Jaffa sinaasappels en andere citrusvruchten uit Israël

Jaffa is een soortnaam voor citrusvruchten uit Israël van hoge kwaliteit. Sinds de oprichting van Israël in 1948 is het merk Jaffa geëvolueerd met een verscheidenheid aan citrusvruchten, waaronder sinaasappels, mandarijnen, grapefruit en citroenen, naast meerdere andere hybriden en cultivars. Het wereldwijde succes is te danken aan sterke Research & Development programma's, wetenschappelijke teelttechnieken en samenwerking tussen exporteurs en Arabische en Israëlische boeren die de producten gezamenlijk onder het Jaffa-embleem op de markt brengen. Maar Israël moet wel hard aanpoten om de concurrentie van andere landen te weerstaan. Anno 2018 blijkt sprake te zijn van afname van de citrusteelt in Israël. Dit komt o.a. door veranderende klimaat- en regenpatronen. Water, arbeid en land, deze drie elementen zijn in Israël het kostbaarst en bepalen of de citrusteelt in de toekomst nog rendabel zal zijn.

• Mop
• Opkomst van de citrusindustrie in Palestina in de 19de eeuw
• Teelt van sinaasappelen in Palestina in de 19de eeuw
• De haven van Jaffa
• Gunstig klimaat en vruchtbare grond
• Citrusindustrie in Israël kent grote fluctuaties
• Israëlische citrusteelt lager in 2018-2019
• Export en bestemmingen van de citrusvruchten
• Export
• Israëlische bedrijven die de Or-mandarijn exporteren anno 2018
• Bestemmingen
• Bekende Jaffa-producten die in Nederlandse groente- en fruitwinkels en supermarkten te koop zijn
• Lokale fruitmarkt en vruchtensapfabriek
• "Jaffa Orri is de beste mandarijn ter wereld"
• Fruitfactor in Ridderkerk: "Markt voor Israëlische Orri-mandarijnen (in Nederland en andere landen) leeft op"
• Research & Development
• Een moderne oplossing: Inlichtingennetwerk voor (citrus)bomen
• Toekomst van de Israëlische citrussector

Mop

Wat is oranje en roept de hele tijd 'Ik ben een sinaasappel?' Een mandarijn met een grote mond.

Opkomst van de citrusindustrie in Palestina in de 19de eeuw

Teelt van sinaasappelen in Palestina in de 19de eeuw

Teelt van sinaasappelen in Palestina begon tijdens de Ottomaanse periode in de 19e eeuw. De citrusindustrie in Israël dankt zijn ontwikkeling aan de groei van de handel van het Verre Oosten naar het 'oude continent', namelijk Europa. De Spaanse en Portugese zeelui die op deze routes voeren kregen last van scheurbuik, een ziekte veroorzaakt door een gebrek aan vitamine C. Toen bleek dat citrusvruchten, die hun oorsprong hadden in China, rijk waren aan vitamine C namen de zeevaarders deze vrucht met zich mee, maar tijdens deze lange zeereizen gingen de vruchten verrotten. Om dit probleem op te lossen werden citrusfruitbomen geplant in de nabijheid van de aanloophavens langs de route waar de schepen aanlegden.

De haven van Jaffa

Jaffa was één van deze aanloophavens onderweg van Europa naar het Oosten (voorafgaand aan de opening van het Suezkanaal werd een deel van de reis over land gemaakt). Met duizenden boomgaarden rondom de stad, was Jaffa de enige haven in Palestina voor de export van citrus van eind 19e eeuw tot de oprichting van moderne havens in Tel Aviv, Haifa en Ashdod in het moderne Israël. Jaffa was al 3000 jaar lang een bekende havenstad. In de loop van zijn geschiedenis heeft de Middellandse Zeehaven een vitale rol gespeeld in de veroveringen van de farao's, Alexander de Grote, Romeinse rijk, Ottomanen, Napoleon, onder anderen.

