De voordelen, nadelen en gevaren van eiwitshakes
Veel sporters gebruik eiwitshakes om hun spieren te ontwikkelen, af te vallen, beter te kunnen presteren of juist te herstellen. Eiwitshakes kunnen onder andere bestaan uit whey-proteïnen en whey wordt net als andere eiwitten verwerkt door de lever, waarna het onder andere zijn functie heeft in de ontwikkeling en instandhouding van de spieren. Wat is een eiwitshake? Wat zijn de eiwitbronnen? Wanneer moet je een eiwitshake nemen? En hoe worden eiwitten afgebroken en verteerd? Lees dit en de voordelen, nadelen en gevaren eiwitshakes hieronder.
Wat is een eiwitshake?
Eiwitshakes - ook wel proteïne shakes genoemd - zijn drankjes die bestaan uit nagenoeg pure eiwit wat is gemengd met water, melk of sap. Naar wens kan men ook fruit, groente of andere supplementen toevoegen. Eiwitpoeders vormen de basis van een eiwitshake. Eiwitpoeder kan verschillende bronnen hebben, zoals whey, soja, caseïne en ei.
Eiwitbronnen
Er zijn verschillende bronnen van eiwit die kunnen worden verwerkt in een shake. De meest gebruikte eiwitbronnen zijn:
Whey
In het Nederlands ook wel wei genoemd - is een eiwit die overblijft na het stremmen van melk door toevoeging van stremsel. Stremsel bevat spijsverteringsenzymen die de melk kunnen bewerken en zorgt dat alle essentiële aminozuren overblijven. Het bevat de zogenaamde snelle eiwitten. Deze verteren het snelste en zijn het snelste door het lichaam op te nemen.
Caseïne
Caseïne is een dierlijk eiwit dat voornamelijk in melk voorkomt. Caseïne vormt 80% van de eiwitten die in melk voorkomen. De andere eiwitten die in melk voorkomen zijn voornamelijk whey. Caseïne is een langzaam eiwit, wat inhoudt dat het niet meteen een directe functie heeft in het herstel van de spieren, maar wel goed is voor de langdurige bescherming tegen spierafbraak.
Soja
Soja wordt door een kleine groep sporters gebruikt, waarvan de meeste gebruikers een allergie hebben voor whey of caseïne. Omdat soja geen dierlijk eiwit is, wordt het ook vaak gebruikt door vegetariërs. Soja bevat veel essentiële en niet-essentiële eiwitten, maar bevat ze niet allemaal.
Ei
Ei is een duur eiwit en wordt daarom zeldzaam in shakes gebruikt. Ei komt van het wit van de eieren en is daardoor vetvrij. Het is daarnaast gemakkelijk te verteren. Het bevat een nog completer scala aan aminozuren dan whey, maar niet in gelijke hoeveelheden.
Wanneer eiwitshakes gebruiken?
Er zijn verschillende momenten waarop men een eiwitshake in kan nemen.
- Voor de fysieke inspanning. Door het nemen van een eiwitshake voor de inspanning beschermt men het lichaam tegen spierafbraak en zorgt men dat andere bronnen van energie worden aangebroken.
- Na de fysieke inspanning. Om de spieren te herstellen en zo spiergroei te bevorderen dient men één of twee uur na de fysieke inspanning een eiwitshake te nemen. In dit geval is een eiwitshake met whey als eiwitbron de meest ideale keuze, omdat dit eiwit snel wordt opgenomen door het lichaam.
- Voor het slapen gaan. Door een eiwitshake voor het slapen gaan te nemen, bouw je een eiwitvoorraad op. Deze voorraad bestaat in dit geval met name uit langzame eiwitten en een ideale bron hiervoor zijn caseïne of het ei-eiwit. Het natuurlijke herstelproces van het lichaam wordt hiermee ondersteund.
Wat is de functie van eiwitten?
Eiwitten, ook wel proteïnen genoemd, zijn moleculen die bestaan uit ketens van aminozuren. De aminozuren in deze ketens zijn verbonden door peptidebindingen. Er zijn essentiële en niet-essentiële aminozuren. Het lichaam dient uit de eiwitten de aminozuren vrij te maken. Producten met een hoog eiwitgehalte zijn vleeswaren, vis, zuivelproducten, eieren en noten. Deze producten bevatten echter ook vetten, koolhydraten en andere stoffen en daarom geven sporters de voorkeur aan pure eiwitten zoals hierboven zijn weergegeven.
