Voedsel bewaren: Tips houdbaarheid - Hoe lang op welke plek
Dat je voedsel als vlees, zuivel en veel soorten groenten in de koelkast of diepvries moet of kan bewaren is bekend. De ene plek in de koelkast is meer geschikt dan een andere om voedsel langer vers te houden. Ook is er binnen de koelkast verschil tussen de warmste en koudste plek. En moet fruit, kaas en brood ook in de koelkast bewaard worden? Voor droge producten als pasta, meel, suiker en kruiden geldt dat deze vaak afgesloten (en donker) buiten de koelkast bewaard kunnen worden. Goed om te weten is het verschil tussen ‘gebruiken tot’ en de houdbaarheidsdatum. Daarbij kan de houdbaarheidstabel om voedingsproducten en eten goed te bewaren tot hulp zijn.Bewaartips en houdbaarheidstips voedingsmiddelen
Tips over het bewaren en vers houden van voedsel, etenswaren en ook droge producten als meel, bloem, pasta enzovoort. Ook is er een overzichtelijke tabel met de houdbaarheid - hoe lang je bepaalde voedingsmiddelen en etenswaren kunt bewaren- in de koelkast en de diepvries. Tot slot nog een aantal algemene tips over producten, etenswaren en hoe je het bederven ervan kunt voorkomen. Houdbaarheid, het goed houden van etenswaren en bederf tegengaan, begint namelijk al bij het winkelen: op het moment dat je de boodschappen doet!Groenten en vochtige bladgroenten vers houden
In het algemeen is de wijze waarop de producten in de supermarkt worden bewaard/uitgestald een goede aanwijzing hoe je -ook in de thuissituatie- het beste met de etenswaren of voedingsmiddelen om kunt gaan. Wat in de supermarkt gekoeld wordt aangeboden moet je thuis in ieder geval ook koel bewaren. Levensmiddelen die in de supermarkt buiten de koeling worden uitgestald, hoeven ook thuis niet in de koeling, alhoewel bij het koelen vaak wel de houdbaarheid wel wordt verlengd.Vochtige bladgroenten
Blijven het langste vers in de koelkast, met name in de groentelade. Doe ze het liefst in een papieren zak in de groentelade. Hoe lang je deze groenten precies kunt bewaren, kun je vinden in de houdbaarheidstabel hieronder.
Koolsoorten, wortelen, bieten, knolselderij
Blijven in de koelkast wel twee weken goed. Leg ze in de groentelade of onderin de koelkast.
Pompoenen, uien, aardappelen, koolraap
Kun je het beste bewaren op een koele donkere plek zoals de kelder (eventueel in een donker, koel keukenkastje of bijvoorbeeld de meterkast, trapkast). Of schaf ze in kleinere hoeveelheden aan en bewaar ze tot aan het gebruik in de koelkast. Aardappelen kunnen in de koelkast een (onaangename) zoete smaak krijgen.
Houdbaarheid en bewaren van vruchten of fruit: wel of niet in de koelkast
Bij lage temperaturen wordt rijping en ook bederf van fruit afgeremd. De beste bewaarplaats is dan ook de groente- en fruitlade in de koelkast, met uitzondering van:Exotisch fruit
Zoals bananen, mango of ananas. Deze kunnen het best bewaard worden op kamertemperatuur.
Rijpe vruchten: kersen, bessen en tomaten
Blijven in de koelkast een paar dagen goed. De meeste andere rijpe vruchten zijn drie tot vijf dagen te bewaren bij kamertemperatuur.
Citrusvruchten
Smaken het lekkerst als je ze bij kamertemperatuur (8 a 10 ºC) bewaart, maar blijven langer -zo’n drie tot vier weken- goed bij een lagere temperatuur.
Bewaren en vers houden van brood, droge producten en olie
Brood bewarenBrood blijft enkele dagen vers als het bij kamertemperatuur bewaard wordt in een plastic zak. In de broodtrommel kun je brood het beste bewaren in een papieren zak. Leg brood niet in de koelkast, want dan droogt het uit. Als je brood invriest blijft het heel lang vers. Je kunt dan per keer een aantal sneetjes eruit halen. Deze losse sneetjes ontdooien snel (ondertussen even thee zetten of kaas snijden b.v.) en zijn dan klaar voor consumptie.
Droge producten
Zoals suiker, spaghetti, meel (bloem), kruiden, specerijen moet je droog bewaren. Deze producten zijn lang houdbaar omdat ze droog zijn. Bacteriën kunnen zich niet vermeerderen in een droge omgeving. Bewaar deze producten het liefst in luchtdichte potten of flessen, buiten het bereik van licht en warmte. Bloem (meel) blijft dan wel 8 tot 12 maanden goed en volkorenmeel 2 tot 4 maanden.