Gunstig klimaat en vruchtbare grond

Het gematigde klimaat en de vruchtbare grond in het Heilige Land bleken ideale voorwaarden voor de verbouw van citrusvruchten, waardoor de toen beroemde Shamouti-sinaasappel ontstond. Deze unieke Jaffa Orange onderscheidde zich van sinaasappels in andere landen door zijn zoete fijne smaak, diep oranje kleur, dikke schil en weinig zaden. Daardoor kon de Jaffa Orange makkelijk de concurrentie aan met andere citruslanden en was het een gewild exportproduct.

Anno 2018 zijn evenwel de klimaatpatronen in het Midden Oosten aan het veranderen wat leidt tot afname van de citrusteelt in Israël. Turkije en delen van Egypte zien hogere gemiddelde temperaturen en langere zomers, die effect hebben op de citrusteelt en opbrengsten. Ook de regenpatronen veranderen. Israël meldt regen in mei 2018, wat veel later is dan normaal.

Citrusindustrie in Israël kent grote fluctuaties

De citrusindustrie in Israël heeft grote fluctuaties gekend als gevolg van politieke en klimaatomstandigheden. Vooral de Tweede Wereldoorlog heeft ervoor gezorgd dat de citrusindustrie weer vanaf vooraf aan moest beginnen. In de periode 1990-2000 kende Israël een groot watertekort wat ook gevolgen had voor de citrusteelt. Daarnaast moet Israël concurrentie dulden van landen zoals Turkije, Egypte, Spanje, Italië, Marokko en de VS. In de jaren 70 van de vorige eeuw ging het heel goed met de Jaffa Orange. Er waren 42.000 hectaren waar citrusbomen stonden. De Shamouti-variëteit was goed voor meer dan de helft van dat gebied en de rest van de bomen waren sinaasappels, die eerder of later in het seizoen op de markt kwamen, naast grapefruit (wit) en sommige citroenen. Er werd in de jaren 70 per jaar 1,5 miljoen ton fruit geproduceerd waarvan 1 miljoen ton geëxporteerd werd. Anno 2018 ligt dat aantal op ruim 19.000 hectaren citrusboomgaarden en een opbrengst van 550.000 ton fruit per jaar. De meeste citrusbomen staan in de Kustvlakte (85%). Bijkomende boomgaarden bevinden zich in de Jisraeel Vallei (650 hectare), de Beit She'an-vallei (600 hectare), Galilea en de Golanhoogte (1350 hectare), met kleinere hoeveelheden in Beneden Galilea, de Jordaanvallei, West-Galilea en de Arava.

Israëlische citrusteelt lager in 2018-2019

De citrusteelt in Israël in het jaar 2018-2019 was veel lager dan aanvankelijk werd geraamd. Voor 2019-2020, wordt een areaalkrimp van ongeveer 80 hectare verwacht. Het productieve areaal: ongeveer 17.000 hectare (763 hectare jonge boomgaarden). De krimp komt door het rooien van easypeelerrassen waar minder vraag naar is. Grapefruit vervangt de easypeelers. Verandering in het weer, zware regenval, zorgt voor een latere en lagere totale oogst en bovendien een slechtere kwaliteit.

Exporteurs zijn op zoek naar nieuwe exportmarkten voor grapefruit. Japan, China en Zuid-Korea worden genoemd als nieuwe markten voor de grapefruit.

Export en bestemmingen van de citrusvruchten

Export

De export van citrusproducten, onder de naam Jaffa, vindt plaats tussen halverwege september en de maand mei in het volgende jaar. Het gaat om citroenen en grapefruit, een grote variëteit van sinaasappels en gemakkelijk te pellen citrusvruchten (bijvoorbeeld mandarijnen). Israël exporteert anno 2018 ⅓ van alle geproduceerde citrusvruchten, d.w.z. ongeveer 160-170 duizend ton per jaar. Twee producten zijn goed voor ongeveer 70% van alle export van Israëlische citrusvruchten: de roze grapefruit (“Sunrise”) - ongeveer 40.000 ton; "Or" - een laat rijpende mandarijn, die in Israël is ontwikkeld - ongeveer 65.000 ton.

