Alles over brood

Brood is voor veel mensen onderdeel van een dagelijkse maaltijd. Het is gezond, heeft vele verschillende soorten smaken en je kunt ermee varieren. Maar waar komt brood eigenlijk vandaan? Hoe is het ontstaan, wat kun je er allemaal mee en hoe veel mensen eten eigenlijk brood? En wist u dat er ook een brooddrank bestaat? In dit artikel vind je alles wat je wilt weten over brood.

Geschiedenis van brood

Brood is niet altijd het brood geweest zoals wij het nu kennen. Eigenlijk is het beginnen met graankorrels waar men op kauwde. Later werden de korrels gekneusd, bereid tot een papje en gedroogd in de zon of gebakken op hete stenen. De oorsprong van gerezen brood ligt in Egypte, waar de eerste broden door spontane fermentatie werden gemaakt. Later werd gebruik gemaakt van de zogenaamde starters, een combinatie van gist, zuurdesem en bier. Mensen leerden zelf starters te maken, lieten ze een aantal dagen staan om de wilde gisten te laten nestelen waardoor het mengsel begon te reizen en verzorgden de starters vervolgens goed om de smaak van het brood goed te houden.
Ook in Nederland begon met zelf met brood bakken. Pas in de Middeleeuwen zag men ‘brood’ in het brood en kwamen er bakkers naar de steden. De eerste fabrieksbakkerij werd in Amsterdam gevestigd in 1856, nadat de Wet op het Generaal werd afgeschaft. De prijzen van brood daalden en iedereen had de mogelijkheid brood te kopen. De laatste jaren van de 19e eeuw at men drie keer zo veel tarwebrood dan in het midden van dezelfde eeuw. Mede hierdoor nam ook de gemiddelde leeftijd van de Nederlanders toe met maar liefst tien tot vijftien jaar.

Soorten brood

Door de jaren heen is er heel wat geëxperimenteerd met verschillende bereidingswijzen van brood. Er werden verschillende soorten graan geprobeerd en er werden kleurstoffen, pitten, zaden en vezels toegevoegd. Nieuwe soorten brood worden vaak genoemd naar het soort graag waar het van gemaakt wordt, zoals tarwebrood, volkorenbrood en wittebrood. Om de broden in twee groepen te onderscheiden komen we uit op wit en bruin brood. Bruin brood heeft in de meeste gevallen dezelfde ingrediënten dan wit brood, alleen worden er vaak kleurstoffen, pitten of vezels aan toegevoegd. Dat mensen beweren dat bruin bruid per definitie beter is dan wit is dan ook een fabeltje. Dit is enkel het geval wanneer het bruine brood een variant is van volkorenbrood.
Bakkers maakten door de jaren heen, en nog steeds, gebruik van vele varianten brood door diverse speciale deegsoorten te gebruiken. De korsten van het brood worden voorzien van verschillende zaden als maanzaad en sesamzaad, waardoor er een nieuwe smaaksensatie ontstaat. Veel broden die we tegenwoordig in de supermarkten en bij de bakkers tegen komen vinden hun oorsprong in andere landen. Zo zien we vel Italiaanse bollen, Turkse broden, Franse stokbroden en Oostenrijkse Kaiserbroodjes. De bekende Ciabatta komt ook uit Italië en de croissant komt van oosprong niet uit Frankrijk, zoals veel mensen denken, maar ook uit Oostenrijk. De professionele Nederlandse bakkers zijn overigens wettelijk verplicht gebruik te maken van bakkerszout bij de bereiding van hun broden. Dit zout bevat meer jodium dat gewoon zout en bestrijd daarmee de jodiumtekorten onder de Nederlandse bevolking. Slechts bij uitzondering om gezondheidsredenen wordt brood gebakken zonder zout.

Brood en gezondheid

Brood is een goede basis voor elke maaltijd. Het is lekker, gezond en goed vullend voor de maag. Het Voedingcentrum raadt de volwassen consument aan vijf tot zeven sneetjes per dag te eten. Een van de grootste misverstanden is dat brood een slechte invloed heeft op de slanke lijn, omdat er veel koolhydraten in het meel zitten waar het brood van gemaakt is. Brood is juist een goed product om te voorkomen dat men dikker wordt. Het zit vol vezels en voedingsstoffen en bevat bijna geen vet. Het probleem zit dan ook in het beleg dat op de boterham gebruikt wordt. Bijna alle producten die geschikt zijn voor op brood bevatten meer calorieën dan de boterham zelf.

