Hoe (on)gezond is zout?

Uit onderzoek is gebleken dat Nederlanders dagelijks meer zout binnenkrijgen dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid. Namelijk, vijfentachtig procent van de bevolking krijgt te veel zout binnen. Met name voorverpakt voedsel, kant-en-klaarmaaltijden, kaas en brood bevatten veel zout. Toch behoren producten zoals kaas en brood tot de basisvoeding. Hoe kunnen we voorkomen dat we te veel zout nuttigen?

Inhoud artikel

• Wat is zout?
• Waarvoor hebben wij zout nodig?
• Hoeveel zout heeft ons lichaam nodig per dag?
• Wat kan er gebeuren als we te veel zout eten?
• Wordt zout alleen aan eten toegevoegd om de smaak?
• Testen
• Zout eten herkennen
• Wat kun je doen om het zoutgebruik te minderen?
• Kaas
• Brood
• Tip

Wat is zout?

Je hebt veel verschillende soorten zout, de bekendste is keukenzout. Keukenzout is een combinatie van natrium en chloride (NaCl). Om een idee te krijgen van de verhoudingen van deze twee: in 1 gram zout zit 400 mg natrium en 600 mg chloride. Om ons lichaam goed te laten functioneren is natrium onmisbaar. Natrium komt van nature voor in veel voedingsmiddelen maar het wordt ook toegevoegd als smaakmaker of als conserveermiddel door de industrie of door onszelf. Een hoge inname van natrium kan schadelijke gevolgen hebben.

Waarvoor hebben wij zout nodig?

We hebben zout nodig:

• Zout zorgt voor de vochtbalans/waterhuishouding in ons lichaam.
• Het regelt de bloeddruk.
• Het regelt de prikkeloverdracht in spier- en zenuwcellen.

Hoeveel zout heeft ons lichaam nodig per dag?

Het lichaam heeft minimaal 2 gram zout per dag nodig. Maar te veel is niet goed, de maximale hoeveelheid is 6 gram per dag. Uit onderzoeken is gebleken dat Nederlanders gemiddeld 10 gram zout per dag nuttigen.

Wat kan er gebeuren als we te veel zout eten?

• Als we te veel zout eten kan dat gevolgen hebben voor onze gezondheid. Natrium verhoogt namelijk de bloeddruk en die verhoogde bloeddruk kan hart- en vaatziekten tot gevolg hebben.
• Een beroerte en nierziekten kunnen het gevolg zijn van een hoge bloeddruk.
• Zout houdt vocht vast, daar word je zwaarder van en dat kan weer negatieve gevolgen hebben voor het hart.

Wordt zout alleen aan eten toegevoegd om de smaak?

Een van de redenen is dat zout wordt toegevoegd om smaak te geven aan producten of de smaak te versterken. Maar dat is niet de enige reden, zout zorgt er ook voor dat producten langer houdbaar zijn (denk aan zuurkool, vlees, vis en kaas) en zout kan invloed hebben op de structuur van producten. Brood krijgt van zout bijvoorbeeld meer volume en een knapperige korst.

Testen

Op internet kun je verschillende testen om te kijken of je je aan de voorgeschreven hoeveelheid zout houdt. Kijk bijvoorbeeld op www.zoutbeperkt.nl, www.nosalt.nl.

Zout eten herkennen

Als je constateert dat je te veel zout eet dan kun je daar iets aan doen, maar om dat te kunnen doen is het handig als je zout eten herkent. In voorgefabriceerde producten zit veel zout en in chips en hartige snack. Let op het natriumgehalte in producten. Zout bestaat uit chloride en natrium, meestal staat het natriumgehalte op een product per 100 mg aangegeven. Je moet hier de volgende berekening op loslaten: 1 gram natrium staat voor 2,5 gram zout.

Wat kun je doen om het zoutgebruik te minderen?

• Pure ingrediënten gebruiken om zelf verse maaltijden te maken.
• Kies voor ongezouten nootjes, kies voor vlees dat nog niet gekruid is.
• Sausjes uit pakjes voor warme maaltijden bevatten meestal veel zout, maak zelf een saus.
• Voeg geen extra zout toe aan gerechten, maar gebruik specerijen om gerechten op smaak te brengen zoals sambal. Je kunt ook kiezen voor kruiden, knoflook of citroensap.
• Let op producten met het Vinkje-logo. Het is niet zo dat deze producten geen zout bevatten, maar wel minder dan vergelijkbare producten.

Kaas

In nagenoeg ieder huishouden in ons land tref je kaas aan. De meeste kaas bevat relatief veel zout. Je hoeft de kaas niet aan de kant te zetten, maar kies voor minder zoute kaassoorten of doe wat minder kaas op je brood. Tip: gebruik geen voorgesneden plakken kaas maar gebruik een kaasschaaf voor dunne plakjes. Heb je meer smaak nodig op je boterham met kaas, doe er dan wat tomaat op of tuinkers. Minder zoute kaassoorten: kaas 40+ natriumarm, Hüttenkäse, verse geitenkaas of kruidenkaas.

Brood

Brood staat in de bekende Schijf van Vijf, het levert veel waardevolle voedingsstoffen. In brood zit zout, het wordt gebruikt bij brood om het deeg minder plakkerig te maken, het zorgt voor meer volume, een knapperige korst en voor wat meer smaak. Kies voor broodvarianten met minder zout, of wissel brood af met een volkoren beschuitje. De Nederlandse Vereniging voor de Bakkerij (NVB) onderschrijft het belang van minder zout in levensmiddelen in het algemeen en brood in het bijzonder. Er zijn bindende afspraken gemaakt in de bakkerijsector om de hoeveelheid zout in brood te reduceren. In 2009 lag de wettelijke norm op 2,5 procent zout op droge stof, in 2019 is het bij NVB bakkerijen gedaald naar 1,60 procent. Met deze 1,60 procent zitten de NVB bakkerijen dik onder de huidige wettelijke norm van 1,8 procent droge stof (2020).

Tip

Neem een kijkje op www.hartstichting.nl, hier vind je heel veel informatie en kun je een quiz doen of producten vergelijken met de Zoutwijzer.