Houdbaarheid olie
Doe genoeg olie voor dagelijks gebruik in een flesje en bewaar grotere hoeveelheden in de koelkast. Koude olie kan soms vlokkerig worden, maar deze vlokken verdwijnen zodra de olie weer op temperatuur komt.
Houdbaarheid en bewaren van vlees, zuivel, eieren, melk, zachte en harde kaas
Bewaren vleesVlees moet kunnen ‘ademen’. Bewaar vlees in vetvrij papier op de koudste plek in de koelkast en doe vleeswaren in een bewaarbakje. Zie verder onder vlees in de onderstaande houdbaarheidstabel. Verwerk poulet, orgaanvlees en gehakt op de dag van aanschaf. Vries het meteen in als het langer bewaard moet worden.
Melk, eieren en zachte kaas
Bewaar eieren, melk en zachte kaas in de koelkast. Bij eieren en melk staat vaak een houdbaarheidsdatum vermeld. Gebruik de zachte kaas binnen een week. Zie verder hieronder in de tabel voor de houdbaarheidsduur.
(Harde) kaas
Hoewel je kaas (b.v. Goudse kaas) in de koelkast kunt bewaren, wordt de kaas al snel hard en droogt uit als je het stuk kaas er zo, zonder bescherming inlegt. Beter is om kaas buiten in een luchtdichte doos of kaasstolp te bewaren (en dan kan het eventueel ook in de kaasdoos in de ijskast). Tip: Leg een suikerklontje of een crackertje in de kaasdoos, dan gaat het vocht daarin zitten. Bij sommige kaasmakers (kaasboeren) kun je soms ook kaaspapier verkrijgen. Indien je de kaasdoos in de koelkast wilt zetten, zet deze dan niet op de koudste plaats in de koelkast. Kaas heeft overigens de meeste smaak als deze (onder een kaasstol) buiten de koelkast bewaard wordt, maar is dan minder lang houdbaar.
Koudste en warmste plek koelkast: indeling koelkast en temperatuur
Koelkast warmste en koudste plekDe temperatuur in een koelkast is niet op iedere plek gelijk. In koelkasten is de:
- Koudste plek direct boven de groentelade achterin. Bewaar de meest bederfelijke producten op de koudste plek.
- Warmste/minst koude plek is in de koelkastdeur, in de groentelade en boven in de kast, alhoewel dit mede afhankelijk is het vriesvak boven in de koelkast.
(Bovenstaande geldt voor koelkasten zonder vriesvak of met een 3 of 4 sterrenvriesvak; bij sommige koelkasten met een 1 of 2 sterrenvriesvak schijnt dit soms andersom zijn, kijk hiervoor in de handleiding van de ijskast).
Indeling producten in de koelkast - Wat is de beste plek
De precieze indeling kan per koelkast verschillen, maar hieronder is op de afbeelding te zien op welke plek in de koelkast je etenswaren en producten over het algemeen het beste kunt bewaren.
|  Bron: Openclipart - Krypt (bewerkt) |
|
In een gebruikshandleiding van de koelkast staat vaak de temperatuur bij de verschillende standen vermeld. Heb je geen instructieboekje of wil je weten of je koelkast nog goed koelt, dan kun je de temperatuur in de koelkast meten:
- Hang of leg een koelkastthermometer in de koelkast en hou de koelkast gesloten. Lees na anderhalf uur de temperatuur af. Je kunt het beste op verschillende plaatsen meten, daar de koelkast niet op alle plekken even koud is
- Indien de koelkast niet koud genoeg is, dat wil zeggen de temperatuur boven de 7 graden Celsius is, zet hem dan in een koudere stand. De standen zijn vaak op de instelknop aangegeven met een getal (getallenschaal kan per ijskast verschillen). In het algemeen geldt: hoe hoger het getal op de knop, hoe lager de temperatuur in de koelkast.
- Over het algemeen (behalve bij b.v. extreme hitte) is het voldoende om de koelkast op ongeveer zestig procent van zijn vermogen te zetten. Dit houdt bijvoorbeeld in: zet de knop op stand 3, indien het een schaalindeling van 5 standen betreft en zet de knop op stand 6 als er 10 standen zijn
Temperatuur constant en gelijkmatig houden
- De ideale temperatuur (indien je ook milieubewust wilt zijn) is rond de 4 graden Celsius. Deze temperatuur remt de groei van bacteriën en schimmels het beste. Een lagere temperatuur kost onnodig energie en bij een veel hogere temperatuur zal voedsel te sneller bederven. Een koelkast mag -zoals gezegd- maximaal 7 graden Celsius zijn.