Orna Inbar, internationaal marketingspecialist van Jaffa, zegt het volgende over de export: "Normaal gesproken is het zo dat er in een jaar van grote productie kleiner fruit wordt geoogst. Kleinere maten vragen om andere verkoopmethoden en afzetmarkten en extra aandacht voor de prijzen. Dan kunnen we misschien het argument gebruiken dat er voor de verschillende marktsituaties voortdurend marketinginspanningen noodzakelijk zijn." Ze legt verder uit: "Men kan de marketingkosten in de huidige situatie nooit bepalen. We moeten erin blijven investeren. Als we dit niet doen dan verliezen mensen ons merk uit het oog. Om de naamsbekendheid hoog te houden, zijn voortdurende investeringen nodig. Men moet niet alleen veel geld uittrekken voor de promotie maar het is ook cruciaal om de kwaliteit en brix op peil te houden."

Israëlische bedrijven die de Or-mandarijn exporteren anno 2018

De volgende Israëlische bedrijven exporteren de Or-mandarijn naar het buitenland:

• A.G. Ankor International Ltd
• Admati Karniel
• Agriculture Product Industries Avitan Benny Ltd
• Agroterra (2011) Ltd
• Alfasi Fruit Ltd
• Arava Export Growers Israel
• Aviv Fruits Ltd
• Avniv 2011 Ltd
• BeFresh Europe Ltd
• Bnei Dror Fruits Ltd
• Bustan Shan Ltd
• Edom Fruits Ltd
• Flower Board – The Financial Company Ltd
• Galilee – Export Agricultural Cooperative Society
• KSC International Trade Ltd
• Mehadrin Tnuport Export L.P.
• Miriam Shoham Ltd
• Moshav’s Fruits Ltd
• Niva Fruits Export Ltd
• R.A.N Fresh Produce Ltd
• Shiqma Plantations
• Sunny Orchards Ltd
• Terra Santa –Agricultural Product Export Ltd
• UMS Industry & Food Ltd

Bestemmingen

Israël exporteert wereldwijd citrusfruit, maar de meeste producten worden naar de Europese markt geëxporteerd (85% tijdens het seizoen 2014/5). De meest prominente landen in Europa waar het fruit wordt verkocht, zijn Rusland (17%), Frankrijk (25%), Nederland (13%), Groot-Brittannië en Scandinavië (elk 7%); buiten Europa wordt ongeveer 10% van het fruit naar Noord-Amerika en ongeveer 5% naar het Verre Oosten verzonden.

In 2017 werd bekend dat Jaffa Orri mandarijnen naar China exporteert (China was 4000 jaar geleden één van de eerste plekken op aarde waar mandarijnen geteeld werden!). De naam mandarijn is afkomstig van een groep hoge ambtenaren in het keizerlijke China die oranje gewaden en hoeden versierde met een knoop droegen die op de vrucht leek. Er zijn drie goede redenen waarom Israël mandarijnen naar China exporteert. Ten eerste omdat China steeds meer mandarijnen importeert (21.000 ton in 2015-2016). Ten tweede omdat online inkoop van verse producten een enorme trend is in China, vooral onder jonge professionals, goed voor bijna $4 miljard in 2014. Volgens voorspellingen van de industrie zal deze trend alleen maar groeien. En ten derde omdat de productie van mandarijnen in China na 2017 900.000 ton afneemt als gevolg van citrusgroen en ongunstig weer.

Bekende Jaffa-producten die in Nederlandse groente- en fruitwinkels en supermarkten te koop zijn

Er bestaan veel soorten citrusvruchten. In Nederlandse winkels zijn o.a. grapefruit, mandarijn, sinaasappel, citroen en pomelo verkrijgbaar. Zo vind je drie soorten grapefruit bij Mehadrin webwinkel: Sunrise-rode grapefruit (zoet van smaak), White marsh-witte grapefruit (bitter van smaak) en Sweetie (een kruising tussen de grapefruit en de Pomelo met een zoete smaak).

