Jodendom en voeding: De eettafel als altaar – offers

De Joodse huiselijke tafel wordt als een soort altaar ervaren. Door op de juiste manier te eten wordt het voedsel als het ware geheiligd en bereikt men hetzelfde effect als de dierenoffers in het Heiligdom in Jeruzalem. Door tijdens een maaltijd over de Tora te praten, verandert men de aardse tafel in een tafel voor God.

Het offerritueel

De meeste rituele offers waren dieren die op het altaar -na de slacht en overige rituelen- werden verbrand. Dit vormde de verzoening en toenadering van de mens tot God. De priesters voerden het ritueel uit. De meeste offers werden verbrand maar er werd ook door de priesters van gegeten. Ook de eigenaren mochten van het 'vredesoffer' eten. Deze Tempeldienst bleef bestaan gedurende het religieuze leven ten tijde van de Eerste en Tweede Tempel. Veel concepten werden naar de huiselijke sfeer overgebracht. Door het juist nuttigen van het voedsel werd deze geheiligd en kreeg zo hetzelfde effect als de dierenoffers op het altaar in de Tempel. Belangrijk is, zo stelt de Misjna, dat er aan tafel over de Tora wordt gesproken omdat het anders dodenoffers zijn.

Spiritueel voedsel

De aanwezigheid van een schriftgeleerde is voldoende om er spiritueel voedsel van te maken. Volgens de Babylonische Talmoed (Berachot 64a) geniet de schriftgeleerde van Goddelijke uitstraling. In Exodus 18:12 staat ”En Aäron en al de oudsten van Israël kwamen bij Mozes' schoonvader de maaltijd eten, voor God.”

Wanneer dus een geleerde aanwezig is, geniet hij als het ware van de Goddelijke aanwezigheid. Er is zelfs een mystiek visioen. In Exodus 24:10-11 staat: ”En zij zagen de God van Israël. En onder zijn voeten als een soort van plaveisel van saffier, zo helder als het hemelgewelf...En zij aanschouwden God, aten en dronken.”

Vergiffenis

De eettafel kan ook verzoening bewerkstelligen. In Ezechiël 41:22 begint het vers met het altaar en eindigt met de eettafel. ”Het altaar was van hout, 3 el hoog en 2 el lang, met hoekpunten, en ook de zijkanten waren over de hele lengte van hout. De man zei tegen mij: Dit is de tafel die gereed staat voor de Eeuwige.”

Hoe kan een eettafel verzoening bewerkstelligen?

Dit kan door liefdadigheid: open je huis en laat armen deelnemen aan de maaltijd, zei Rabbijn José ben Jochanan. In Hosea 6:6 staat: ”Want liefde wil ik, geen offers; met God vertrouwd zijn is meer waard dan enig offer.”

Volgens de Joodse wijsgeer Maimonides bestaat er de plicht om tijdens feestdagen armen uit te nodigen. Zo krijgen de feesten een spiritueel tintje door ook aan anderen te denken.

Rituelen

zout

Bij een maaltijd wordt brood in zout gedoopt. Dit werd ook op het offer gedaan. In Leviticus 2:13 staat: ”Bij alle meeloffers moet u zout toevoegen; en u zult niet doen ontbreken het zout van het verbond met uw God. Op ak uw offers zult u zout doen.”

De Talmoed stelt dat dit ook voor de andere offers geldt. Zout geldt als eeuwig verbond.

weghalen of bedekken van de messen

Messen worden bedekt of weggehaald tijdens het dankgebed (bensjen). Hierdoor verandert de eettafel in een altaar. Bij een altaar worden geen metalen gebruikt. In Exodus 20:22 staat: ”En wanneer u een stenen altaar voor Mij bouwt, dan zult u dat niet bouwen van gehouwen stenen. Want indien u uw zwaard over hen opheft ontwijdt u ze.”

Het altaar is bedoeld om het leven te verlengen. Metalen verkorten het leven. Deze twee mogen dus niet met elkaar vermengd worden omdat anders geen verzoening mogelijk is.

mystiek gebruik – altijd eten op tafel

Op de eettafel moet altijd voedsel liggen. Zo kan de Goddelijke energie de mens via de eettafel bereiken. Tevens zal de mens dan altijd voldoende te eten hebben.