Afname broodeters

Per persoon per jaar wordt er al vijftien jaar lang gemiddeld zestig kilo brood op jaarbasis gegeten. Dit is zowel het brood dat men thuis eet als het brood dat men bij een eetcafé nuttigt. In de jaren na de Tweede Wereldoorlog at men jaarlijks nog gemiddeld tachtig kilo brood per jaar. Deze daling is vooral te verklaren door de komst van andere soorten ontbijt als cornflakes, crackers of muesli. De consument kan tegenwoordig zo veel kiezen wanneer het gaat om ontbijt en lunch dat er lang niet altijd meer voor brood gekozen wordt.

Proost!

Naast het brood dat wij van ons bord pakken bestaat er ook een brooddrank. Dit is een melkzuur drankje. Zuurdesembrood, dat geteeld wordt uit biologisch-dynamisch tarwe, rogge en speciaal voor de drank gebakken haver vormen de basis van dit mengsel. Om extra smaak toe te voegen aan de drank wordt er vaak gebruik gemaakt van bijvoorbeeld honing of kruidenthee. Brooddrank is erg goed voor de gezondheid en wordt vaak gebruikt als middel om een gezonde darmflora te creëren of te behouden.

Altijd en overal

Brood wordt steeds vaker gebruikt als basis, ingrediënt, voorgerecht of bijgerecht van de warme maaltijd. Onder de Nederlanders vormt dit vaker de mediterrane gewoonte. Hierbij valt te denken aan broodtaart, soep met brood, gevulde stokbroodjes, broodquiche en crouton. In november 2007 werd zelfs een kookboek uitgegeven met honderd recepten waar brood in verwerkt is. In dit boek, ‘Brood kan altijd’, wordt niet alleen aandacht besteed aan warme maaltijden, maar bijvoorbeeld ook aan desserts.
Brood kan altijd en overal. Het kan verwerkt worden in elke maaltijd en er kan veel mee gevarieerd worden. Het is niet nodig een droog brood weg te gooien. Een brood kan tot drie dagen vers blijven wanneer het goed verpakt is. Na drie dagen neemt de smaak en malsheid van het brood af, maar de voedingswaarde niet. Voor wie niet van droog brood houdt, kan er tosti van maken of het brood roosteren. Een andere optie is om het brood dat niet direct genuttigd wordt in te vriezen.

Brood en religie

Brood heeft in verschillende geloofsculturen een religieuze betekenis. In het Christendom staat brood symbool voor het lichaam van Jezus Christus. Tijdens het laatste avondmaal wordt het brood gebroken en uitgedeeld. Dit ritueel heeft een sterke spirituele betekenis. Deze religieuze aspecten zijn een inspiratie geweest voor vele andere culturen en heeft het culturele broodgebruik beïnvloed. Zo wordt het delen van brood en het samen zijn met naasten in verband gebracht met naastenliefde, saamhorigheid, verbroedering en vriendschap.

Tips en trucs

Na de komst van de broodmachine voor in de keuken, hebben meer mensen de stap genomen weer eens zelf brood te gaan bakken. Hierbij worden nogal eens wat foutjes gemaakt. Hoe verleidelijk een warm brood ook ruikt, begin er nooit direct in te snijden. Het is begrijpelijk dat je een plak wilt proeven van het brood dat nog lekker warm is. Wanneer je wacht tot de korst goed opgedroogd is en het brood is afgekoeld is het goed te snijden. Als het brood nog warm is tijdens het snijden, is de binnenkant nog niet goed gedroogd en plakt het aan elkaar. Hierdoor kan het breken of wordt het onnodig plat gedrukt.
Een ander misverstand is dat belegd brood dat niet meer opgegeten wordt goed is voor de prullenbak. Gelukkig is niets minder waar. Zelfs gesneden en belegd brood kan vers en fris gehouden worden. De truc is vrij simpel. Alles wat je hoeft te doen is een blaadje sla tussen het beleg en het brood te leggen. Dunne schijfjes komkommer, appel of tomaat voldoen ook om het brood vers te houden. Daarnaast kunnen deze producten goed samen met hartig beleg en is het direct een gezonde toevoeging aan de boterham. Het brood kan dan wel het beste in de koeling worden bewaard, in tegenstelling tot kaal brood.