Lokale fruitmarkt en vruchtensapfabriek

De rest van de citrusgewassen worden in Israël op de lokale fruitmarkt verhandeld of gaan naar de fabriek om verwerkt te worden tot vruchtensappen.

"Jaffa Orri is de beste mandarijn ter wereld"

“Met mijn dertig jaar ervaring in de citrussector en kennis van de vele verschillende rassen kan ik zeggen dat er geen beter mandarijnenras bestaat," zegt Tal Amit van het Israëlische Plant Production and Marketing Board over de Jaffa Orri mandarijn. "Zelfs onze concurrenten moeten dit beamen. Toch kent ook dit ras problemen, zoals beurtjaren."

De Or mandarijn is sinds 2008 op de markt. De ontwikkeling ervan begon echter al in de jaren 70 van de vorige eeuw. Aanvankelijk brachten de bomen weinig op. Maar dankzij allerlei agrotechnische methoden bereiken de bomen hun uiteindelijke productiepotentieel. “We waren op zoek naar een late easypeeler, pitloos met een diep oranje kleur, een goede interne kwaliteit en die goed te bewaren was," legt Amit uit. De Jaffa Orri is resistent tegen de schimmel Alternaria. "Tegenwoordig wordt ieder ras dat in ontwikkeling is eerst getest op zijn resistentie tegen deze schimmel, alvorens de andere eigenschappen worden gecheckt en voordat de ontwikkeling de tweede fase ingaat. Als het niet resistent is dan komt het niet in aanmerking voor verdere veredeling."

Fruitfactor in Ridderkerk: "Markt voor Israëlische Orri-mandarijnen (in Nederland en andere landen) leeft op"

Bij Fruitfactor in Ridderkerk is het Israëlische Orri-mandarijnenseizoen anno 2019 in volle gang. "Steeds meer mensen weten deze variëteit te waarderen. Onder ons eigen merk R10 zetten we deze mandarijn in heel Europa bij een grote groep klanten weg", vertelt Marijn Stolk, junior sales van Fruitfactor. "Het is een ideale mandarijn, om het easy peeler-seizoen te verlengen als de belangrijkste Clementine-rassen van de markt zijn." "Misschien zal de Orri bij sommige consumenten wedijveren om de beste smaak met de Nadorcott, maar persoonlijk vind ik de Orri de lekkerste mandarijn die er te krijgen is. Het is een topmandarijn met een uitzonderlijke zoetheid, maar wel voldoende zuurgraad om tot een gebalanceerde smaak te komen", meent Marijn. Fruitfactor zet zo'n 80% van de Orri-mandarijnen af bij de specialisten en 20% bij retail. "Dat is precies tegengesteld aan de rest van ons assortiment, dat vooral zijn weg naar de retail vindt. Alleen de kleinere maten Orri's verkopen we in netjes aan de retail", vertelt Marijn. "Eigenlijk vertoont de afzet in Nederland en in alle landen om ons heen een stijgende lijn."

Research & Development

Omdat Israël worstelt met water, arbeidskrachten en grond moet het unieke producten produceren om de concurrentie met andere landen aan te kunnen gaan. Er wordt daarom veel geld gestoken in R&D. Eén van de unieke citrusproducten die Israël produceert is de eerder genoemde 'Or', een laat rijpende mandarijn. De 'Or'-variëteit van Clementine heeft ongekend veel succes geboekt op de exportmarkten voor citrusvruchten in Europa en de Verenigde Staten. Deze variëteit werd gekweekt door wetenschappers van het Volcani Institute, namelijk Prof. Spiegel en Dr. Vardi als onderdeel van een breed en uitgebreid project dat werd gefinancierd om exclusieve variëteiten voor de citrusfruitindustrie in Israël te ontwikkelen.