- Laat restjes van warme gerechten eerst afkoelen voor je ze in de koelkast zet. Voor het nog warme gerecht zelf is eerder koelen wellicht beter, maar de overige producten in de koelkast werkt dit nadelig (hogere temperatuur).
- Stel de koelkast iets kouder af wanneer je in één keer te veel ongekoelde spullen in de koelkast zet.
- Laat de koelkast niet onnodig lang open staan.
- Zet producten die je uit de koelkast haalt zo snel mogelijk weer terug
Houdbaarheid geopende producten
Houdbaarheid in koelkast en diepvriesIn de onderstaande tabel kun je zien hoe lang je geopende producten en producten zonder houdbaarheidsdatum kunt bewaren. De houdbaarheidsduur die hieronder staat aangegeven, is gebaseerd op een maximale koelkasttemperatuur van 7 ºC. Voor de diepvries geldt een temperatuur van -18 ºC.
| Vleeswaren | Koelkast maximaal 7 ºC | Diepvries -18 ºC |
|---|---|---|
| Bacon, cervelaatworst, ontbijtspek, rookvlees (Gezouten vleeswaren) | 1 week | 1 - 3 maanden |
| Boterhamworst, gebraden gehakt, gekookte worstGelderse worst, leverkaas, (smeer)leverworst (Gekookte vleeswaren) | 4 dagen | 3 maanden |
| Casselerrib, ham, kipfilet | 4 dagen | 3 maanden |
| Fricandeau, rosbief | 2 dagen | 3 maanden |
| Filet américain | dag van aankoop | niet bewaren! | Vlees en kip | Koelkast maximaal 7 ºC | Diepvries -18 ºC |
| Gebraden en gebakken vlees | 3 - 4 dagen | 3 maanden |
| Rauwe kip | 2 dagen | 9 maanden |
| Rauw rundvlees | 2 dagen | 6 - 12 maanden |
| Rauw varkensvlees | 2 dagen | 4 maanden |
| Rauw Gghakt, hamburgers, slavinken (gemalen vlees) | 1 dag | 2 - 3 maanden |
| Restjes vlees van de barbecue | bbq niet bewaren! | niet invriezen | Vis | Koelkast maximaal 7 ºC | Diepvries -18 ºC |
| Rauwe kabeljauw, schol, tonijn (magere vis) | 1 - 2 dagen | 6 maanden |
| Rauwe zalm, makreel (vette vis) | 1 - 2 dagen | 3 maanden |
| Gerookte makreel, gerookte zalm, gerookte paling | 2 dagen | 3 maanden |
| Zoute haring | 1 - 2 dagen | 3 maanden |
| Lekkerbekje, kibbeling (gebakken vis) | 2 dagen | 3 maanden |
| Garnalen | 1 dag | 3 maanden |
| Rauwe mosselen | 1 dag | niet invriezen |
| Gekookte mosselen | 1 - 2 dagen | 3 maanden | Groenten | Koelkast maximaal 7 ºC | Diepvries -18 ºC |
| Gesneden groenten | 1 dag | 3 maanden (* b) |
| Sla, andijvie, spinazie (bladgroenten) | 2 dagen | niet invriezen |
| Sperziebonen | 4 dagen | 12 maanden (* b) |
| Wortelen, broccoli | 3 - 5 dagen | 12 maanden (* b) |
| Witlof, bloemkool | 7 - 10 dagen | 12 maanden (* b) |
| Aubergine, courgette, paprika, winterwortel | 5 - 7 dagen | 12 maanden (bk) |
| Komkommer, tomaten | 1 - 2 weken (bk) | niet invriezen |
| (* b is eerst blancheren, bk is buiten de koelkast bewaren op een donkere koele plek) | Zuivelproducten | Koelkast maximaal 7 ºC | Diepvries -18 ºC |
| Melk, chocolademelk | 3 dagen | niet invriezen |
| Karnemelk, drinkyoghurt | 4 dagen | niet invriezen |
| Yoghurt, kwark | 4 dagen | niet invriezen |
| Vla | 3 dagen | niet invriezen |
| Slagroom | 3 dagen | niet invriezen | Boter, kaas en eieren | Koelkast maximaal 7 ºC | Diepvries -18 ºC |
| Boter | 1 - 2 weken | 1 - 2 maanden |
| Margarine | 4 weken | 1 - 2 maanden |
| Halvarine | 4 weken | niet invriezen |
| Stuk jonge of jongbelegen kaas | 1 week | 2 - 4 maanden |
| Stuk belegen of oude kaas | 14 dagen | 2 - 4 maanden |
| Plakken kaas | 3 dagen | niet invriezen |
| Geraspte kaas | 3 dagen | niet invriezen |
| Zachte kaas (brie, camembert) | 4 dagen | 3 maanden |
| Smeerkaas | 1 week | niet invriezen |
| Rauwe, ongekookte eieren | 4 weken | niet invriezen |
| Gekookt ei | 1 week | niet invriezen | Babyvoeding en moedermelk | Koelkast maximaal 7 ºC | Diepvries -18 ºC |
| Moedermelk | 3 dagen | 6 maanden |
