Amarant, de Aztekentarwe

Tarwe, haver, gerst, rijst en rogge zijn bekende granen, basisvoedsel voor de halve wereldbevolking. Maar wereldwijd zijn er nog tientallen andere granen die in het verleden een grote reputatie gehad hebben en nu terug in de belangstelling komen. Denk maar aan gierst, boekweit, quinoa en nu ook amarant.

Amaranthus, graan van de goden

De huautli, tzoalli of alegna (Amaranthus hypochondriacus, A. cruentus) is één van de oudste en meest belangrijke planten voor de precolumbiaanse leefwereld der Oud-Mexicanen. Uit archeologische overblijfselen maken de geleerden op dat de amarant reeds 8.000 jaar geleden werd benut, zowel als voedingsmiddel als in godsdienstige rituelen om de boze geesten te verdrijven of de oogsten gunstig te beïnvloeden. Met de zaden boetseerde men godenbeelden door ze te vermengen met bloed en honing. Op het einde van de godsdienstige plechtigheid werden deze godenbeelden dan door de gelovigen als gezamenlijke communie opgegeten.

De Spaanse veroveraars verboden de 'heiligschennende' plechtigheden, waarbij deze amarantgodenfiguren aan bod kwamen. De missionarissen werden verantwoordelijk gesteld voor het uitroeien van deze plant. Maar bepaalde etnische groepen boden weerstand: ze onderhielden in het geheim kleine akkertjes van hun heilige plant, en vanaf de onafhankelijkheid van Mexico in 1810 verscheen de huautli en alegna weer in het openbaar onder de vorm van lekkernij.

Samen met de maïs en de boon is de amarant één van de vijf belasting-betaalmiddelen in het Aztekenrijk: jaarlijks bracht het zowat 21 ton zaden op ! De amarant groeit goed, zelfs in open en winderige habitats, laat zich gemakkelijk kruisen en past zich snel aan andere ecologische leefmilieus aan. De domesticatie onder de Azteken bestond er vooral in planten te zoeken met een grotere opbrengst aan zaden, die werden vergaard en bijgehouden om in tijden van nood te worden verwerkt. Zo kwam het dat amaranten met hun zwarte zaden, die dienden als groente en als versiering, geleidelijk aan vervangen werden door planten met witte zaden, die een hogere voedingswaarde hebben.

Kleurstof

Diezelfde selectie vergrootte tevens de hoeveelheid rode kleurstof die uit de plant kon worden getrokken, en die door de Oud Mexicanen werd gewaardeerd om haar godsdienstige bijbetekenis : rood was immer de kleur van bloed, de kleur van de duivel, het vuur en het gevaar. Ook andere wilde amarantsoorten worden gekweekt en verzameld, o.m. Amaranthus cruentus, die de rode kleurstof leverde; A. blitoides en A. hybridus die als wilde groente worden gegeten.

Voedingswaarde

De bladeren van de amarant hebben een hoge voedingswaarde en het zaad bevat een buitengewoon hoog percentage aan eiwitten, en de voor de mens essentiële aminozuren. De zaden worden tot bloem verwerkt om er beschuiten, marsepein, tamales en dergelijke mee te bereiden. Samen met honing en melasse van rietsuiker maakt men er ook turron mee, een zachte nougat, die zowat in alle straten van Mexico te koop wordt aangeboden. Wat nog van de plant overblijft, dient daarna als veevoeder. De bladeren kunnen rauw of gekookt als groente gegeten worden. In Europa vinden we ook verschillende verwilderde Amarantsoorten die ook te gebruiken zijn.

Vooral in de zestiger jaren groeide de belangstelling voor de huautli, samen met de trend van het vegetarisch eten en het muesli ontbijt. Ondertussen zijn er voedselmultinationals, die huautli vlokken onder de graansoorten in hun produkten mengen. Dus, helaas of gelukkig, Amarant is niet alleen meer ethnisch of alternatief voedsel.
© 2008 - 2024 Herborist, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De geneeskracht van amarantIn amarant zitten veel meer proteïnen dan in andere granen. Amarant wordt een pseudograan genoemd. Deze pas in de 21e ee…
Amarant, variant van quinoaAmarant, variant van quinoaAnno 2018 lijkt quinoa in onze dagelijkse keuken al bijna even sterk ingeburgerd als rijst en pasta, maar het variante a…
Amarant: gezondheidsvoordelen en gezonde voedingsstoffenAmarant: gezondheidsvoordelen en gezonde voedingsstoffenAmarant is een geslacht van eenjarige, kruidachtige planten uit de amarantenfamilie. Het is een stevige plant met roodac…
Psilocybe, vlees van de godenPaddenstoelen hebben altijd tot de verbeelding gesproken. Als vreemde groeisels in donkere bossen hebben ze altijd iets…

Het 'afternoon tea' ritueelGa je een weekendje naar Londen of naar elders in Engeland, neem dan zeker de tijd om je een keer onder te dompelen in h…
Takoyaki – Gefrituurde Japanse inktvis balletjesTakoyaki – Gefrituurde Japanse inktvis balletjesTakoyaki Balls, kortweg Takoyaki genoemd, zijn één van de meest populaire fast food snacks van Japan. Het zijn gefrituur…
Bronnen en referenties
  • Elseviers gids voor tropische planten. Lötschert en Beese. Dirkse, G.M., R. Barendrecht & C.G. Abbink-Meijerink (1998). Amaranthus bouchonii Thell. (Franse amarant) en A. hybridus L. (Groene amarant) in Nederland. Gorteria 24: 69. Herba. Vakblad van de herboristenvereniging. www.geocities.com/vlaamseherba. Kokkopelli. Zadenkataloog met vele soorten Amarant.
Reacties

Peter, 07-03-2014
Is Amaranth nu wel of niet gezond, want in een ander artikel op infonu lees ik dat Amaranth onder het schadelijke E-nummer 123 valt.
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/diversen/54990-schadelijke-e-nummers.html Reactie infoteur, 07-03-2014
Zeker gezond. E-lijsten kloppen dikwijls niet.

Jack Kloft, 21-09-2010
Hallo
wij hebben in Helmond een grote tuin waar wij oude en vergeten groenten telen en in onze tuin staan 4 soorten Amarant te weten de Rode, Groene, Bronzen en Mexicaanse graan amarant. deze groeien bij ons in de tuin perfect en worden tussen 100 en 200cm groot. als het zaad rijp is oogsten wij dit maar wij denken zeker ook aan de vogels die er verzot op zijn. daar ik ook lezingen geef over oude en vergeten groenten staat deze bij ons hoog aangeschreven. de meesten mensen weten niets over deze prachtige plant die een hele hoge sierwaarde heeft maar zeker een even grote waarde heeft voor te eten. daarom vind ik heet nu goed dat er een site is die hierover bericht. wij hebben zelfs enkele recepten over de Amarant. ik ben blij dat ik deze site heb gezien Reactie infoteur, 22-09-2010
Bedankt voor de reactie. Recepten zouden ook welkom zijn.
Groeten Maurice

Herborist (762 artikelen)
Gepubliceerd: 21-09-2008
Rubriek: Eten en Drinken
Subrubriek: Buitenlands
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.