Zapota, tropische mispel van Midden-Amerika

Zapota wordt gegeten als hij zacht is, bijna overrijp. Je kunt hem in dat opzicht vergelijken met een mispel. Zapota is een tropische vrucht en wordt tegenwoordig steeds minder gegeten. Dat is onterecht want hij heeft een lekkere, speciale smaak. Zapota is verspreid in een groot deel van de tropen en komt oorspronkelijk uit Mexico. Zapota is een lekkere vrucht om eens te proberen als je op vakantie bent; in Nederland zie je hem zelden.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Botanische tekening zapota / Bron: Francisco Manuel Blanco (O.S.A.), Wikimedia Commons (Publiek domein)

Naamgeving zapota

De Latijnse naam van deze plant is Manilkara zapota. In het Nederlands wordt de plant sapodilla of zapota genoemd. Op de Nederlandse Antillen wordt mispel tegen zapota gezegd. De mispel is een geheel andere vrucht uit Europa die wel kleine overeenkomsten vertoond met zapota; vooral de smaak lijkt erop en het feit dat beide overrijp worden gegeten.

Hoe eet je zapota?

Als in Nederland zapota op de markt is, komt deze vaak uit Suriname, waar het een goedkope vrucht is die niet meer zo populair is bij jongeren. Hij wordt niet geschild noch uitgelepeld; je maakt hem open, haalt de pitten eruit en duwt het vruchtvlees in je mond door zachtjes in de schil te knijpen.

Voedingswaarde zapota

Zapota bevat vooral ijzer en vitamine C, zij het niet in superhoge percentages. 100 Gram zapota is goed voor 25% van de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid(ADH) vitamine C en een ons bevat 10% voor de ADH aan ijzer. En 9% van de ADH voor koper. Vitamine B5 bevat zapota nog met 5% van de ADH. De rest van de nutriënten kennen lagere percentages dan 5%. Er zit wel nog redelijk wat vezels(14%ADH) in en die zijn ook heel gezond. Vezels zorgen er immers voor dat alle andere fytonutriënten beter worden opgenomen en dat de spijsvertering als geheel geleidelijker gaat. Vooral voor mensen met suikerziekte of diabetes mellitus is dat een voordeel; vezels zorgen ervoor dat de bloedsuikerspiegel minder pieken en dalen vertoont.

Fytonutriënten zapota

In zapota zitten veel fytonutriënten die zorgen voor een sterke antioxidantwerking. Fytonutriënten in zapota kunnen vrije radicalen die voor diverse schade kunnen zorgen, onschadelijk maken. In laboratoriumtesten bleek dat sommige stoffen kanker actief bestrijden. Polyfenolen waarvan bekend is dat ze in zapota zitten zijn: 4-O-galloylchlorogenaat, 4-O-galloylchlorogeenzuur, methylchlorogenaat, dihydromyricetine, quercitrine, myricitrine, catechine, epicatechine, gallocatechine en galluszuur.

Tannine in zapota

Er zitten veel tanninen in zapota. Vruchten met tanninen, daaronder vallen ook granaatappel en druiven, zijn goed om maagzuurvorming tegen te gaan. Ze zorgen ervoor dat maagaandoeningen als enteritis en prikkelbaredarmsyndroom zich minder snel voordoen. Tannine is een ontstekingsremmende polyfenol die optreedt tegen

Half doorgesneden zapota / Bron: R1CH, Wikimedia Commons (Publiek domein)

ziekmakende virussen, bacteriën en parasieten. Daarom worden tanninehoudende vruchten door fytotherapeuten ingezet tegen diarree. De samentrekkende werking zorgt er bovendien voor dat inwendige bloedingen stoppen. Verder is zapota doordat het tannine bevat een middel tegen aambeien.

Eettips sapodilla of zapota

Sapodilla is bij uitstek een vrucht waarmee je een smoothie maken kan. Hij wordt ook gebruikt in taarten en als smeersel op een pannenkoek. Sommige mensen gebruiken het voor een vruchtensalade maar dan moet de vrucht niet volledig rijp zijn, anders valt hij helemaal uiteen.

Kauwgomboom

Vroeger werd uit het melksap van de onrijpe zapota die veel saponinen bevat kauwgom gemaakt. In het Duits heet de boom Kaugummibaum. Tegenwoordig wordt kauwgom slechts op synthetische wijze gemaakt, op een enkele biologische kauwgomsoort na. Daardoor wordt tegenwoordig zapota slechts gehouden om zijn vruchten en niet meer om het melksap.

Voorkomen zapota

Drie zapota´s / Bron: Ksbrown, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.5)

Er zijn verschillende soorten zapota. Zo heb je de witte, zwarte, groene en gele zapota die allemaal een beetje anders van vorm en kleur zijn. Eén soort komt behalve in Mexico ook van nature voor in Texas; dat is de chapote of Diospyros Texana. Alle andere zapotasoorten groeien van oorsprong in Mexico en de rest van Midden-Amerika aan een boom die zo´n 30 meter hoog kan worden. De soort Manilkara zapota wordt het meest gegeten en is verspreid over heel het noorden van Zuid-Amerika en ingevoerd in India, Maleisië, de Filipijnen, Thailand, Cambodja, Indonesië, Bangladesh en Sri Lanka.

Schors van de zapotaboom tegen kanker

Onderdelen van de bast van de zapotaboom zijn in India onderzocht bij muizen op de werkzaamheid bij kanker. Het bleek dat het zaoptaboomextract negatieve gevolgen van chemotherapie zoals bloedarmoede deed afnemen en de muizen die met het zapota-extract waren geïnjecteerd hadden een langere levensduur dan muizen die enkel met chemotherapie werden behandeld. Het onderzoek uit 2011 deed geen onderzoek naar welke fytonutriënten in de bast verantwoordelijk waren voor de anti-kankeractiviteit van het gedroogde schorspoeder. Daarvoor is meer onderzoek nodig. Gedroogde schors van de zapotaboom was altijd al een natuurgeneeskundig medicijn tegen hoest, verkoudheid, dysenterie en diarree.