Chocolade, alles over deze lekkernij

Chocolade is een bekende lekkernij die gemaakt wordt van cacao. Cacao wordt gewonnen uit cacaoplanten. Van chocolade kunnen repen worden gemaakt, maar het wordt ook in veel andere producten verwerkt waaronder chocoladevla, bonbons, chocoladeletters of hagelslag.

Geschiedenis

De Azteken uit Zuid-Amerika maakten van cacaobonen een bitter drankje: xocoatl. Dat brouwsel was volgens hen een geschenk van de goden. Oude indianenlegendes beweren zelfs dat de zaden van de cacaoplant uit het Paradijs afkomstig zijn. De god Quetzalcoatl reisde van het Paradijs naar de aarde en nam als geschenk een cacaoplant mee. Hij leerde de Azteken hoe ze de cacaozaden moesten roosteren en malen om er een pasta van te maken die in water oploste. Degene die het dronk, werd wijs en sterk. De naam ‘chocolade’ is waarschijnlijk afkomstig van het woord dat de Azteken gebruikte: xocoatl.

Het waren de Spanjaarden die voor het eerst suiker bij de chocoladedrank van de Azteken deden. In het midden van de 16e eeuw kwamen de eerste cacaobonen naar Europa. De Spaanse ontdekkingsreiziger Hernando Cortez nam de chocolade van de Aztekenkoning Montezuma uit Mexico mee naar het hof van koning Karel V. Het chocoladegeheim werd bijna een eeuw lang verborgen gehouden. De Italiaan Antonio Carletti verbrak het stilzwijgen, waardoor de chocolade begin 17e eeuw over heel Europa werd verspreid. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog bereikte de chocolade via de Spanjaarden ook Nederland. Het was in die tijd een kostbaar ruilmiddel; chocolade was nog niet voor iedereen weggelegd. Rond 1700 deden de Engelsen bijvoorbeeld melk bij de chocolade. Hiermee was de ‘chocolademelk’ ontstaan. In 1828 vond de Nederlander C.J. van Houten de cacaopers uit. Chocolade werd hiermee een stuk goedkoper. Tijdens de Industriële Revolutie kwam de massaproductie van chocolade pas echt op gang en in 1847 werd uiteindelijk de eerste chocoladereep gemaakt door het Engelse Fry & Sons. Een Zwitser die daarna nog met het recept experimenteerde kwam erachter hoe je eetbare melkchocolade kon maken.

Productie

Nadat de cacaobonen geoogst zijn worden ze gedroogd, gereinigd en gebrand. Dat branden gebeurd bij temperaturen tussen de 110 en 160 °C en is heel belangrijk om het aroma te ontwikkelen en de smaak te verbeteren. De cacaostukjes, de zogenoemde nibs, worden vervolgens gemalen zodat er een dikke, donkere pap ontstaat. Onder hoge druk wordt de vetstof uit de pap geperst. Die vetstof is gelig van kleur en bevat ongeveer 55 % vet: de cacaoboter. Het overige deel is cacaopoeder, waarmee bijvoorbeeld chocolademelk kan worden gemaakt. De cacaoboter wordt gesmolten voor de vervaardiging van chocoladerepen.

Stoffen

Chocolade bevat de stof fenylethylamine. Die stof zit ook in de hersenen. Mensen die vaak neerslachtig of depressief zijn, hebben waarschijnlijk minder van deze stof. Bij het eten van chocolade zouden die mensen weer vrolijker en opgewekter worden. Naast de fenylethylamine zorgt de geur er ook voor dat men zich goed gaat voelen. Volgens onderzoekers heeft dat te maken met de cannabinoïden die in de chocolade zit. Die stoffen lijken op cannabis, een plantaardige soort drugs waar men heel rustig van wordt. In chocolade zitten ook stoffen die mensen beschermen tegen hartinfarcten. Deze ‘flavonoïden’ maken namelijk schadelijke zuurstofverbindingen in het bloed onschadelijk. Die zuurstofverbindingen zouden een rol spelen bij het ontstaan van hart- en vaatziekten. De flavonoïden komen ook voor in andere producten zoals thee, groente, rode wijn en appels. Toch is er een groot verschil: chocolade bevat vier keer zoveel flavonoïden als thee. Pure chocolade bevat zelfs nog meer van deze stof. Hoewel chocolade dus veel goede en beschermende stoffen bevat, zitten er ook minder gezonde dingen in, bijvoorbeeld (verzadigde) vetten. Daarnaast zit er ook veel suiker in, wat slecht is voor de tanden.

