Alles over melk

Melk, een van de producten die niet meer weg te denken is uit de maatschappij! 49 kilogram melk per persoon per jaar en 19 kilo kaas. Dit zijn heel wat liters aan melk die er doorheen gaan. Ook vind je eiwitten van melkbestanddelen in producten waar je het helemaal niet van verwacht. In Rivella bijvoorbeeld, kroepoek, Venz hagelslag maar ook als vulmiddel in pillen. Wie had dat gedacht. Maar wat zit er nu in die melk? En is het wel goed voor je?

Bestanddelen van melk

Om te kunnen snappen wat melk precies met je lichaam doet, waar het goed voor is en wat je er in de keuken mee kunt maken, is een stukje hele saaie theorie nodig. Voel je vrij om een stukje naar beneden te scrollen en lekker verder te lezen bij de spannendere zaken. Melk bestaat voor 87% uit water en voor 13% uit vaste stoffen. Dit zijn eiwitten, vetten, koolhydraten in de vorm van lactose en mineralen.

Melk is ervoor bedoeld om de baby van een bepaald soort dier een flinke groeispurt te geven. En daarom is het grootste deel droge stof ook vet. Hierna komen de eiwitten, er zijn twee soorten eiwitten: caseïne en wei. Over deze eiwitten kunnen hele verhalen verteld worden maar het belangrijkste om te onthouden is dat caseïne hittebestendig is en schift wanneer het bederft terwijl de wei eiwitten minder goed tegen hitte kunnen. Het wei eiwit is ook het bestanddeel dat in andere voedingsmiddelen gebruikt wordt om smaak te geven.

Een klein ander deel van melk zijn de mineralen, je ziet ze niet, maar ze zijn wel ontzettend essentieel. Melk zit vooral vol met calcium, een mineraal dat ervoor zorgt dat je botten sterk blijven. Naast de eiwitten, vetten en mineralen komt er ook één soort koolhydraat voor, dit is de lactose ook wel melksuiker genoemd. Dit koolhydraat heeft alles te maken met waarom sommige mensen zeggen dat melk ongezond is. Ook is dit de veroorzaker van intolerantie en allergie voor melk.

Houdbaarheid

Melk heeft een fantastische manier om zichzelf langer houdbaar te maken. Melkzuur bacteriën zijn in staat om de melksuiker (lactose) om te zetten in, ja ja, melkzuur. Micro-organismen zijn niet zo kapot van zure producten en daarom zal er minder snel bederf plaatsvinden in de melk! Maar ook aan goede dingen komen een eind, na een tijdje zal de melk dus te zuur worden en toch bederven.

Gelukkig hebben producenten ook manieren uitgevonden om melk langer houdbaar te maken. Door langdurig te verhitten worden bacteriën en enzymen af gedood. Hoe langer er verhit wordt, des te meer de kwaliteit van het product achteruit gaat. Rauwe melk die niet verhit is, zal daarom het kortst houdbaar zijn maar juist ook omdat deze niet verhit is zitten er meer pathogenen in (dit zijn bacteriën waar je ziek van wordt.) Precies om deze reden mogen zwangere vrouwen geen rauwe melk drinken. Verse melk die terug te vinden is in het koel schap van de supermarkt is gepasteuriseerd dit kan op verschillende temperaturen met verschillende verhittingstijden. Over het algemeen zijn deze melkproducten kort verhit. Langer verhit zijn de gesteriliseerde melkproducten. Deze worden op een hogere temperatuur en voor een langere tijd verhit zodat er meer micro-organismen gedood worden en hierdoor is deze melk ook buiten de koelkast houdbaar.

Gezondheid

Het grootste discussie punt dat er over melk bestaat gaat toch wel over de gezondheid. Is het nu wel gezond, niet gezond, een beetje gezond? Een discussie die al jaren aan de gang is. Het enige correcte antwoord kan ik niet geven. Wel kan ik informatie geven waar je zelf conclusies aan kan geven.

Melk is bedoeld voor het goed laten groeien van het babydier. Koemelk is voor een kalf sowieso gezonder dan voor de mens omdat de koemelk precies samengesteld is voor het kalfje. Mensen zijn ook de enige zoogdieren die nog melk drinken nadat ze vast voedsel hebben leren eten.

Maar waar de discussie vooral om draait is om de lactose. Lactose heeft een ander stofje nodig om afgebroken te kunnen worden. Dit stofje heet lactase. Als jong kind hebben de meeste mensen dit stofje in hun lichaam waardoor ze melk goed kunnen afbreken, naarmate de leeftijd omhoog gaat, gaat het aantal lactase enzymen omlaag. Uiteindelijk blijft dit peil op een punt steken. Wanneer je geen lactase kunt aanmaken krijg je een lactose intolerantie, dit is anders dan een melkallergie! Wanneer een lactose intolerant persoon grote hoeveelheden melk binnen krijgt kan het zijn dat er buikpijn ontstaat.

Waarom kunnen de meeste Nederlanders dan wel zo goed tegen melk? Behalve dat de Hollanders al generaties lang melk drinken is het ook zo dat er van oudsher uit in koudere streken minder voedsel te krijgen is, en melk is dan een heel belangrijk product door het hoge vet en eiwit gehalte. Dan is nu de tijd van het jagen en verzamelen wel voorbij maar men denkt dat dit een reden is waarom er minder lactose intolerante mensen zijn in de koudere landen en meer lactose intolerante mensen zijn in de warme continenten.

Een groot pluspunt van melk is, zoals ik al eerder zei, het calcium gehalte. Calcium zorgt voor sterke botten en een goed gebit. Je hebt calcium nodig om de spieren goed te kunnen laten functioneren en het bloed te laten stollen. Maar ook aan deze calcium zit een keerzijde. Een teveel aan calcium zorgt ervoor dat je andere mineralen minder goed kunt opnemen. Maar omdat bijna niemand meer dan twee liter melk per dag drinkt komt dit niet veel voor.

Koken met melk

Melk wordt veel gebruikt in degen en sauzen. Denk hierbij aan een simpele roux van boter, bloem en melk, een perfecte saus voor over groenten die in een handomdraai gemaakt is, denk aan de melk die in het pannenkoekenbeslag gaat, de milkshakes, de aardappelpuree, pudding, de warme chocolade melk bij guur winterweer.