Monkfruit: de nieuwe natuurlijke zoetstof naast stevia

De Chinese vrucht monkfruit is lange tijd onbekend geweest, totdat ontdekt werd dat het een zeer geschikte vrucht is om natuurlijke zoetstof mee te maken. Hierdoor kan monkfruit, net als stevia, een vervanging voor synthetische zoetstoffen als aspartaam worden. Monkfruit wordt als zoetstof in een aantal landen al volop gebruikt, maar in de Europese Unie is deze zoetstof in 2018 nog niet goedgekeurd. De kans dat het goedgekeurd gaat worden is groot, omdat het in Amerika al als veilige zoetstof wordt gezien.

Monkfruit

Monkfruit is een kleine Chinese vrucht die afkomstig is uit de Zuidelijke bergen. De vrucht komt uit de familie Cucurbitaceae, de komkommerachtigen. Monkfruit groeit aan een klimplant die een lengte van ongeveer 3 tot 5 meter bereikt. De plant heeft smalle, hartvormige bladeren en ronde groene of bruine vruchten van 5 tot 7 centimeter. In de vruchten zit eetbaar vruchtvlees. De smaak is heel zoet, wat deels komt door de fruitsuikers uit de vrucht. Maar naast deze suikers bevat het vruchtvlees een procent mongroside. Deze stof is driehonderd keer zoeter dan suiker en maakt van de monkfruit een heel zoete vrucht. In China wordt de vrucht gedroogd verkocht. Het vruchtvlees wordt gebruikt als zoetmiddel in bijvoorbeeld dranken. De bittere schil wordt gebruikt om thee van te trekken.

Calorische waarde van monkfruit

De zoete mogrosiden uit monkfruit zijn zo zoet, dat de calorische waarde die het oplevert, te verwaarlozen is. Waar normaal bijvoorbeeld 10 gram suiker gebruikt wordt om een drankje te zoeten, hoeft men van de zoete mogrosiden uit monkfruit 300 keer minder te gebruiken, wat neerkomt op maar 0,033 gram. De calorische waarde van deze hoeveelheid is te verwaarlozen, waardoor monkfruit ideaal te gebruiken is als zoetstof.

Monkfruit als natuurlijke zoetstof

Er bestaat nog altijd een grote vrees bij consumenten als het om zoetstof gaat. Veel zoetstoffen worden in verband gebracht met gezondheidsklachten en soms zelfs ernstige ziektes als kanker. Hoewel de zoetstoffen die een e-nummer gekregen hebben en worden gebruikt in voedingsmiddelen, als veilig worden beoordeeld, hebben nog steeds veel consumenten een negatief beeld bij zoetstoffen. De vraag naar natuurlijke zoetstoffen is daarom groter geworden. Toen de natuurlijke zoetstof stevia werd goedgekeurd, werd deze in korte tijd ook veelvuldig gebruikt. Stevia heeft alleen als nadeel dat het een bittere dropachtige nasmaak heeft, waardoor de smaak van deze zoetstof niet door iedereen gewaardeerd wordt. Om de storende bijsmaak te verminderen, wordt stevia vaak in combinatie gebruikt met suiker of andere zoetstoffen. Hoewel monkfruit naast zoetkracht ook andere smaken bevat, heeft het niet de bittere smaak van stevia. Hierdoor kan het mogelijk zijn dat de natuurlijke zoetstof uit monkfruit wel de volledige hoeveelheid suiker in producten kan vervangen zonder een heel storende bijsmaak te geven.

Bewerkingsproces van monkfruit voor zoetstof

De zoetstof kan uit het monkfruit gehaald worden door extractie. Bij een goede extractie kan een poeder met 80 procent mogrosiden verkregen worden. Het probleem is dat de vrucht ook allerlei andere smaakverstorende aroma's bevat, die ongewenst zijn in een zoetstof. Deze smaken moeten daarom allemaal uit het monkfruit gehaald worden. Dit wordt gedaan door middel van filtratie, verdamping, pasteurisatie en ionenuitwisselingsharsen. Het proces om de verstorende smaken uit monkfruit te verwijderen om er zo zoetstof uit te halen, is in 1995 gepatenteerd door Procter & Gamble.

Luo han guo, Siraitia grosvenorii of Buddha fruit

Er worden verschillende namen gebruikt voor monkfruit. De naam monkfruit komt uit het Engels en betekent monnikvrucht. In het Engels wordt vaak de benaming monk fruit of Buddha fruit gebruikt. In China is de naam voor monkfruit luo han guo wat in het Chinees verwijst naar een monnik, en dus de westerse naam verklaart. De officiële naam voor monkfruit is Siraitia grosvenorii.

Goedkeuring

In Nederland is het gebruik van monkfruit in 2018 nog niet toegestaan. Alle producten of ingrediënten die voor mei 1997 niet gebruikt werden, moeten in Europa eerst goedgekeurd worden door de Novel Food Regulation. Deze regelgeving heeft er toe geleid dat monkfruit in Europa nog goedgekeurd moet worden. In landen als de Verenigde Staten, Canada, China, Japan en Singapore is monkfruit al wel toegestaan en wordt het al in veel producten toegepast.

Veiligheid

De Amerikaanse Food and Drug Administration heeft monkfruit al als veilig beoordeeld en daar heeft monkfruit een GRAS-status. Er zijn geen negatieve bijwerkingen bekend en de Amerikaanse Food and Drug Administration heeft geen beperkingen opgelegd aan het gebruik van monkfruit of monkfruitextracten. In Europa is monkfruit nog niet gekeurd en mag daarom nog niet gebruikt worden als zoetstof, wat niet betekent dat het hier als onveilig wordt beschouwd. De kans is groot dat monkfruit alsnog goedgekeurd wordt en ook in Europa gebruikt gaat worden.