Zelf eetbare zonnebloemen kweken

Wist je dat zonnebloemen eetbaar zijn? Nee, niet alleen in de vorm van zaden of zonnebloemolie. Je kunt ze ook eten als kiemgroente, spruitgroente of microgroente. Er zijn verschillende manieren om deze minizonnebloempjes zelf te kweken. Ze smaken heerlijk in salades, smoothies, roerbakschotels en soepen en op belegde broodjes.

Zonnebloem

Zonnebloem (Helianthus) is een geslacht uit de composietenfamilie (Asteraceae) dat uit zo’n 70 soorten bestaat. De meeste soorten komen oorspronkelijk uit Noord Amerika, maar er zijn ook 3 soorten die uit Zuid Amerika komen. De meest bekende soort is de gewone zonnebloem (Helianthus annuus), die als voedselgewas en als siergewas verbouwd wordt. In de 16e eeuw werden zonnebloemzaden vanuit Amerika naar Europa gebracht. Daar werden zonnebloemzaden en zonnebloemolie een geliefd ingrediënt in vele gerechten.

Geschikte zaden

Er zijn verschillende soorten zonnebloempitten waaruit je kiemen kunt kweken, namelijk ongepelde zonnebloempitten en gepelde zonnebloempitten. De ongepelde zaden zijn ook geschikt voor het kweken van zonnebloemscheuten en microzonnebloemen. Let op: gebruik alleen zonnebloemzaden die geschikt zijn om er zonnebloemkiemen, zonnebloemscheuten en microzonnebloemen uit te laten groeien, zoals de kiemzaden van Doe 't lekker zelf!, Knip & Eet of De Bolster. De gewone zonnebloemzaden die je overal kunt kopen, zijn namelijk vaak behandeld met pesticiden en fungiciden, om insectenvraat aan het zaad en schimmelvorming tijdens het kiemen tegen te gaan. Daarom zijn jonge plantjes die hieruit groeien niet geschikt voor consumptie.

Kweekmethoden ongepelde zonnebloempitten

Voorweken

Week de zonnebloempitten eerst een nacht (8-12 uur) voor in een bakje of potje met koud water. Zonnebloempitten blijven uit zichzelf op het water drijven, maar dat is niet de bedoeling omdat ze dan niet genoeg water op kunnen nemen. Hou de zaden daarom goed onder water door er iets bovenop te leggen. Doe de zonnebloempitten na het voorweken in een vergiet en spoel ze goed af onder de kraan. Zet de zonnebloempitten hierna weg op kamertemperatuur, uit het directe zonlicht. Spoel ze 2 keer per dag (iedere ochtend en avond).

Zaaien

Na 2-3 dagen spoelen komen er worteltjes aan de zaden en kunnen ze gezaaid worden. Dit kan op een kiemschaaltje, op een schoteltje met watten of keukenpapier, of in een kweekbak met potgrond of een kweekmedium.

Kiemschaaltje: Vul het kiemschaaltje met water tot net onder het rooster. Verdeel de voorgeweekte zonnebloempitten gelijkmatig over het rooster.

Schoteltje: Leg een laagje ongeparfumeerde watten op een schoteltje en maak deze goed nat. Druk daarna het meeste water eruit, zodat er een egaal oppervlak ontstaat. Verspreid hierover één eetlepel voorgeweekte zonnebloemzaden en druk deze goed aan. Let erop dat er geen zaadjes op elkaar liggen, want anders kan er schimmelvorming ontstaan. Zet het schoteltje in het daglicht (maar niet in de volle zon), bij kamertemperatuur. Zorg ervoor dat de wattenlaag vochtig (maar niet drijfnat) blijft.

Kweekbak: Maak de potgrond of het kweekmedium goed nat. Gebruik het liefst een kweekbak met gaten in de bodem, zodat het teveel aan water weg kan lopen in een lekbak. Zaai de zonnebloempitten gelijkmatig uit over de potgrond of het kweekmedium. Plaats de kap op de kweekbak, zodat het klimaat binnen het kweeksysteem lekker vochtig blijft. Dit zorgt voor een snellere groei. Gebruik een kap met een schuifje, zodat je kunt luchten om schimmelvorming te voorkomen. Geef 1-2 keer per dag water, totdat de kiemen zich goed in de potgrond / het medium geworteld hebben. Dit gaat het makkelijkst met een plantenspuit. Zorg er ook hierna voor dat de potgrond / het medium nat genoeg blijft. Let erop dat er niet teveel water in de lekbak blijft staan, want hierdoor kunnen de plantjes verdrinken of kan er schimmelvorming ontstaan.

