De alternatieven voor de Teflon pan

Mede door het verbod op veel soorten Teflon en door het verslechte imago van Teflon pannen, zijn er de laatste jaren steeds meer alternatieven op de markt gekomen. Veel pannen bevatten een andere technologie dan PTFE, ofwel Teflon. Een van de laatste ontwikkelingen is de keramische coating. Verder zijn er alternatieven als hard-geanodiseerd aluminium, (geëmailleerd) gietijzer en tri-ply.

Keramiek

Keramische antiaanbaklagen worden gemaakt van de natuurlijke materialen keramiek en titanium. Er wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde sol-gel technologie, een techniek die vaste materialen maakt uit kleine moleculen. Omdat de productie minder energie kost dan de productie van Teflon, worden ze ook wel "groene" pannen genoemd. Het Belgische bedrijf Cookware company, de uitvinder van de keramische antiaanbaklaag, heeft hier op ingespeeld door de keramische coating groen te maken en de pannen te verkopen onder de merknaam GreenPan. Voor de keramische coating hebben ze het handelsmerk Thermolon.

Voordelen

De pannen met de keramische coating zijn tegenwoordig onder vele merken verkrijgbaar. De laag is stevig waardoor hij niet snel beschadigt. De pannen kunnen worden verhit tot 450 graden. Het nadeel is dat ze gevoelig zijn voor olie en deze kan gaan plakken aan de coating. Sinds het ontstaan van de GreenPan in 2007 zijn er echter al een aantal verbeteringen aangebracht door het aanbrengen van toplagen, zodat de pannen steeds beter worden en langer mee gaan

Gietijzer

Gietijzer is gemaakt van ijzer, koolstof, mangaan en silicium. Het is een van de meest duurzame pannen die bijna nooit kapot gaan. Gietijzer kan tegen zeer hoge temperaturen en verdeelt warmte goed. In een gietijzeren pan kan een antiaanbaklaag gecreëerd worden door deze te behandelen met olie. De pan moet hierbij eerst goed schoongemaakt worden, waarna deze ingevet wordt met olie. De olie moet in de oven bij een hoge temperatuur goed inwerken. Er ontstaat dan een laag gepolymeriseerde olie op het gietijzer, waardoor de pan niet meer aanbakt. Deze behandeling moet regelmatig herhaald worden omdat door wassen of door het bereiden van zure voedingsmiddelen de laag verdwijnt.

Geëmailleerd gietijzer

Er zijn ook gietijzeren pannen die aan de binnenkant een geëmailleerde laag hebben, zoals het merk Le creuset. Deze laag zorgt voor een antiaanbak-effect waardoor deze pannen niet behandeld hoeven worden. Uit onderzoek is gebleken dat bij het koken in een gietijzeren pan er veel ijzer in het eten terecht komt. Vooral bij bereiding van zure producten zoals tomatensaus kan er veel ijzer in het voedsel terecht komen. Voor mensen met een ijzertekort is dit een gunstig effect.

Hard-geanodiseerd aluminium pan

Bij hard-geanodiseerd aluminium is het oppervlak door een elektrolytisch proces hard gemaakt. Door het productieproces is de aluminiumoppervlakte niet poreus, waardoor het een uitstekende anti-aanbak laag vormt.

Voordeel

Het voordeel van een hard-geanodiseerd aluminium pan is dat het eten er mooi bruin in bakt en het een korstje krijgt. Doordat het materiaal heel stevig is kun je ze wassen met een schuursponsje.

Nadelen

Calpharon is een merk die pannen van hard-geanodiseerd aluminium heeft. Aluminium is niet magnetisch en daardoor niet geschikt voor inductie. Een ander nadeel is dat aluminium blootstelling een risicofactor is voor neurodegeneratieve ziekten zoals de ziekte van Alzheimer. Er zijn daarom een aantal pannen op de markt gekomen die aluminium gebruiken om zijn goede eigenschappen, maar dit verwerken in een ander materiaal. Voorbeelden zijn de Scanpan en de tri-ply pan.

Scanpan

De Deense Scanpan wordt gemaakt van gerecycled aluminium en titanium. Doordat het aluminium onder hoge druk geperst wordt, heeft het materiaal een hoge dichtheid en daardoor een goede warmteoverdracht. De pannen zijn voorzien van een titanium laag met een antiaanbaklaag, die in de poriën van de aluminium/titanium legering komt te zitten. Hierdoor is deze antiaanbaklaag stevig en werkt bij beschadigingen nog steeds. De pan is hittebestendig tot 260 graden.

Tri-ply

Tri-ply is een pan die bestaat uit drie lagen metaal, waardoor het nadeel van het ene metaal wordt opgeheven door het gebruik van het andere. Ze bestaan uit een combinatie van aluminium of koper in de tussenliggende laag, en roestvasttaal aan de buiten en binnenkant.

Voordelen

Ze hebben het voordeel van de goede warmtegeleidingseigenschappen van het gegoten aluminium en een lange levensduur door het roestvaststaal. Daarnaast trekt het materiaal door de drie lagen minder snel krom. Ook het nadeel van snel aanbakken van roestvaststaal wordt met deze constructie deels voorkomen, omdat de pannen een heel goede warmtegeleiding hebben, ook aan de zijkanten. Tenslotte kunnen de pannen ook op inductie gebruikt worden doordat het aluminium is bedekt met roestvaststaal. Er zijn tegenwoordig ook pannen op de markt met zeven, negen of twaalf lagen, die in gewicht nauwelijks van elkaar schelen.

Roestvaststaal

Roestvaststalen pannen, ook wel afgekort met RVS pannen, gaan heel lang mee en kunnen bijna niet verslijten. Als anti-aanbak laag zijn ze echter ongeschikt. Omdat het materiaal heel temperatuurgevoelig is moet je tijdens het koken goed op de stand van de kookplaat letten. Ook zij met name de goedkopere roestvaststalen pannen bakken vaak heel snel aan en zijn dus geen geschikt alternatief voor de Teflon anti-aanbak laag. Een roestvaststalen pan kan alleen een alternatief vormen als men een kwalitatief goede, en daardoor vaak dure, pan aanschaft. Maar ook een roestvaststalen pan gecombineerd met een ander materiaal, zoals de bovenstaande tri-ply pannen kunnen een goede vervanger zijn voor de Teflon coating.

Lees verder

• Het verbod op Teflon