Soorten en maten chocolade

Chocolade is er in verschillende soorten. Daarnaast wordt chocolade in veel verschillende producten verwerkt. Een opsomming:

Soorten chocolade

Er zijn drie hoofdtypen chocolade te onderscheiden:

• Puur. Pure chocolade bevat (in Europa) ten minste 35 % cacaobestanddelen.
• Melk. Melkchocolade bevat ten minste 25 % cacaobestanddelen en daarnaast ook nog 14 % melkpoeder.
• Wit. Dit is eigenlijk geen echte chocolade omdat er geen cacaobestanddelen in zitten. Witte chocolade bevat alleen cacaoboter.

Verwerking

• Broodbeleg. Chocoladepasta, hagelslag of vlokken zijn bekende chocoladeproducten. Ze zijn meestal verkrijgbaar in alle drie ‘hoofdtypen’.
• Chocoladeletter. Dit is chocolade in de vorm van een letter. Ze zijn er in alle soorten, maar alleen verkrijgbaar tijdens de Sinterklaastijd, rond december.
• ‘Snackrepen’. Chocolade wordt ook verwerkt in kleine chocoladereepjes met bijvoorbeeld nootjes, rijst of biscuit. Mars, Twix, Nuts, Lion en Kitkat zijn enkele voorbeelden hiervan.
• Pasen. Chocoladeproducten met het thema Pasen zijn alleen verkrijgbaar rond die tijd. Denk hierbij aan paashazen, eieren en kuikentjes van chocolade.
• Desserts. Chocolade-ijs of –vla zijn bekende desserts waarin chocolade is verwerkt.

Maar er zijn nog veel meer producten te noemen waar chocolade in zit. Koekjes, drinken, je kunt het zo gek niet verzinnen of er zit chocolade in.

Chocolade bewaren

Chocolade kan het beste op kamertemperatuur worden bewaard. Dat is zo rond de 18 °C. Veel mensen bewaren chocolade in de koelkast. Buiten het feit dat de chocolade dan erg hard wordt, ontstaat er ook nog eens condens. Dat zijn kleine waterdruppeltjes die van damp worden gemaakt zodra iets warmer wordt of afkoelt. De smaak vergaat een beetje omdat je chocolade met water proeft. Op kamertemperatuur kan chocolade wel twee jaar goed blijven.

Chocoladefeiten

• De bonbon werd in de 17e eeuw door de hertog van Plessis-Praslin uitgevonden. Hij had het idee om een lekkernij te bedenken waarmee hij oproerkraaiers af kon leiden. De hertog zag een koksjongen een restje gesmolten suiker uit een pan schrapen. Hiermee werd hij de uitvinder van de bonbon, ofwel praline.
• Op een veiling in Londen werd in 2001 een 100 jaar oude reep chocolade geveild. Zuidpoolpionier Robert Scott nam op één van zijn expedities naar Antarctica (1901 – 1904) 3500 ton cacao en chocolade mee. Eén van die repen bracht tijdens de veiling in Londen 1650 gulden op.
• In Italië moest chocolade in 1999 voor de rechter verschijnen. In april van dat jaar werd er een symbolisch proces tegen gehouden. De chocolade werd ervan beschuldigd verslavend te werken en een gevaar te zijn voor de gezondheid en de slanke lijn. De advocaat van de chocolade attendeerde de rechter op de positieve bijwerkingen ervan. Chocolade zou namelijk de ademhaling stimuleren en helpen tegen stress. Ook zorgt het ervoor dat iemand zich lichamelijk en geestelijk lekkerder voelt. De ‘rechter’ sprak de ‘verdachte’ aan het einde van de dag vrij.