Eiwitten hebben verschillende functies in ons lichaam:
- Eiwitten spelen een belangrijke rol in het uitvoeren van chemische processen in het lichaam. Vaak worden eiwitten in deze context enzymen genoemd. Enzymen zijn spelen een belangrijke rol bij de omzetting van producten en staan dus aan de basis van de productie van energie en bouwstoffen. Zo spelen enzymen bijvoorbeeld in de citroenzuurcyclus een belangrijke rol bij de vorming van ATP.
- Eiwitten houden ons lichaam in stand. Ze zorgen de ontwikkeling en instandhouding van spieren en geven het cytoskelet zijn vorm en structuur.
- Eiwitten hebben ook een transportfunctie in ons lichaam. Op celniveau transporteren eiwitten stoffen de cel in en uit.
- Eiwitten zijn in sommige gevallen hormonen. In dit geval zijn het zogenaamde 'boodschappers' en zorgen ze voor communicatie op grote afstand. Receptoren zorgen ervoor dat deze eiwitten gebonden kunnen worden en dat het hormoon zijn signaal kan doorgeven.
Hoe worden eiwitten afgebroken en opgenomen in het lichaam?
Eiwitten worden in de mond en slokdarm nog niet verteerd. Eenmaal aangekomen in de maag start de afbraak van de eiwitten. In de maagwand zit een aantal kliertjes die maagsap uitscheiden. Maagsap bevat zoutzuur om de bacteriën in het voedsel te doden en bevat daarnaast een enzym om eiwitten in kleinere stukken te breken. Vervolgens wordt er in de twaalfvingerige darm alvleessap aan ons voedsel toegevoegd. Hierin zitten enzymen waarmee de eiwitten nog verder worden afgebroken. Eenmaal aangekomen in de darm wordt er darmsap uitgescheiden. Hierin zitten enzymen die de eiwitten afbreken tot aminozuren. Deze aminozuren kunnen zich nu door de darmwand bewegen en naar de poortader gaan. Via de poortader komen de aminozuren in ons bloedvatenstelsel terecht en worden ze vervoerd naar de lever. In de lever worden de aminozuren verder afgebroken. Hierbij ontstaat restafval in de vorm van ureum. Dit ureum wordt via de nieren in ons urine uitgescheiden. Met de aminozuren uit het voedsel worden nu in de lever verschillende nieuwe eiwitten gemaakt die ons lichaam nodig heeft. Deze eiwitten gaan vervolgens hun eigen weg en dan bijvoorbeeld hun taak als receptoreiwit, hormoon of enzym vervullen. Als je eiwitten in pure vorm opneemt, zoals het eiwitpoeder dat de basis vorm van eiwitshakes, dan duurt het opnameproces van eiwitten minder lang.
Voordelen van eiwitshakes
Eiwitshakes hebben tal van voordelen:
- Het zorgt voor herstel van de spieren na inspanning.
- Het zorgt voor de instandhouding van de spieren.
- Het is een bron voor de spieropbouw.
- Het biedt ondersteuning bij het afvallen
Nadelen van eiwitshakes
Ondanks het feit dat eiwitten in eiwitshakes erg puur zijn, bevatten ze alsnog calorieën. Neem dus niet onbeperkt eiwitshakes. Daarnaast dient de lever de eiwitten deels af te breken en om te zetten en een te grote hoeveelheid aan aangeboden eiwitten kan schade aan de lever veroorzaken. Neem als sporter op een dag niet meer dan 2 gram eiwitten per kilogram lichaamsgewicht.
Gevaren van eiwitshakes
Het nuttigen van eiwitshakes brengt bij normaal gebruik geen gevaren met zich mee. Echter bij een te grote inname kunnen eiwitshakes schade aan het lichaam aanbrengen. Probeer dus eerst duidelijk te inventariseren hoeveel eiwitten je nodig hebt op een dag. Dit verschilt per persoon en hangt onder andere af van zijn of haar bouw en fysieke activiteiten.