Zaai de zonnebloempitten niet te dicht op elkaar, want dan is er minder luchtcirculatie rond de individuele plantjes en is er een grotere kans op schimmelvorming. Zorg er in ieder geval voor dat de zaden elkaar niet raken.

Oogsten

Na 3 tot 4 dagen kunnen de kiemen al geoogst worden. Ze zijn dan ongeveer 1 centimeter lang en kunnen samen met de pitten gegeten worden. Je kunt de kiemen ook door laten groeien tot scheuten van zo’n 3 cm hoog. Hierdoor wordt de smaak sterker en meer uitgesproken. Vanwege hun lengte kun je scheuten het beste kweken in een kiembak. Dit kan zowel in aarde als op een kweekmedium, zoals keukenpapier of vermiculiet. In aarde gekweekte scheuten krijgen een meer uitgesproken smaak. Haal binnen 3-4 dagen na het zaaien het deksel van de kweekbak. Geef de scheuten de laatste dagen voor de oogst meer licht door ze op de vensterbank te zetten. Zo kan er extra bladgroen en extra vitamines aangemaakt worden. Probeer de scheuten wel uit de zon te houden, want anders kunnen ze snel uitdrogen en zal de oogst mislukken. Oogst de scheuten als ze in het kiembladstadium zijn. Dit houdt in dat ze 2 groene kiemblaadjes hebben gevormd, maar nog geen echte bladeren (deze groeien uit het midden van de kiemblaadjes). Plantjes waar al echte bladeren aan groeien, zijn bitterder van smaak. Knip de plantjes net boven de potgrond of het groeimedium af.


Als de plantjes eenmaal kiemblaadjes hebben, valt de zaadhuid er meestal vanzelf vanaf. Maar vaak zijn er nakiemers die nog met hun kiemblaadjes in het zaadje zitten. Je kunt proberen de zaadhuidjes van deze plantjes te verwijderen door de zaaibak schuin te houden en met je hand over de bovenkant van de plantjes te borstelen, of de zaadhuid voorzichtig van de kiemblaadjes pellen. Maar als je dat teveel werk vindt kun je ze ook gewoon weggooien of ze nog even door laten groeien.

Laat je de zonnebloemscheuten nog groter worden, dan kun je ze oogsten als microgroente. Deze kunnen 8-12 dagen na het zaaien geoogst worden. De mini zonnebloemplantjes zijn dan 6-7 cm hoog.

Kweekmethode gepelde zonnebloempitten

Je kunt ook kiemen kweken uit gepelde zonnebloempitten. Deze pitten hebben een zilverachtige kleur en hoeven maar 1,5-2 uur voorgeweekt te worden. Net als bij gewone zonnebloempitten moeten de zaden 2 keer per dag gespoeld worden. De kleine, zilverkleurige kiemen kunnen al na 1-2 dagen geoogst worden.

Deze bevatten geen chlorofyl, in tegenstelling tot de grotere, groene kiemen die uit ongepelde zonnebloempitten groeien. Ze hebben een andere voedingswaarde en smaak dan ongepelde zonnebloempitten en zorgen voor een andere textuur in gerechten.
Een nadeel van gepelde zonnebloempitten is dat het moeilijk is om zaden van goede kwaliteit te vinden. Dit komt doordat er tijdens het pellen van de zonnebloempitten veel zaden kapot gaan.

Voedingswaarde

Zonnebloemkiemen zijn een bron van vitamines A, B, C en E. Ook bevatten ze o.a. calcium, ijzer en magnesium. Het proteïnegehalte van zonnebloemkiemen is zo’n 25%. Zonnebloemscheuten en microzonnebloemen bevatten bovendien chlorofyl (bladgroen).

Serveertips

Zonnebloemkiemen zijn heel sappig en lekker knapperig. Ze hebben een frisse, zoete, olieachtige, nootachtige smaak. Ze zijn lekker in salades, soepen en roerbakschotels en op belegde broodjes. Hoe langer je de zonnebloemkiemen door laat groeien, hoe meer uitgesproken de smaak wordt. Wil je de zonnebloemkiemen gebruiken in zoete gerechten, zoals ontbijtgranen, desserts en smoothies? Oogst ze dan in een jong stadium (na 3 tot 4 dagen). Scheuten doen het goed in pittige gerechten. Zonnebloem als microgroente doet het goed in salades. Probeer ook eens kiemen uit ongepelde zonnebloempitten met wat zout en peper als een gezonde snack.