gebergte. Zijn loop wordt hier vijfendertig kilometer verlegd van oost naar west en het is hier waar de fraaiste Duitse wijnen gewonnen worden. Het gebied heet de Rheingau. De wijngaarden liggen tegen de hellingen die van de rivier oprjzen en in de rug worden gedekt tegen de koude noordenwinden vanuit het Taunus-massief.

De ter plekke zeer brede rivier regelt het klimaat. Met name de veel voorkomende herfstnevels vrijwaren de druiven voor vorst. De herfstdagen zijn meestal ook droog en warm waardoor men laat kan oogsten. Dit maakt de produktie mogelijk
van Spâtlese en soortgelijke kwaliteiten.

Van west naar oost ontmoeten wij de volgende belangrijke gemeenten: Assmanshausen staat bekend om zijn rode wijnen en Rüdesheim om zijn wijnfeesten. Ik heb sterk de indruk dat men daar als open wijn vrijelijk de wijn schenkt die op geen enkele fatsoenlijke wijze te verkopen valt. Dus leve de hoofdpijn en het maagzuur. Bestel daarom liever in de Drosselgassen een
gewone fles van de wijnkaart; het zal u de kop niet kosten en ‘m bovendien sparen... Men vindt in Rüdesheim geen echte topwijnen maar men maakt er wél kenmerkende Rheingauers: redelijk droog, licht goudgeel van kleur, intens geurig, fijn, rijk en soms ook ‘staalachtig’ van smaak. Een goede Rheingau vind ik een ideale wijn voor een warme zomeravond — en dan liefst om buiten te drinken in de tuin of op het balkon.

In Geisenheim is een der beste wijnbouwscholen van Duitsland gevestigd die uitstekende wijn van de eigen akkers produceert. Er vlakbij ligt Johannisberg met het wereldberoemde Schloss Johannisberg. Er is een tijd geweest dat men
kon roepen ‘Oranje, doe open de poort’ want het heeft toebehoord aan Willem van Oranje. Het kasteel heeft echter al ruim anderhalve eeuw de familie Metternich als eigenaar. De wijnen ervan worden tot de mooiste van de Rijn gerekend en staan bekend om een verfijnde mildheid. Ze zijn in verschillende kwaliteiten te koop die men kan herkennen aan de kleur van de capsule. Meestal geldt dat de zoetere kwaliteiten het duurst zijn.

Verwar de wijn van Schloss Johannisberg niet met die van het dorp Johannisberg want het verschil is groot. Winkel is een hoogbejaard wijndorp dat volle, krachtige, soms naar honing geurende wijnen voortbrengt. De twee grote namen daar zijn de Hasensprungwijngaard en het Schloss Vollrads. Tal van Duitse schrijvers hebben in Winkel gewoond, waaronder Goethe en de gebroeders Grimm.

Na Mittelheim, Oestrich en Haligarten komt Hattenheim met zijn sierlijke wijnen. Een zeer roemruchte wijngaard is de Steinberg die rond 1200 werd aangelegd door de monniken van het klooster Eberbach. De gemeente Erbach bezit als pronkjuweel de wijngaard Marcobrunn waarvan het produkt zowel door tsaar Nicolaas II werd gewaardeerd als door generaal Eisenhower. Schloss Reinhartshausen is een van de bezitters van de Marcobrunn-wijngaard. Dit kasteel heeft net als Schloss Johannisberg oude banden met Nederland. Een van de eigenaars was Marianne van Pruisen, geboren van Oranje, en zij bepaalde dat de beste wijn van dit slot altijd met etiketten in oranje, blanje, bleu verkocht moesten worden hetgeen nog steeds gebeurt.

Het volgende gemoedelijke stadje heet Eitville, administratief centrum van de streek en producent van veel goede, betrouwbare wijn. Uit het in de heuvels liggende Rauental werd één wijn, de Rauentaler Baiken Trockenbeerenauslese 1861, eens uitgeroepen tot ‘de beste ter wereld’. Nog steeds zijnde wijnen uit dit dorp de moeite waard.

De laatste gemeente die tot de Rheingau behoort is Hochheim. Stevige, fijne en geurige wijnen produceert men hier. Van Hochheim hebben de Engelsen hun woord voor Rijnwijn afgeleid: Hoek. Een legendarische wijngaard uit deze stad draagt de naam van koningin Victoria die hem in 1850 heeft bezocht.