"We zijn op zoek naar nieuwe producten," vertelt Tal Amit. Eén hiervan is de 'bloedmandarijn'. We zijn ook op zoek naar een nieuw grapefruitras dat geen invloed heeft op bepaalde hoge bloeddruk medicijnen." Er komen ook nog andere mandarijnenrassen. "Deze nieuwe rassen zijn totaal anders. Ze hebben een totaal andere vorm dan de Orri en volgens sommigen smaken ze zelfs nog beter. De seizoenen zijn ook anders en korter dan dat van Orri. Deze mandarijnen zullen een andere naam krijgen om telers en consumenten niet in verwarring te brengen."

Naast nieuwe producten worden inspanningen en middelen geïnvesteerd in het vinden van moderne oplossingen op gebieden zoals cultivatiemethoden, ziektebestrijding en het gebruik van pesticiden, evenals het verlengen van het oogstseizoen en het verbeteren van de fruitkwaliteit.

Een moderne oplossing: Inlichtingennetwerk voor (citrus)bomen

Voormalig expert op het gebied van militaire inlichtingen, Barak Hachamov, zet sinds 2017 zijn knowhow in voor het werken in agrarische boomgaarden om telers ongekende gegevens te geven. In een bos van meer dan 450 Israëlische agritech-bedrijven richtte CEO Israel Talpaz zich op bomen omdat ze, in tegenstelling tot veldgewassen, het hele jaar door zorg en toezicht nodig hebben en boeren altijd op zoek zijn naar oplossingen voor het overwinnen van ziekten en het verhogen van de opbrengst. Toen hij de Israëlische landbouwprofessoren vroeg welk type boom het meeste baat zou hebben bij zijn geplande inlichtingennetwerk, was hun antwoord unaniem: citrus.

Hoe werkt het? De service detecteert niet alleen de bacteriële ziekte HLB vroegtijdig. Het verzamelt en analyseert informatie over elke boom in de loop van de tijd - met behulp van geavanceerde drones, sensoren en machine learning, plus menselijke "laarzen op de grond" - waardoor boeren zorgen kunnen opsporen en individuele zorg kunnen optimaliseren. Het bedrijf SeeTree berekent een maandelijkse vergoeding op basis van het areaal. Verschillende variabelen gaan naar het creëren van een "medisch dossier" voor elke boom. Individuele boomproductie records zijn ook aanwezig. In commerciële boomgaarden met honderdduizenden eenheden is dit microniveau van intelligentie ongekend, zegt Barak Hachamov van het bedrijf SeeTree. "Voor elke boom maken we een score die de toestand van de gezondheid aangeeft en deze score wordt gepresenteerd met verschillende kleuren, zoals een visuele kaart met stippen van kleur voor elke boom. Met behulp van onze mobiele app kan de boer zien wanneer hij rondloopt welke bomen we als zwak hebben gemarkeerd," legt Hachamov uit. Het SeeTree-team noemt graag de mobiele interface "the Waze of trees", een toepasselijke bijnaam aangezien een van zijn investeerders Waze-oprichter Uri Levine is. Door van elk van de bomen een digitale entiteit te maken, is het voor het eerst mogelijk voor boeren om naar specifieke bomen te navigeren, afhankelijk van hun gezondheidstoestand en fruitopbrengst.

Toekomst van de Israëlische citrussector

Hoe staat het met de Israëlische citrussector over tien jaar in 2028? Tal Amit denkt dat er weinig zal zijn veranderd. "We kampen in heel het land met een tekort aan grond en water. Ook zijn er veel oudere telers die geen opvolging hebben. De productiekosten zijn in Israël erg hoog. Water, arbeid en land, deze drie elementen zijn hier het kostbaarst. Als alles over tien jaar nog hetzelfde is, dan ben ik een gelukkig man," aldus Amit.

Lees verder

• Israëlische keuken: techina, aubergine, hummus