| Zelfgemaakt groentehapje | 1 dag | 8 maanden | Overige etenswaren - producten | Koelkast maximaal 7 ºC | Diepvries -18 ºC |
| Vlees, vis, groenten uit blik - glazen pot | 2 dagen* | 3 maanden* |
| Vruchten uit blik - glazen pot | 1 week* | 3 maanden* |
| Vruchtensap - frisdrank met vruchtensap | 3 - 4 dagen | niet invriezen |
| Fritessaus, mayonaise, cocktailsaus - knoflooksaus | 3 maanden | niet invriezen |
| Tomatenketchup, curry, barbecuesaus | 9 maanden | niet invriezen |
| Olijven, augurken, zilveruitjes | 1 maand | niet invriezen |
| Huzarensalade, eiersalade | 1 dag | niet invriezen |
| Kant-en-klaarmaaltijden, restjes warme maaltijden | 2 dagen | 3 maanden |
| Bereide soep | 2 dagen | 3 maanden |
| Slagroomgebak, gebak met slagroom | 1 dag | 1 maand |
| Appelgebak, vlaai zonder slagroom | 3 dagen | 3 maanden |
| (* is in een bewaarbakje - dus uit pot of blik halen) | ||
Tips om bederf van etenswaren te voorkomen: houdbaarheidsdatum en gebruiken tot
Koop bij het winkelen altijd eerst de minst bederfelijke producten: brood en groenten, dan kaas en melk en als laatste vlees(waren) en vis. Zeker bij heel mooi weer en een hittegolf! Ga daarna niet uitgebreid winkelen in andere winkels, maar zorg dat je de etenswaren/boodschappen meteen naar huis brengt. Doe bederfelijke waar eventueel in een speciale diepvries tas. Koop gave producten en berg ze zo snel mogelijk op, op de juiste plek in de koelkast (zie boven).De houdbaarheidsdatum op de verpakking
De houdbaarheidsdatum die op de verpakking staat, geldt alleen zolang de verpakking nog dicht is: dus alleen voor ongeopende verpakkingen.
Te gebruiken tot
Op zeer kort houdbare producten, zoals vlees, kip, vis, voorgesneden groenten en koelverse maaltijden staat ‘te gebruiken tot’. Hiermee wordt de uiterste datum bedoeld waarop je het product mag eten. Dat wil zeggen, mits je het bewaard hebt volgens de instructies die op de verpakking staan. Eet bederfelijke levensmiddelen op voordat de ‘te gebruiken tot’- datum is verstreken.
Ten minste houdbaar tot
Op minder bederfelijke producten staat ‘ten minste houdbaar tot’. Het product is dan goed en veilig tot de vermelde datum. Na de ‘ten minste houdbaar tot’- datum gaat de kwaliteit achteruit. Hoe lang de betreffende etenswaren of producten na opening nog houdbaar zullen zijn, verschilt per product (zie hiervoor bovenstaande tabel)
Tips voor bewaren en koelen
- Zet de etenswaren en producten liefst meteen na gebruik terug in de koelkast. Laat gekoelde producten zoals melk, vlees(waren) en boter in ieder geval niet langer dan een half uur buiten de koelkast -op tafel of op het aanrecht- staan.
- Ontdooi vlees in een diep bord onderin de koelkast of in de magnetron.
- Heb je restjes of een extra portie gekookt, hou het deel dat je wilt bewaren dan meteen apart. Laat het gerecht binnen een uur afkoelen. Je kunt de afkoeling eventueel versnellen door het in een bak ijskoud water te zetten of het in kleine porties te verdelen.
- Zet het gerecht wanneer het afgekoeld is in de koelkast of vries het in (schrijf de inhoud en datum erop).
- Bewaar het gerecht niet langer dan 2 dagen in de koelkast of 3 maanden in de diepvries.
- Als je de restjes gaat eten, breng de etenswaren dan snel op temperatuur en verhit het door en door.
- Als je gaat barbecueën, zet dan niet meteen al het vlees buiten, maar vul het af en toe in kleinere porties aan.
- Als een blik bol staat, betekent dit dat de inhoud bedorven is. Gooi het blik bij twijfel meteen weg.
- Houd de koelkast koel: de temperatuur van de koelkast mag maximaal 7 graden Celsius -maar bij voorkeur 4- zijn om bederfelijke producten goed te kunnen bewaren.
- Proef bij twijfel nooit of iets al dan niet bedorven is, loop geen enkel risico en gooi het direct weg.
